Mum Formasyonları Nelerdir?

Borsada fiyat hareketlerini anlamanın en güçlü yollarından biri, mum formasyonlarını doğru okumaktan geçer. Her bir mum, yatırımcı psikolojisini ve piyasanın nabzını anlık olarak yansıtır. Bu formasyonları çözmeyi öğrendiğinizde, piyasadaki fırsatları daha net görebilir ve stratejilerinizi daha sağlam temellere oturtabilirsiniz.

Mum Grafikleri Nedir?

Japon mumu, bir varlığın belirli bir dönemdeki fiyat değişimini gösteren bir grafiksel figürdür. Bu grafikler, açılış fiyatı, kapanış fiyatı, en yüksek ve en düşük fiyat gibi dört temel veriyi sağlayarak, diğer teknik analiz yöntemlerine göre daha ayrıntılı bir bakış sunar.

👉 Unutmayın, Japon mumları teknik analizde fiyatı doğru okumak için en pratik yöntemlerden biridir. Daha fazlasını öğrenmek isterseniz, yazımıza göz atabilirsiniz: Teknik Analiz: İlkeler, Teoriler, Şekiller ve Göstergeler

Mum Grafikleri Nasıl Yorumlanır? | OHLC Anlamı

OHLC, açılış (Open), en yüksek (High), en düşük (Low), kapanış (Close) fiyatlarını ifade eder. Bir Japon mumu, bu dört fiyatı kapsayarak, bir oturumun veya belirlenen zaman aralığının fiyat hareketlerini detaylı bir şekilde sunar. Örneğin, bir mum çubuğunun en üstünde yer alan fitilin ucu, o zaman diliminde ulaşılan maksimum fiyatı temsil eder.

Yukarıdaki görselde, daha önce bahsettiğimiz dört temel fiyat unsurunu net bir şekilde görebilirsiniz:

• En yüksek fiyat, mum çubuğunun temsil ettiği zaman aralığında (örneğin bir seans boyunca) ulaşılan en yüksek seviyedir. Grafikte, bu değer fitilin üst kısmında gösterilir.
• Açılış fiyatı, seansın (veya mumun temsil ettiği zaman aralığının) başladığı fiyattır. Bu nokta genellikle bir önceki seansın kapanış fiyatından başlar (bazen bir boşluk, gap olabilir). Grafikte, yeşil mumda barın alt kısmı, kırmızı mumda ise barın üst kısmı açılış fiyatını temsil eder. (Burada çubuklardan bahsediyoruz, fitillerden değil.)
• Kapanış fiyatı, seansın sona erdiği andaki fiyattır. Grafikte bu nokta, yeşil (yükseliş) mumda barın üst kısmı, kırmızı (düşüş) mumda ise barın alt kısmı olarak gösterilir.
• En düşük fiyat, seans boyunca kaydedilen en düşük seviyedir. Grafikte, bu değer fitilin en alt kısmında yer alır.

Ayrıca, grafikte şunu da görebilirsiniz: Eğer kapanış fiyatı açılış fiyatının üzerindeyse mum yeşil, tersi durumda ise kırmızıdır.
Başka bir deyişle:

• Yeşil mum, varlığın seans boyunca değer kazandığını gösterir ve buna yükseliş mumu (bullish) denir.
• Kırmızı mum, varlığın değer kaybettiğini gösterir ve buna düşüş mumu (bearish) denir.

👉 Boğa ve Ayı Piyasası Nedir?

Mum Grafik Bileşenleri

Japon mum çubukları iki ana bileşenden oluşur: gövde ve fitiller (gölgeler).

Yukarıdaki görselde, mumun yapısını daha ayrıntılı bir şekilde görebilirsiniz.

Alt fitil ise, seansın en düşük fiyatı ile açılış/kapanış fiyatı arasındaki farkı temsil eder.

• Gövde, açılış ve kapanış fiyatları arasındaki farkı temsil eder.
  • Eğer açılış fiyatı > kapanış fiyatı ise, bu durumda düşüş mumu oluşur ve gövde kırmızı renktedir.
  • Eğer açılış fiyatı < kapanış fiyatı ise, bu durumda yükseliş mumu oluşur ve gövde yeşil renktedir.

• Mumun diğer bileşeni ise fitillerdir (gölgeler).
  • Üst fitil, seansın en yüksek fiyatı ile açılış/kapanış fiyatı (mumun yönüne bağlı olarak) arasındaki farkı gösterir.

Mum Grafiklerini Anlama Kılavuzu

Çok sayıda mum türü ve bunların varyantları vardır. Aşağıda, mumların en temel türlerini, gövde ve gölge boyutlarına göre, ve bu figürlerin bize ne tür bilgiler verebileceğini açıklayacağız. Aşağıdaki resimde, mumların temel türlerini görebilirsiniz.

