Sürdürülebilir Yatırım: Nedir ve Nasıl Çalışır? | Hisse Senetleri, Fonlar ve ETF’ler

Sürdürülebilir yatırım bireyleri ve şirketleri yatırımlarının daha sürdürülebilir bir dünyaya nasıl katkıda bulunabileceğini yeniden düşünmeye teşvik eden devrim niteliğinde bir kavramdır. Bu bağlamda ekonomik ihtiyaçlar, sosyal talepler ve çevre koruması arasında bir denge aranırken sürdürülebilir kalkınma öncelikli hedef haline gelir. Sürdürülebilir yatırım, bu çabanın merkezinde yer alarak sermaye ile sadece karlı değil, aynı zamanda çevre ve toplumla sorumlu projeler arasında bir köprü görevi görür.

Bu konuya olan farkındalığın ve düzenlemelerin artması, sürdürülebilir yatırımı küresel sahneye taşımıştır. Aynı zamanda geleneksel finansal uygulamaları dönüştürerek ekonomi ve ekolojinin uyum içinde bir arada var olduğu bir geleceğe yol açma sözü vermiştir.

Sürdürülebilir Yatırım Nedir?

Sürdürülebilir yatırım, zaman içinde sürdürülebilir bir anlam ve hedefle yatırım yapmayı veya bir başka deyişle, çevre ve toplum için olumlu etkileri olan bir yatırım yapmayı ifade eder. Günümüzde yatırımcılar bir adım daha ileri gitmek istiyor ve sadece karlılık aramıyor. Ayrıca karlılığın, gezegenimiz ve toplumumuz için olumlu etkileri olmasını da istiyor.

Sürdürülebilir kalkınma, ekonomi, toplum ve çevre arasında bir denge noktası ile elde edilir. Ana hedef, doğal kaynakların bilinçli kullanımı yoluyla ekosisteme veya çevreye zarar vermeden insanın mevcut ve gelecekteki ihtiyaçlarını karşılamaktır.

Sürdürülebilir Yatırıma Giriş

Son yıllarda sürdürülebilir yatırım hızlandı. Birçok ülkede daha fazla farkındalık oluşması ve düzenlemelerin artması sayesinde gelecekteki büyümesinin katlanarak artması olması bekleniyor.

Sürdürülebilir Yatırımın Tarihi ve Evrimi

Bu kavram, sadece çevre ve toplum üzerinde değil, aynı zamanda şirketlerin temelleri üzerinde de doğrudan etkisi nedeniyle giderek daha fazla önem kazanmıştır.

Sürdürülebilir yatırımın büyümesi, son yıllarda yatırımcıların ilgi ve talebinin artmasına, daha sıkı düzenlemelere ve dünyanın çeşitli bölgelerindeki karbon salınımını azaltma politikalarına bağlı olarak hızlandı.

2020'de Avrupa Birliği bir yatırımın sürdürülebilir olup olmadığını belirlemeyi kolaylaştırmak için 6 çevresel hedef içeren bir taksonomi belirlemiştir.

Avrupa Birliği, yatırım seviyesine göre yatırım fonlarını sınıflandıran bir düzenleme ile sürdürülebilir yatırımları teşvik ediyor. SFDR (2021). Bu sınıflandırma maddeler aracılığıyla tanımlanmıştır (Mad.6: sürdürülebilir yatırım risklerini dikkate alır, Mad.8: sürdürülebilir özellikleri teşvik eder, Mad.9: tamamen sürdürülebilir bir hedefi vardır).

Ayrıca, bu yıl (2024), sürdürülebilirlik bilgilerinin AB şirketlerinde sunulması hakkında Avrupa düzeyinde yeni bir düzenleme (CSRD) yürürlüğe giriyor. Amaç, şirketleri sürdürülebilirlik konularında daha şeffaf olmaya teşvik etmektir.

Güncel Pazardaki Önemi

Bugünlerde, şirketleri değerlendirirken sürdürülebilirlik kriterlerini temel analizimize entegre etmek giderek daha önemli hale geliyor. Çünkü bu sayede gelecekte şirketin karlılığını olumsuz etkileyebilecek risklerden kaçınılıyor.

