Blockchain Nedir? Nasıl Çalışır?

Blockchain nedir sorusu bitcoin ve kripto paraların son yıllarda popülerleşmesiyle birlikte yatırımcılar arasında cevap aranan soruların başında gelmektedir. Bu makalede, blockchain teknolojisini derinlemesine inceleyip, bu teknolojinin kullanım alanlarına ve tarihsel gelişimine göz atacağız.

Bu kapsamda, blockchain kavramını aşağıdaki temel konular üzerinden ele alacağız:

• Blockchain'in tanımı
• Blockchain türleri
• Blockchain nasıl kullanılır?
• Blockchain'deki kanıt türleri nelerdir?
• Blockchain'in pratik uygulamaları

Blockchain'in Tarihsel Yolculuğu

Blockchain nedir sorusuna cevap aramadan önce ilk olarak bu teknolojisinin tarihsel gelişimine bir göz atalım.

1991 yılında başlayan yolculuğumuzda, Stuart Haber ve W. Scott Stornetta adlı bilim insanları, dijital belgelerin sahteciliğini önlemek için yenilikçi bir yöntem geliştirdiler. Haber ve Stornetta, kriptografi kullanarak bugün blok zinciri olarak bildiğimiz yapının çerçevesini çizdiler.

2004 yılına geldiğimizde, tanınmış bir yazılım geliştirici ve kriptografi aktivisti olan Hal Finney, Yeniden Kullanılabilir İş Kanıtı (RPoW, İngilizce kısaltması) adlı bir sistem tasarladı. Bu sistem, dijital token'lerin transferini aracılara ihtiyaç duymadan sağlıyordu. Daha sonra Finney, Bitcoin ağı üzerinden bir işlem alan ilk kişi oldu.

2008 yılına geldiğimizde blockchain teknolojisi için önemli bir dönüm noktası yaşandı. Satoshi Nakamoto adını kullanan ve halen gerçekte kim olduğu bilinmeyen bir kişi Bitcoin teknik belgesini yayınladı. Bu gelişme ile blockchain teknolojisi üzerine kurulu ilk kripto para birimi ortaya çıktı. Ancak, bu teknoloji 2009'da Nakamoto'nun Bitcoin'i tanıtmasıyla hayat buldu. Bitcoin, kripto para işlemlerini kaydetmek için blockchain'i merkezi olmayan bir defter olarak kullanmasıyla ön plana çıkmaktadır.

Blockchain Nedir?

Blockchain teknolojisi, aynı zamanda blok zinciri olarak da bilinir. Bu teknoloji, işlemlerin kaydedilmesini ve bir ağdaki varlıkların izlenmesini kolaylaştıran merkezi olmayan bir sistemdir. Basit bir şekilde açıklamak gerekirse blockchain, bir halka açık bir defter gibidir ve burada tutulan kayıtlar değiştirilemez. Arkadaşlarınızla bir masa oyunu oynadığınızı hayal edin. Birisi bir hamle yaptığında herkes bunu not alır. Bu şekilde, birisi hile yapmaya çalışırsa herkes notlarından kontrol ederek bu girişim engellenebilir. İşte blockchain bu işi yapar.

Zincirdeki her blok, veri veya bilgi içerir ve her blok bir öncekine bağlıdır. Bu şekilde, kesintisiz bir zincir oluşturulur. Bu yapı, her kaydın güvenliğini ve şeffaflığını koruma altına alır çünkü hiçbir katılımcı, bu halka açık (ortak) defter üzerine kaydedilen herhangi bir işlemi değiştiremez veya silemez.

Her “blok” bu defterin bir sayfası gibidir. Bir sayfa dolduğunda, bir sonrakine geçilir ancak tüm sayfaları birbirine bağlı tutmak için önceki sayfaya bir referans verilir. Bu şekilde, blokların bir “zinciri” oluşturulur ve sistemin adı bu yapıdan gelir.

Blockchain teknolojisinin yapısını somut bir şekilde görmek için aşağıdaki resmi inceleyebilirsiniz. Buradaki her halkanın bloklardan biri olduğunu hayal edebilirsiniz.

Blockchain, en popüler uygulama alanı olan Bitcoin gibi kripto paraların hareketi ve kullanımı ile tanınmıştır. Herhangi biri Bitcoin satın aldığında veya sattığında, bu işlem blockchain'e kaydedilir. Bu şekilde, herkes Bitcoin satın alan veya satan kişiyi görebilir ancak bu kişilerin net olarak kim olduğunu bilemez çünkü işlemler anonim olarak kayıt altına alınır.

Geleneksel bir veritabanı teknolojisinin aksine, blockchain genellikle merkezi olmayan bir sistemdir. Bu teknolojide, bilgiler tek bir sunucuda saklanmak yerine dünya genelindeki çeşitli düğümlerde saklanır. Bu, tek bir kişinin ya da otoritenin veriler üzerinde tam kontrol sahibi olmasını önler. Böylelikle, bilgilerin saklandığı yer siber saldırıya maruz kalsa veya hatalı bir işlem yapılsa bile bilgiler korunur.