Mum grafikleri, piyasa davranışlarını anlamada kullanılan çeşitli göstergeler sunar. Aşağıda, en yaygın mum türlerini ve onların özelliklerini bulabilirsiniz:

1. Tam ve Büyük Gövdeli Mumlar: Bu mumlar, gövdeleri çok geniş ve gölgeleri çok kısa veya neredeyse görünmez olanları ifade eder. Tek yönlü bir hareketin güçlü bir göstergesi olarak, alım veya satım konusunda az şüphe olduğunu belirtirler.
2. Tam ve Küçük Gövdeli Mumlar: Gövdeleri küçük ve gölgeleri neredeyse fark edilmeyecek kadar küçük olan bu mumlar, oturum sırasında çok az hareket olduğunu gösterirler.
3. Boş Mumlar: Gövde veya gölge içermeyen bu mumlar, dört fiyatın (maksimum, minimum, kapanış, açılış) oturum sırasında sabit kaldığını gösterir. Genellikle hareketsiz bir piyasa durumunu işaret ederler.
4. Uzun Gölgeli ve Boş Gövdeli Mumlar: Kapanış ve açılış fiyatlarının aynı olduğu ancak ulaşılan maksimum ve minimumların gövdeden uzakta olduğu durumlarda oluşur. Bu, yüksek volatilitenin ve genellikle bir trend değişikliğinin işaretidir.
5. Boş Gövdeli ve Üst Gölgeli Mumlar: Tüm fiyatlar sabit kalırken, sadece ulaşılan maksimum fiyatın değiştiği durumları ifade eder.
6. Boş Gövdeli ve Alt Gölgeli Mumlar: Bu durumda da fiyatlar sabit kalırken, sadece ulaşılan minimum fiyat değişiklik gösterir.

Japon mum çubuklarının birçok farklı türü vardır, ancak bunlar temelde yukarıda bahsedilen türlerin çeşitli varyasyonlarıdır. Aslında önemli olan, her bir mum türünü tek tek ezberlemekten ziyade, belirli formasyonlarla karşılaştığımızda hangi stratejileri uygulamamız gerektiğini bilmektir. Aşağıda, Japon mum formasyonlarıyla işlem yaparken kullanabileceğiniz bazı temel stratejilerin görsel bir özeti yer almaktadır:

• Boş gövde + alt fitil → Seans sırasında görülen minimum fiyatın düştüğünü gösterir.
• Geniş, dolu gövdeli mum → Alım-satım konusunda belirsizliğin az olduğunu ve tek yönlü güçlü bir hareketi gösterir.
• Küçük, dolu gövdeli mum → Seans boyunca fiyat hareketinin sınırlı kaldığını gösterir.
• Boş gövdeli mum → Açılış ve kapanış fiyatları arasında değişim olmadığını ifade eder.
• Boş gövde + uzun fitil → Trend değişimi olabileceğini ima eder.
• Boş gövde + üst fitil → Seans sırasında ulaşılan maksimum fiyatın yükseldiğini gösterir.

Mum Formasyoları ile Yatırım Stratejileri

Aşağıda, bir, iki veya üç mumla olan en önemli mum stratejilerini göreceğiz:

Tek Mumlu Stratejiler

Çekiç (Hammer) ve ters çekiç (Inverted Hammer) formasyonları, piyasada potansiyel trend dönüşlerini işaret edebilen önemli Japon mum formasyonlarıdır. Bu formasyonları kullanarak işlem yapmaya yönelik stratejilerin temelini aşağıda inceleyelim:

Hammer (Çekiç)

Çekiç formasyonu genellikle bir düşüş trendinin sonunda ortaya çıkar. Bu mumun gövdesi küçük, alt fitili ise uzun olur; bu da seans sırasında fiyatların önemli ölçüde düştüğünü, ancak ardından güçlü bir alım baskısıyla toparlandığını gösterir.

Çekiç (Hammer) – Özellikleri:

• Üst kısmında küçük bir gövde, alt kısmında ise uzun bir fitil bulunur.
• Fitilin uzunluğu genellikle mum gövdesinin en az iki katıdır.
• Yükseliş ya da düşüş mumu olabilir, ancak yükseliş mumu olduğunda daha güçlü bir sinyal verir.

Ters Çekiç (Inverted Hammer):

Ters çekiç formasyonu ise bir düşüş trendinin sonunda oluşur ve olası bir yükseliş dönüşüne işaret eder.

Özellikleri:

• Yükseliş ya da düşüş mumu olabilir.
• Alt kısmında küçük bir gövde, üst kısmında ise uzun bir fitil bulunur.
• Fitilin uzunluğu mum gövdesinin en az iki katıdır.

Yükseliş trendinden sonra küçük gövdeli ve uzun alt fitilli bir mum fark ettiniz mi? Muhtemelen dikkat çekici “asılı adam” (hanging man) formasyonuyla karşı karşıyasınız. Bu basit gösterge, piyasada olası bir düşüş dönüşünü öngörebilir.