Çevresel, sosyal veya yönetişim riskleri, işletme maliyetlerinde artışa yol açabilir. Bu da şirketin kar marjlarını doğrudan etkileyerek rakipleri karşısında pazar payını kaybetmesine neden olabilir.

Ayrıca, şirketin itibarını etkileyerek şirketin risk priminde bir artışa ve dolayısıyla piyasa değerinde bir azalmaya yol açacaklardır.

Sürdürülebilir Yatırım Kriterleri Nedir?

Sürdürülebilir yatırım kriterleri, amacı şirket için olası gelecek risklerini analiz etmek ve önlemek olan çevresel, sosyal ve yönetişimle ilgili göstergeler setidir.

• Çevresel:
  • Gezegen üzerindeki olumlu/olumsuz etkiyi ölçen bir gösterge setidir.
  • Örnekler: CO2 emisyonları, enerji tasarrufu (tüketilen MW), su işleme (tüketilen ve geri dönüştürülen m3), orman tahribatı (etkilenen hektarlar), vb.

• Sosyal:
  • Toplum üzerindeki olumlu/olumsuz etkiyi ölçen bir gösterge setidir.
  • Örnek: iş sağlığı ve güvenliği (ölüm/yaralanma oranı), çalışanların dönüşüm oranı, yetenek (kurs ve eğitim teşvikleri), müşteriler ve tedarikçilerle ilişkiler, vb.

• Yönetişim:
  • Yönetim ekibindeki yönetişim risklerini değerlendiren bir gösterge setidir.
  • Örnek: bağımsız yöneticilerin sayısı, yöneticilerin maaşı, dış denetimler ve raporlar, vb.

Sürdürülebilir Yatırım Derecelendirmesi

Günümüzde, çeşitli sürdürülebilir yatırım derecelendirme ajansları bulunmaktadır. En bilinenleri: MSC, S&P, Sustainalytics, Clarity, Bloomberg, vb. Bunlarla ilgili en büyük sorun aralarındaki homojenlik eksikliğidir. Çünkü birbirinden çok farklı derecelendirme sistemleri ve metodolojilere sahiptirler. Bu homojenlik eksikliği, yatırımcıların onları karşılaştıramamasına ve genel bir model izlemedikleri için ortak sonuçlar çıkaramamasına neden oluyor. Ancak, son yıllarda birçoğunun birleştiğine şahit olduk. Artan düzenlemelerle daha homojen metodolojilere sahip olmalarını bekleyebiliriz.

Sürdürülebilir Yatırım Sektörleri

Sürdürülebilir yatırım hakkında konuştuğumuzda, birçok yatırımcı kapsama alanının çok sınırlı olduğunu düşünür. Ancak gerçek şu ki, bu megatrend içinde birbirinden farklı birçok sektör bulunmaktadır. Örneğin:

• Yenilenebilir enerji:
  • Birçok bölgedeki karbon salınımını azaltma politikaları, enerji krizleri, lojistik ve malzeme maliyetlerindeki sürekli azalma sayesinde büyük bir büyüme potansiyeli vardır. Ayrıca, son zamanlarda birçok şirket, piyasadaki fiyat dalgalanmalarına karşı korunmak için çok yüksek fiyatlarda uzun vadeli enerji satış sözleşmeleri (PPA'lar) imzaladı. Örnekler: Grenergy ve EDPR.

• Su arıtma:
  • Nüfus artışı, kuraklık ve dünya çapında içme suyu kıtlığı (dünyadaki suyun sadece %0,4'ü insan tüketimi için uygundur) bu sektörün giderek daha önemli hale gelmesini sağlamaktadır. Ayrıca hastalıkları önlemek için de önemlidir.
    • Örnekler: Veolia ve Pentair.

• Atık yönetimi:
  • Artan geri dönüşüm ve atık yönetimi bilinci, atıkları çöplüklere göndermek yerine geri dönüşüme yatırımın artmasını sağlıyor.
    • Örnek: Befesa ve Clean Harbors.