Blockchain teknolojisinde bilgiler veya hareketler kayıt altına alındıktan sonra değiştirilemez veya silinemez. Bundan dolayı, güvenli ve değişmez bir kayıt sağlar.

Şimdi, bu teknolojinin temel özelliklerini inceleyeceğiz.

Blockchain: Öne Çıkan Özellikleri

Blockchain teknolojisinin öne çıkan özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Dağıtık Veri: Blockchain'deki bilgi, merkezi olmayacak bir şekilde dağıtılabilir. Bu, bilginin tek bir yerde saklanmadığı ve ağdaki çeşitli düğümlere veya bilgisayarlara dağıtıldığı anlamına gelir.
• Merkeziyetsiz: Dağıtık olmasıyla birlikte blockchain, merkeziyetsiz bir yapıdadır. Diğer bir deyişle, tüm bilgileri yöneten tek bir otorite yoktur. Ağdaki her düğüm, otomatik olarak güncellenen blok zincirinin aynı kopyasına sahiptir. Hem dağıtık sistemler hem de merkezi olmayan sistemler, her şeyi kontrol eden bir merkezi otorite olmadan çalışır. Ancak, dağıtık bir sistemde her düğüm karar verebilirken merkezi olmayan bir sistemde kararlar birlikte alınır.
• Uzlaşma: Her blockchain, ağdaki tüm üyelerin uyması gereken bir dizi kurala sahiptir. Bu, tüm işlemlerin geçerli olduğunu ve ağdaki çoğu katılımcı tarafından kabul edildiğini garanti eder. Şu anda, iki temel fikir birliği (uzlaşma) metodu vardır: İş Kanıtı (Proof-of-Work) ve Hisse Kanıtı (Proof-of-Stake).
• Şeffaflık: Bir blockchain'de, tüm işlemler ve ağ operasyonları herkes tarafından okunabilir. Bu durum, şeffaflık sağlar ve herkesin işlemlerin geçerliliğini doğrulamasına izin verir.
• Değişmezlik: Blockchain teknolojisi ile kayıt altına alınan veriler genellikle bozulamaz. Bir işlem blok zincirine eklendiğinde değiştirilemez veya silinemez. Bu sayede, o ağda yapılan tüm işlemlerin kalıcı ve değiştirilemez bir veri kaydı sağlanır.
• Güvenlik: Blockchain teknolojisi, veri işlemlerine daha fazla direnç, güvenlik, istikrar ve gizlilik sağlar. Yapısı ve kullanılan kriptografik şifreleme sayesinde blockchain teknolojisi, saldırılara ve manipülasyona karşı oldukça dirençlidir.
• Dağıtık Kayıtlar: İşlem, miktar, tarih ve katılımcılar gibi verileri içeren tüm kayıtlar bütün katılımcıların bilgisayarlarına kaydedilir. Bu, yüksek düzeyde şeffaflık sağlar ve katılımcıların tüm işlemleri tamamen görmesine olanak tanır.
• Akıllı sözleşmeler (Smart Contracts): Blockchain ağı üzerindeki eylemler ve işlemler, manuel olarak onaylanmalarını veya yerine getirilmelerini sağlayan aracılara ihtiyaç duymaz. Tüm işlemler, sözleşmede anlaşılan koşullar karşılandığında gerçekleşir. Bu, geleneksel işlemler ve sözleşmelerin gerçekleştirilme sürecini hızlandırır. Ayrıca, onları daha güvenli, hızlı ve şeffaf hale getirir.

Blockchain Neden Blok Zinciri Olarak Adlandırılır?

Blockchain'in Türkçe karşılığı “blok zinciri” olarak bilinir. Bu kavram, aslında teknolojinin sunduğu yapıya işaret eder çünkü veriler genellikle birbirine bağlı “bilgi blokları” şeklindedir. Blockchain'de başlangıçtan sona kadar her blok sıralı bir şekilde birleştirilir ve bir "blok zincir"i oluşturulur. Bu blokları birbirine bağlayan faktör şifrelemedir, bu da içerilen bilgilerin değişmezliğini sağlar. Öte yandan, bir blockchain'deki verilerin değiştirilemez oluşu kesin bir durum değildir. Bazı blockchain'lerde veriler uzlaşı sayesinde değiştirilebilir.

Blockchain: Blok Zincir Türleri

Blockchain teknolojisi çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırma blockchain nedir sorusuna cevap bulabilmek için oldukça önemlidir. Bu teknolojinin temelini daha iyi anlayabilmek için blockchain'leri "verilere erişim" ve "kullanıcı izinlerine" göre sınıflandıracağız. Bu kategoriler, farklı ihtiyaçlara ve bağlamlara uygun açıklamalar sunmaktadır.