Güçlü bir yükseliş serisinin sonunda, kısa gövdeli ve uzun üst fitilli bir mum belirir: bu da “kayan yıldız” (shooting star) formasyonudur. Bu formasyon, ayıların kontrolü ele almaya başladığını gösterir.

İki Mumlu Stratejiler

Yutan Mum Formasyonları (Engulfing Patterns)

Boğa Yutan Mum (Bullish Engulfing)

Bir boğa yutan mum formasyonu, öncesinde küçük gövdeli bir düşüş mumu ve düşüş trendi varken ortaya çıkar. Büyük yeşil mum, bir önceki kırmızı mumu tamamen “yutarak” trendin ayı yönünden boğa yönüne döndüğünü gösterir. Bu formasyon, güvenilirliği yüksek ve piyasalarda sıkça görülen bir trend dönüş sinyalidir.

Ayı Yutan Mum (Bearish Engulfing)

Ayı yutan mum formasyonu da aynı mantıkla çalışır; tek fark, bu durumda trend dönüşü düşüş yönündedir. Yani yükseliş trendinin ardından gelen küçük gövdeli yeşil mum, onu tamamen saran büyük kırmızı mum tarafından “yutulur” ve bu da ayıların piyasada kontrolü ele aldığını gösterir.

Üç Mumlu Stratejiler

Terkedilmiş Bebekler

Boğa Abandoned Baby (Bullish Abandoned Baby) formasyonu, bir düşüş trendinin ardından, önce doji (boş gövdeli ve kısa fitilli mum), ardından yükseliş mumu oluşmasıyla meydana gelir. Bu formasyon, boğa yutan (bullish engulfing) formasyonuna benzer, ancak abandoned baby daha güçlü ve belirgin bir trend dönüş sinyali verir.

Ayı Abandoned Baby (Bearish Abandoned Baby) formasyonu ise tam tersidir: bu durumda dönüş sinyali düşüş yönündedir.

Ayrıca, güvenilirliği biraz daha düşük olsa da ilgi çekici bazı iki mumlu formasyonlar da şunlardır:

• Piercing Pattern: Düşüş trendinin ardından başlayan olası bir yükseliş trendini işaret eden iki mumlu formasyondur.
• Dark Cloud: Yükseliş döneminden sonra görülen ve olası bir düşüş dönüşünü haber veren iki mumlu formasyondur.

Üçlü Formasyon

Boğa Üçlü Dip Formasyonu (Bullish Triple Bottom)

• Boğa üçlü dip formasyonu, iki büyük yeşil mumun arasında yer alan üç küçük kırmızı mumdan oluşur. Bu formasyon genellikle yükseliş trendleri sırasında görülür. Ortadaki üç küçük düşüş mumu, aslında sadece trendin devam etmeden önceki kısa bir duraklama evresini temsil eder. Oldukça güvenilir bir trend devam formasyonudur.

Ayı Üçlü Dip Formasyonu (Bearish Triple Bottom)

• Bu formasyonun ayı versiyonu da aynı yapıya sahiptir, ancak burada trend yönü düşüştedir.

Bununla birlikte, yüksek güvenilirliğe sahip diğer üç mumlu formasyonlar da oldukça benzer özellikler taşır

• Morning Star (Sabah Yıldızı): Bir düşüş trendinin ardından görülen bu üç mumlu yükseliş formasyonu, fiyatlarda yeniden yükselişin habercisidir. Yeni bir boğa döneminin “şafağı” anlamına gelir.
• Evening Star (Akşam Yıldızı): Bir yükseliş trendinin sonunda ortaya çıkar ve olası bir düşüşün habercisidir. Bu formasyonun nasıl oluştuğunu ve ne şekilde göründüğünü ilgili yazımızda anlatıyoruz.
• Three Black Crows (Üç Siyah Karga): Üç ardışık siyah (düşüş) mumdan oluşan bu formasyon, bir yükseliş trendinin ardından muhtemel bir düşüşü haber verir.
• Three White Soldiers (Üç Beyaz Asker): Bir düşüş döneminin ardından beliren bu üç ardışık yeşil (yükseliş) mum, yeni bir yükseliş trendinin başladığını gösterebilir.

👉 Ayrıca ilginizi çekebilir: Grafik Formasyonları Nelerdir? – Teknik Analiz Grafiklerini Anlama

Sonuçlar

Mum grafikleriyle ilgili bu stratejiler ve formasyonlar, yatırımcılara piyasa davranışlarını daha iyi anlama ve akılcı yatırım kararları alma konusunda yardımcı olabilir. Her bir modelin ve formasyonun piyasa koşullarına göre değişken güvenilirlik seviyeleri olduğunu unutmamak önemlidir. Bu yüzden, tek bir göstergeye güvenmek yerine, kapsamlı bir piyasa analizi yapmak her zaman en iyisidir.