• Sürdürülebilir ambalaj:
  • Geri dönüştürülebilir hammaddeyi teşvik eden düzenlemeler nedeniyle büyük bir büyüme potansiyeli vardır.
    • Örnek: Verallia ve Smurfit Kappa.

• Enerji verimliliği:
  • Bu sektör, enerji geçişi ve küresel elektrifikasyon için temel bir sektördür, bu sektördeki şirketlerin sağladığı enerji tasarrufu, endüstriyel verimliliğin artmasına ve sera gazı emisyonlarının azalmasına yol açar.
    • Örnek: Linde ve Schneider Electric.

• Sürdürülebilir ulaşım:
  • Önümüzdeki yıllarda, emisyonları azaltmak için geleneksel içten yanmalı motorlu araçların elektrikli araçlarla değiştirilmesiyle büyük bir büyüme bekleniyor. Batarya fiyatları hızla düşüyor, bu da elektrikli araçların önümüzdeki yıllarda daha rekabetçi hale gelmesini sağlayacaktır.
    • Örnek: Zaptec ve CATL.

Sürdürülebilirliğe Nasıl Yatırım Yapılır?

Sürdürülebilirliğe yatırım yaparken, çeşitli yatırım araçları aracılığıyla bunu birçok şekilde yapabiliriz. Örneğin; şirket hisseleri, hisse senedi yatırım fonları, yeşil veya sosyal bonolar, endeksli fonlar veya hatta bir şirket içindeki özel projeler (örnek: bir şirketin fotovoltaik projesine yatırım yapma).

Ancak, getiri-risk ikilisini karşılayarak kar elde etmek istiyorsak, çeşitliliği seçmeliyiz. Bu nedenle sürdürülebilirliğe yatırım yapmanın en cazip seçeneklerinden biri yatırım fonlarıdır.

Sürdürülebilir Yatırım Fonlarına Yatırım Yapmak

Sürdürülebilirliğe yatırım yapmak için en iyi yollardan biri yatırım fonlarıdır.

Sürdürülebilir fonlar, çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim kriterlerini karşılayan şirketlere veya diğer fonlara yatırım politikası olan yatırım araçlarıdır.

Size aktif yönetimli ulusal sürdürülebilir fonların kısa bir seçimini gösteriyorum:

• İş Portföy Sürdürülebilirlik Hisse Senedi (TL) Fonu (Hisse Senedi Yoğun Fon):
  • İş Portföy Sürdürülebilirlik Hisse Senedi (TL) Fonu (Hisse Senedi Yoğun Fon) toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak BIST Sürdürülebilirlik Endeksinde yer alan ortaklık paylarına ve BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ni takip etmek üzere kurulan borsa yatırım fonu katılma paylarına yatırır. TEFAS üzerinden tüm banka ve aracı kurumlardan alınabilir.

👉 Farklı fonlara yatırım yapmak istiyorsaniz En İyi Yatırım Fonları Nelerdir? makalemizi inceleyebilirsiniz.

Sürdürülebilir ETF'ler

• Xtrackers MSCI World ESG UCITS ETF
  • Bu ETF, MSCI World Low Carbon SRI Leaders Index'i taklit etmeye çalışır. Bu indeksi dünya genelinde gelişmiş pazarların yüksek ve orta sermayeli şirketleri oluşturur. Bu şirketlerin sürüdürülebilir yatırım özellikleri yüksek ve karbon salınım oranları benzerlerine göre düşüktür.

• iShares Global Clean Energy ETF (ICLN):
  • Bu ETF, yenilenebilir enerjilerle ilgili olan dünya genelindeki şirketleri içeren S&P Global Clean Energy indeksini takip eder.

• Vanguard ESG Global All Cap UCITS ETF (V3AM):
  • Bu fon, tütün, silahlar ve nükleer enerji gibi sektörleri dışlayarak sürdürülebilir yatırıma özgü kriterlere uyan dünya genelindeki şirketlere odaklanır.

Sürdürülebilirlik vs. Karlılık: Bir denge noktası bulmak mümkün mü?