Veri Erişimine Göre Blockchain'ler

Bu bağlamda, blockchain'leri üç farklı kategoride sınıflandırabiliriz:

1. Halka Açık (Ortak) Blockchain'ler: Bir bilgisayar veya cep telefonu aracılığıyla internete bağlanabilen herkese açık blockchain'lerdir. Ağdaki tüm işlemler ile eylemler halka açıktır ve herkes tarafından okunabilir. Kripto para sektöründe en yaygın kullanılan türdür. Bu tür blockchain'lerin başında Bitcoin ve Ethereum gelmektedir.
2. Özel Blockchain'ler: Bu blok zincirleri halka açık değildir ve işlem yapabilmek için davet gerektirir. Blokchain'e erişim belirli kullanıcılarla sınırlıdır. Genellikle iş dünyasında, günlük veri yönetimi ve izleme süreçlerini optimize etmek için kullanılır. Bu tarz özel blockchain'leri kullananlar arasında Walmart ve British Airways gibi küresel şirketler bulunmaktadır.
3. Hibrit Blockchain'ler: Bu üçüncü tür, özel ve halka açık blockchain'lerinin sentezlenmesinden doğar. Bu ağlar, bir özel blockchain teknolojisini uygular ancak blokların hash'lerini halka açık bir blockchain'de saklarlar. Genellikle dijital kimlikler, hastane altyapıları ve devlet kurumları tarafından kullanılırlar. Bu tarz blockchain'ler arasında BigchainDB ve Evernym bulunmaktadır.

Kullanıcı İzinlerine Göre Blockchain'ler

Blockchain'ler kullanıcı izinlerine göre izinli veya izinsiz olarak ayrılır:

• İzinli Blockchain: Sadece belirli kullanıcıların blok oluşturma ve işlem yapma izni vardır. İzinli blockchain, katılımcıların katılmak için izin almasını gerektirir. Bu blockchain'ler genellikle bir organizasyon veya şirket gibi özel ortamlarda kullanılır.
• İzinsiz Blockchain: Herhangi bir kullanıcı blok oluşturabilir ve işlem yapabilir. İzinsiz blockchain, herkesin sisteme katılmasına izin verir. İzinsiz blockchain örnekleri arasında Bitcoin, BNB Chain ve Ethereum bulunmaktadır.

👉‍‍ Bitcoin hakkında daha detaylı bir inceleme için bu makalemize göz atabilirsiniz: Bitcoin Nedir? | Bitcoin Yatırımları

Blockchain Nasıl Çalışır?

Blockchain bir düğüm (node) ağı aracılığıyla çalışır. Bu düğümler (bilgisayarlar, cep telefonları vb. gibi) ağa bağlanan ve onun çalışmasına katkıda bulunan cihazlardır. Her düğüm, ağda gerçekleştirilen yeni işlemlerle sürekli güncellenen bir veritabanı kopyasına sahiptir. Bir işlemin geçerli olması için, çalışan düğümlerin çoğunluğu tarafından onaylanması gerekir. Bu sayede, dolandırıcılığı ve çift harcamayı (double spending) önleyen bir konsensüs mekanizması çalıştırılır.

İşlem bir kez doğrulandığında, blokchain üzerindeki bir bloğa eklenir. İşlem verisi bloğa eklendikten sonra bu blok kapatılır ve tüm ağa yayılır. Bu şekilde, blockchain'deki tüm işlemler halka açık bir şekilde paylaşılır ve ortak bir kaydı oluşturulur.

Şimdi, blockchain'in çalışma mantığını kripto paralar üzerindne örnekle açıklayalım. Diyelim ki bir kullanıcıya 1 Bitcoin göndermek istiyoruz.

1. Kullanıcı A, Kullanıcı B'nin cüzdan adresini ve göndermek istediği kripto para miktarını girer.
2. Kullanıcı A, işlemi özel anahtarıyla imzalar ve işlemi blockchain ağına gönderir.
3. Ağdaki düğümler bu işlemi doğrular ve yeni bir bloğa ekler.
4. Yeni blok, blok zincirine eklenir ve ağdaki tüm düğümlere yayılır.
5. Kullanıcı B, cüzdanına parayı alır ve işlemi bir blockchain tarayıcısında doğrulayabilir.
6. Kullanıcı A ve Kullanıcı B, işlem geçmişlerini ve cüzdan bakiyelerini her zaman kontrol edebilirler.
7. Her iki kullanıcı da aynı adımları izleyerek blockchain ağındaki diğer kullanıcılara kripto para transferi gerçekleştirebilirler.

Blockchain teknolojisi, farklı türde algoritmalar kullanarak işlem üzerinde konsensüse varır. İşlemleri doğrulayan kişiler, hesaplama gücü ve donanım ile blokları doğrulamak için madencilik yapabilir veya cüzdanlarındaki kripto paraları ağın güvencesi için akıllı bir sözleşmede kilitleyebilirler. Doğrulayıcılar, işlemleri onaylar ve bu işlem için bir komisyon alırlar.

Örneğin, Bitcoin, SHA-256 algoritmasını (Secure Hash Algorithm 256-bit) kullanır. Bu hash algoritması, işlemlerin güvenliğini sağlamak için kullanılır. Zincirdeki her blok, SHA-256 tarafından oluşturulan "benzersiz bir hash" veya "benzersiz bir tanımlayıcıya" sahiptir. Bu sayede depolanan bilgilerin bütünlüğünü garanti altına alınır. Bu bilgiler, gerçek ve doğru olduklarını garanti etmek için ağdaki diğer madenciler tarafından doğrulanır.

Blockchain madencileri, blok zincire yeni bir blok eklemek için karmaşık matematik problemlerini çözerler. Bitcoin'in durumunda, "nonce (sadece bir kez kullanılan sayı)" adı verilen bir değeri bulmak için SHA-256 algoritmasını kullanırlar. Bu değer, bloğun diğer verileriyle birleştirildiğinde belirli gereksinimleri karşılayan bir hash oluşturur. Bu süreç, ağın güvenliğini ve merkeziyetsiz yapısını güvence altına alan "İş Kanıtı (Proof of Work (PoW))" olarak bilinir.

Madenciler, matematik problemini çözmek için yarışan ve yeni bir blok oluşturan ağ katılımcılarıdır. Çabalarının karşılığında, yeni üretilen kripto paraları ve işlem ücretleri alırlar. Madenciler arasındaki rekabet, işlemlerin geçerliliğini ve blok zincirinin bütünlüğünü sağlar. Bu şekilde ağ, dünya geneline yayılmış olan madenciler tarafından garanti altına alınır.

Blockchain: Bir Sözleşmeyi veya İşlemi Nasıl Görüntüleriz?

Blockchain üzerinden kripto paralarla yapılan işlemler halka açık bir şekilde takip edilebilir ve görüntülenebilir. Şimdi, Kullanıcı A'dan Kullanıcı B'ye kripto para transferi örneğini inceleyelim. Bu örnekte, iki hesap arasında blockchain üzerinden gerçekleştirilen işlemi gözlemlememize izin veren bir araç kullanacağız. İşlemleri kontrol ederken, işlemi gerçekleştirenin kim olduğunu bilemeyeceğimizi göz önünde bulundurmalıyız. Öte yandan, eğer blockchain cüzdanının veya hesabının kime ait olduğunu biliyorsak bu işlemlerin de gerçekleştiren hesapları da bilebiliriz. Örneğin, hesaplardan biri sizinse ve diğeri doğruluğundan emin olduğunuz bir kişiye aitse, o zaman kimliği bilebilirsiniz. Bu nedenle, blockchain anonimlik sağlar ancak tam bir gizlilik getirmez.

Adım 1

İlk olarak Bitcoin ağındaki işlemleri görebilmek için Blockchair uygulamasını ziyaret ediyoruz.

Adım 2

Sağ üstte yer alan "Explorer" butonuna (kırmızı kutu) basıyoruz.

Adım 3

Açılan menüden takip etmek istediğiniz işlemin gerçekleştiği blockchain'i seçin. Biz bu örnekte "Bitcoin" ağını seçeceğiz.

Adım 4

Blockchain ağı üzerindeki blokları görüntülemek için "Blok" sekmesine basıyoruz (kırmızı kutu).

Adım 5

Açılan sayfada, Bitcoin ağı üzerinde gerçekleşen son işlemleri görebilirsiniz. Şimdi, bu makalenin yazıldığı tarih itibariyle en son çıkarılan bloğu inceleyeceğiz. İşlemler, bu blok üzerinden gerçekleştirilmektedir ve blok numarası 853,880'dir.

Adım 6

Blok numarasına girdiğiniz zaman, o bloğun hash numarasını görebilirsiniz. Daha önce de belirttiğimiz gibi, bu hash numarası, blok üzerindeki işlemleri gözlemlememize izin veren benzersiz bir numaradır. Ayrıca, bu hash numarası üzerinden blok üzerinde gerçekleştirilen işlemlerin tamamına da erişilebilir.

Adım 7

Açılan sayfada biraz daha aşağı inersek madenciler tarafından doğrulanmış işlemleri görebiliriz. Blok üzerinde doğrulanan en yeni işlemlerden birisinin hash numarasına (kırmızı kutu) basarak işlem detaylarına da göz atabiliriz.

Adım 8

Bu adımda, Bitcoin'in benzersiz bir özelliğini görebiliriz. Bir Bitcoin işlem hash'inde iki alıcı hesabın görünmesi, bir değişim adresinin de işlem sürecine dahil edilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu adres, harcanmayan fonların etkin ve güvenli bir şekilde yönetilmesi için kullanılır.

Adım 9

"Güvenme, doğrula", kripto para ekosisteminde öne çıkan slogandır. Bu yüzden, bu aynı işlem hash'ini diğer blok tarayıcılarıyla da karşılaştırmanızı tavsiye ediyoruz.