Sürdürülebilirliğe yatırım yapmak karlılıktan feragat etmek anlamına gelmez. Aslında, sürdürülebilir yatırım kriterlerini temel analize dahil ettiğimizde çoğu zaman yatırım aracından daha karlı ve sürdürülebilir büyümeler elde etmek mümkündür.

Sonuçta, sürdürülebilirlik, şirketlerin kalitesiyle yüksek bir korelasyona sahiptir. Kaliteli şirketlerden bahsettiğimizde, gelecekte yüksek marjları ve büyüme taahhütleri olan şeffaf bir yönetim ekibine sahip şirketleri kastediyoruz.

S&P 500 Endeksi vs. S&P ESG Endeksi

Sürdürülebilir Yatırım Perspektifi

Son yıllarda faiz oranlarının artmasıyla, büyümek zorunda olan sektörlerde yer alan ve daha yüksek bir kaldıraç seviyesine sahip birçok şirketin, projelerini/ürünlerini geliştirmek için büyük yatırım ihtiyaçları nedeniyle borsada yavaş ilerlediğini gördük.

Yine de, bu şirketlerin çok fazla cezalandırıldığını düşünüyoruz. Çünkü yenilenebilir enerji, su arıtma, atık yönetimi veya sürdürülebilir taşımacılık gibi gelecekte büyüme potansiyeli olan sektörlerin karlılığı olumsuz etkilendi. Şu anda piyasa bize bu megatrende çok çekici çarpanlarla benzersiz bir giriş fırsatı sunuyor. Büyümeyen bir şirketin uzun vadede sürdürülebilir olamayacağını unutmayalım.

Aşağıda, S&P Global Clean Energy'nin (beyaz çizgi) S&P 500'e (turuncu çizgi) kıyasla evrimini gösteriyoruz. Grafikte, ilk endeksin (genellikle temiz enerji sektöründeki sürdürülebilir şirketlere bağlı), son iki yılda daha yüksek faiz oranları ortamında geride kaldığını görebiliriz.

İlginizi çekebilecek bazı makaleler:

• Yenilenebilir Enerji Yatırımları: En İyi Hisseler, Fonlar, ETF’ler ve Yeşil Tahviller
• Serbest Fon (Hedge Fon) Nedir ve Nasıl Çalışır?
• Endeks Fonları Nedir ve Nasıl Çalışır?

Rankia'nın Sürdürülebilir Yatırım Görüşü

Global değişim, yatırım şeklimizi yeniden düşünmemizi ve finansal kararlarımızın gezegenin ve toplumun geleceğini nasıl etkileyebileceğine özel bir vurgu yapmamızı gerektiriyor. Finansal eğitim, sürdürülebilir yatırım (çevresel, sosyal ve yönetişim) kriterleri hakkında temel bir bilgi ile tamamlandığında, bu süreçte kritik bir araç haline gelir. Ancak, sürdürülebilir yatırım seçenekleri ve potansiyel etkileri hakkında genel bir bilgisizlik önemli bir risk de barındırır. Fon danışmanlarının sadece müşterinin risk profiline odaklanmaması, aynı zamanda mevcut sürdürülebilir ürünlerin faydalarını göstererek bu yatırım stratejilerinin daha fazla anlaşılmasını ve kabulünü sağlaması gerekir.

Yatırım seçeneklerine sürdürülebilir yatırım kriterlerinin entegrasyonu arttıkça, finansal eğitimde ve sürdürülebilirlik konusunda farkındalıkta bir artış görmemiz muhtemeldir. Bu da parayı nasıl ve nereye yatırdığımız konusunda önemli bir değişikliğe yol açabilir. Bu yaklaşım sadece finansal getiri aramaz, aynı zamanda çevre ve toplum üzerinde olumlu bir etki yaratmayı hedefler.

Ancak, burada sağlanan bilgilerin bir satın alma önerisi oluşturmadığını hatırlatmak gerekir. Herhangi bir yatırım kararı almadan önce, hedeflerinize ve risk profilinize uygun kişiselleştirilmiş rehberlik sunabilecek bir profesyonelden tavsiye almanız önerilir. Sorumlu bir şekilde yatırım yapmak sadece bir finansal karar değil, aynı zamanda daha sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunma adımıdır.