Bu blok tarayıcıları arasında öne çıkan uygulamaları aşağıda bulabilirsiniz:

• BTC.com

• Blockchain.com

İnternet üzerinden birçok farklı blok tarayıcısı alternatifine ulaşabilirsiniz. İşlem takibi için seçeceğiniz uygulamada en önemli nokta hem görsel hem de işlevsel olarak en kolay kullanabildiğinizi tercih etmektir.

Blockchain: Dağıtık Defter Teknolojileri

Blockchain, bir dağıtık defter teknolojisi (DLT veya Distributed Ledger Technology) çeşididir. Bu teknoloji, veri defterlerini merkeziyetsizleştirmek ve dağıtma özelliğine sahip blockchain de dahil olmak üzere birçok farklı teknolojiyi içerir.

Bir DLT Çeşidi Olarak Blockchain

Blockchain, verileri bloklar halinde düzenler ve bu blokları sıralı ve güvenli bir şekilde birbirine bağlar. Her blok, bir dizi işlemi ve onu önceki bloğa bağlayan bir hash içerir, böylece değiştirilemez bir zincir ortaya çıkar.

DLT Çeşitleri

Blockchain dışında da başka dağıtık defter teknoloji formları vardır. Örneğin, blok yapısına ihtiyaç duymayan "Directed Acyclic Graph" teknolojisi de bir dağıtık defter teknolojisidir. Ayrıca, Hedera Hashgraph bu teknolojinin kullanıldığı bir örnektedir. Başka bir DLT örneği ise IOTA gibi projelerde kullanılan Tangle'dir.

Kripto para ekosisteminde, genellikle kripto paraların tamamı "blockchain" olarak adlandırılır ancak durum tam olarak böyle değildir. Aslında, kripto paralarda kullanılan teknolojilerin tamamı bir dağıtık defter teknolojisidir. Blockchain haricinde de kripto paralarda kullanılan diğer DLT teknolojileri de bulunmaktadır.

Blockchain Kanıt Türleri

Blockchain teknolojisini daha iyi anlamak için Bitcoin, Ethereum ve Solana gibi blockchain'lerde kullanılan çeşitli kanıt türlerini inceleyeceğiz.

İş Kanıtı (Proof-of-Work)

İş kanıtı (PoW), donanım cihazlarının saf elektrik gücü aracılığıyla blockchain ağının güvenliğini sağlayan bir uzlaşma mekanizmasıdır. Bu uzlaşma türünde madencilik cihazlarının ağdaki işlemleri onaylamak için karmaşık matematiksel hesaplamaları çözmesi gerekmektedir. İş kanıtında hile yapımı çok pahalıya patlayabilir ancak dürüst bir şekilde çalışılması halinde kârlı olabilir.

İş kanıtı, çok fazla enerji tüketen, blockchain'e büyük bir güvenlik sağlayan ancak sınırlı bir ölçeklenebilirliğe sahip uzlaşma biçimi olarak bilinir.

PoW kullanan blockchain teknolojileri arasında Bitcoin, Litecoin ve Zcash bulunmaktadır.

Hisse Kanıtı (Proof-of-Stake)

Hisse kanıtı (PoS), birçok farklı kripto para biriminde kullanılan uzlaşma mekanizmasıdır. Bu uzlaşma biçimi iş kanıtı ile kıyaslandığında, işlemleri doğrulamak için büyük miktarlarda enerji gerektirmeyen PoS, daha verimli ve sürdürülebilir bir yöntem olarak ön plana çıkar.

Bu yöntemde, doğrulayıcılar olarak bilinen katılımcılar, ağ üzerinde belirli bir miktar kripto para birimini "stake eder". Bu stake edilen kripto paralar, bir tür garanti veya depozito olarak görülebilir. Doğrulayıcılar ise ağdaki blokları oluşturmak ve onaylamak için rastgele seçilir.

PoS yöntemini kullanan blockchain örnekleri arasında Ethereum, Binance Coin ve Polkadot bulunmaktadır.

Yetki Kanıtı (Proof-of-Authority)

Yetki kanıtı (PoA), katılımcılar arasında yüksek düzeyde güven bulunan özel blockchain ağları için tasarlanmış bir uzlaşma protokolüdür. Diğer kanıt türlerinden farklı olarak PoA, iş kanıtındaki (PoW) gibi karmaşık problemlerin çözülmesini veya hisse kanıtındaki (PoS) gibi kripto paraların "stake" edilmesini gerektirmez.

Bu protokolde, işlem doğrulaması daha önce yetkilendirilmiş olan ve doğrulayıcılar olarak bilinen güvenilir kişilerin sorumluluğundadır. Bu doğrulayıcılar, itibarlarına göre seçilir ve dürüst bir şekilde hareket etmeleri beklenir. Eğer dürüstlük ilkesi ihlal edilirse doğrulayıcının itibarı zarar görebilir. Bu protokol, verimlilik ve ölçeklenebilirlik sunmakla birlikte kurumsal uygulamalar için idealdir.

PoA'nın uygulandığı çeşitli blockchain'ler bulunmaktadır. Bunlar arasında Ethereum Clique, GoChain ve Kovan gibi testnet'ler bulunmaktadır. Bu protokol, basitliği ve hızlı ile ön plana çıkarken başarısı seçilen doğrulayıcılara duyulan güvene bağlıdır. Bu da tüm sistemin merkezileşmesine neden olabilir.

Tarih Kanıtı (Proof-of-History)

Tarih kanıtı (PoH), uzlaşma verimliliğini optimize etmeyi hedefleyen devrim niteliğinde bir blockchain zaman etiket algoritmasıdır. Bu protokol, blockchain'deki her blok için zaman etiketi oluşturmaya yönelik Doğrulanabilir Gecikme Fonksiyonu (VDF) olarak bilinen bir kriptografik fonksiyon kullanır.

Tarih kanıtı, diğer protokollerin aksine işlemlerin doğrulamak yerine olayların kronolojik sırasını belirlemeye odaklanır. Bu yaklaşım, zaman sırasını onaylamak için karmaşık uzlaşı süreçlerinin tekrarını önleyerek düğümlerin (node) iş yükünü hafifletir.

Tarih kanıtını kullanan blockchain'ler, her işlem için güvenilir bir zaman damgası oluşturarak bir zaman noteri gibi hareket eder. Bu tarihsel kayıt, geçmiş olayların doğrulanmasını kolaylaştırarak blockchain'in güvenliğini ve bütünlüğünü güçlendirir. Ayrıca, zaman etiketini uzlaşmadan ayırarak işlem doğrulamasında daha yüksek bir verimlilik elde edilir. Bu da ağ performansının hızlandırılmasını sağlar.

Solana gibi blockchain ekosistemlerinde yer alan bazı uygulamalar, kullanıcılara yüksek performanslı bir platform sunmak için diğer protokollerle bu algoritmayı birleştirerek kullanırlar.

Blockchain'de Tarihi Bir An: The Merge

"The Merge", Ethereum blockchain ağındaki konsensüs değişimini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu konsensüs değişimiyle iş kanıtından (PoW) hisse kanıtı (PoS) protokolüne geçiş yapılmıştır. Bu değişim 15 Eylül 2022'de gerçekleştirilmiştir.

Ethereum, kurulduğu günden bu değişime kadar PoW protokolü ile çalışmaktaydı. Öte yandan, blockchain ağında "Beacon Chain" adı verilen ve PoS protokolü ile çalışan bir konsensüs katmanı da bulunmaktaydı. The Merge ile Ethereum ana ağı bu PoS katmanı ile birleşerek blockchain ağının uzlaşma mekanizması PoS'a geçirildi. Bu sayede, ağ üzerinde madenciliğin gerekliliği ortadan kaldırıldı ve ağ ETH staking ile güvence altına alınmaya başlandı.

Başlangıçta, Beacon Chain ana ağdan bağımsız olarak çalışmaktaydı. Ethereum'un ana ağı, tüm hesapları, cüzdanları, akıllı sözleşmeleri PoW mekanizması tarafından güvence altına alınmaktaydı. Bu sırada, Beacon Chain ise PoS kullanarak ana ağa paralel olarak çalışmaktaydı.

"Birleşme (The Merge)" olarak bilinen bu etkinlikte, bu iki ağ nihayet birleşti ve PoW mekanizması kalıcı olarak PoS ile değiştirildi. Bu da Beacon Chain'i Ethereum'un blok üretme motoru haline getirdi.

Peki bu değişiklik neden bu kadar önemlidir? The Merge'yi daha iyi anlayabilmek için bir F1 aracının motorunu bir yarışın ortasında durdurmadan değiştiğini hayal edin. Kuşkusuz, blockchain ağı için bu bir dönüm noktasıdır.

Blockchain Uygulama Alanları

Blockchain nedir sorusuna detaylı bir cevap bulduktan sonra bu teknolojinin pratikte kullanıldığı uygulama alanlarına göz atabiliriz.

Blockchain teknolojisi, şeffaflık, güvenlik ve merkeziyetsizlik özellikleri ile dijital dünyada bir devrim yaptı. Başlangıçta ana kullanım alanı olarak kripto paralarla ilişkilendirilmiş olsa da, şu anda birçok sektörde aktif olarak bu teknoloji kullanılmaktadır. Şimdi, blockchain'in en yaygın uygulama alanlarından bazılarını inceleyeceğiz.

Kripto Paralar

Kripto paralar, blockchain teknolojisinin en popüler uygulama alanlarının başında gelmektedir. İlk kripto para birimi olan Bitcoin, 2009 yılında Satoshi Nakamoto takma adı altında anonim bir kişi tarafından oluşturuldu.Bitcoin ağı, bu teknolojiyi ağdaki tüm işlemleri güvenli ve şeffaf bir şekilde kaydetmek için halka açık bir defter olarak kullanır. Ağın native (yerel) para birimi Bitcoin'dir (BTC).

Diğer yandan, Ethereum ise 2015 yılında piyasaya sürülen açık kaynaklı bir blockchain platformudur. Kripto para birimi Ether (ETH) ile birlikte Ethereum, blockchain ekosistemine akıllı sözleşme kavramını tanıtmış olmasıyla bilinir. Akıllı sözleşmeler, belirli koşullar karşılandığında otomatik olarak çalışan programlardır ve aracılara ihtiyaç duymadan işlem yaparlar.

Hangi blockchain platformu olursa olsun, blockchain ağının çok sayıda kopyasının olması gerekmektedir. Aynı kripto para birimi -örneğin Bitcoin- veya farklı yerlerdeki platformun diğer kullanıcılarına ait binlerce benzer kopya bulunmaktadır. Bu binlerce kullanıcının benzer veri/kopyalara sahip olması anlamına gelmektedir.

Bir kopyaya yani düğümlere (node) sahip olan her kullanıcının, yeni işlemler veya veriler eklemek üzere diğer kullanıcılarla uzlaşması gerekmektedir. Böylece geçerlilik elde edilir ve veriler farklı versiyonlarda da tutarlı hale getirilir.

👉‍‍Kripto paralara yatırım yapmak istiyorsanız bu makalemizi inceleyebilirsiniz: Kripto Para İle İşlem Yapma | Başlangıç İçin Temel Rehber

Merkeziyetsiz Finans (DeFi)

Merkeziyetsiz finans ya da DeFi, blockchain teknolojisinin bankalar veya borsa broker'ları gibi finansal aracıları ortadan kaldırmak için kullanıldığı bir uygulama alanıdır. DeFi, blockchain ile akıllı sözleşmeleri kullanarak şeffaf finansal protokoller oluşturur.

DeFi uygulamaları, kullanıcılara fon borç verme veya alma, tasarruflar üzerinden faiz kazanma ve faiz oranlarının bankalar yerine algoritmalar tarafından belirlendiği finansal işlemleri gerçekleştirme imkanı sunar. Popüler DeFi uygulamaları arasında MakerDAO, Compound ve Uniswap ön plana çıkmaktadır.

Akıllı Sözleşmeler

Akıllı sözleşmeler, blockchain üzerinde önceden belirlenmiş koşullar karşılandığında çalışan özerk programlardır. Bu uygulama alanı, Ethereum tarafından popüler hale getirilmesine rağmen halihazırda birçok blockchain projesi tarafından aktif olarak kullanılmaktadır.

Akıllı sözleşmeler, token oluşturmadan karmaşık işlemlerin blockchain üzerinde gerçekleştirilmesi gibi geniş bir uygulama alanına sahiptir. Blockchain uygulamaları için temel bir niteliğe sahip olan bu sözleşmeler, DeFi, ICO ve merkeziyetsiz otonom organizasyonlar (DAO) gibi farklı alanlarda kullanılır.

Blockchain teknolojisi büyük bir potansiyele sahip olmakla birlikte günümüzde uygulama alanı kripto paraların ötesine geçmektedir. Şeffaflık, güvenlik ve merkeziyetsizlik sağlaması ile blockchain, birçok sektörü aktif olarak dönüştürmekte ve dijital dünya ile etkileşimimizi yeniden şekillendirmektedir.

Değiştirilemez Token'ler (NFT)

Değiştirilemez token'ler (NFT), blockchain teknolojisinin sunduğu eşsiz bir uygulama alanıdır ve benzersiz dijital varlıkların oluşturulmasını sağlar. Bitcoin veya Ethereum gibi kripto paralar birbiriyle değiştirilebilir bir yapıya sahiptir. Öte yandan, her NFT benzersizdir ve başka bir NFT ile değiştirilemez. NFT'ler, sanatçıların sanat eserlerini token'leştirmelerine ve koleksiyoncuların doğrudan bu eserleri satın almalarına olanak sağlayan dijital sanat dünyasında öncelikli olarak kullanılır.

Cloud Depolama

Blockchain teknolojisi, cloud depolama alanında da bir devrim niteliği taşımaktadır. Arweave, Filecoin ve Storj gibi projeler, merkeziyetsiz depolama ağları oluşturmak için blockchain'i aktif olarak kullanmaktadır. Kullanıcılar, verilerini dünya genelindeki birden fazla düğümde depolayabilir. Bu da veri güvenliğini artırır ve hata direncini güçlendirir.

Dijital Kimlikler

Blockchain, dijital kimliklerin yönetimi için de güvenli ve merkeziyetsiz bir çözüm sağlamaktadır. TrustID, uPort ve Civic gibi projeler, kullanıcıların kendi dijital kimliklerini oluşturup yönetmelerine olanak sağlamak için blockchain teknolojisini kullanmaktadır. Bu sayede, dolandırıcılığı azaltmak ve kullanıcı gizliliğini iyileştirmek hedeflenmektedir.

Nesnelerin İnterneti (IoT)

Nesnelerin interneti (IoT), internete bağlı fiziksel cihazların ağını ifade eder. Bu fiziksel cihazlar veri toplar ve paylaşır. Blockchain, bu fiziksel cihaz ağlarınını güvenliğini ve verimliliğini, cihazlar arasındaki etkileşimlerin değiştirilemezliğini ve şeffaf bir kaydını tutarak artırabilir. IOTA gibi projeler, IoT'de blockchain kullanımı üzerine çalışmaktadır.

Sağlık Hizmetleri

Son olarak blockchain, sağlık hizmetleri sektöründe büyük bir potansiyele sahiptir. Bu teknoloji ile elektronik tıbbi kayıtların güvenliği ve verimliliği artırılabilir, tedarik zincirindeki ilaçların izlenebilirliğini sağlanabilir ve tıbbi araştırmalar kolaylaştırılabilir. MediLedger ve Patientory gibi projeler blockchain teknolojisinin sağlık alanındaki uygulamalarını araştırmaktadır.

Bu alanlara ek olarak, blockchain teknolojisinin daha farklı uygulamaları da bulunmaktadır:

• Mülkiyet kaydı
• Patentler
• Elektronik oylama
• Elektronik yönetişim

Özetle, blockchain teknolojisinin kripto paraların ötesinde geniş bir uygulama yelpazesi vardır. Şeffaflık, güvenlik ve merkezi olmayan yapısı sayesinde birçok sektörü bir adım ileriye taşımaktadır.

Blockchain İnsanlığın Geleceğinin Anahtarı mı?

Güvenin doğuştan geldiği, şeffaflığın norm ve verimliliğin kural olduğu, istisnaların olmadığı bir dünya hayal edin. İşte blockchain teknolojisinin dünyaya vaadi budur. Peki, blockchain gerçekten insanlığın geleceğinin anahtarı mıdır? Bizim görüşümüze göre, cevap kesinlikle evetdir. Şimdi, bu cevabımızı sorgulamak için bazı noktalara değineceğiz.

Blockchain'in Avantajları

Blockchain nedir sorusuna cevap bulduğumuza ve uygulamala alanlarını detaylı bir şekilde incelediğimize göre şimdi bu teknolojinin avantajlarına göz atabiliriz. Blockchain özünde, işlemleri güvenli ve şeffaf bir şekilde kaydeden merkeziyetsiz bir dijital defterdir. Bu teknoloji, çeşitli avantajları da beraberinde getirir:

• ✅ Şeffaflık ve güvenlik: Blockchain'in kalbinde şeffaflık ve güvenlik vaadi vardır. Her işlem, benzersiz ve sahte olması imkansız bir dijital iz gibidir. Blockchain'de güven artık bir lüks değil, bir gerçektir.
• ✅ Verimlilik ve hız: Blockchain bir ışık hüzmesi gibidir. Bürokrasiyi keser ve işlemleri baş döndürücü bir hızda hızlandırır. Aracılar blockchain ile geçmişte kalır ve verimlilik üst seviyeye taşınır.
• ✅ Finansal bütünleşme: Blockchain, finansal sistemden dışlananlar için bir umut ışığıdır. Bu durum, özellikle gelişmekte olan ülkelerde ekonomik fırsatlara açılan bir kapı olabilir.

Yaşanabilecek Zorluklar

Blockchain'in faydalarına rağmen, bu teknolojinin benimsenmesi kendi zorluklarını da beraberinde getirir.

• ❌ Ölçek ve performans: Blockchain ağları büyüdükçe beraberinde gelen zorluklar da büyür. Öte yandan, bunlar aşılamaz engeller değildir, hatta yenilik yapma ve gelişme fırsatlarıdır.
• ❌ Regülasyon ve uyumluluk: Regülasyonlar günümüzde neredeyse bir zorunluluk niteliğindedir. Ancak, bu durum blockchain'in kendi normları ile devrimci bir yapıda olduğunu bir gösterme fırsatı oluşturabilir.
• ❌ Benimseme ve anlaşılabilirlik: Blockchain ilk başta karmaşık görünebilir ancak güzelliği basitliğindedir. İnsanlara bu teknolojinin nasıl çalıştığı ve faydaları hakkında eğitmek, blockchain'in geniş çaplı benimsenmesi için oldukça kritiktir.

Özetle, blockchain nedir sorusuna verilebilecek en net cevap sadece insanlığın geleceği için değil, sınırsız olasılıklar dünyasını açan altın bir anahtardır.

Blockchain, geleceğin anahtarı olmaktan daha fazlası, geleceğin ta kendisidir. Ve o gelecek, umut verici bir ışıkla parlıyor.

Sıkça Sorulan Sorular