Bileşik Faiz Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

Finansal dünyanın en güçlü kavramlarından biri olan bileşik faiz, yatırımcıları geleceğe taşıyan ve kısa vadeli piyasa dalgalanmalarının etkisini azaltan benzersiz bir mekanizmadır. Çoğu kişinin “faiz üzerine faiz” olarak bildiği bu yapı, zaman içinde paranın kendi kendine büyümesini sağlar. Ekstra bir çaba harcamadan sermayenin katlanarak artması kulağa hoş geliyor, değil mi?

Ne var ki bu kadar güçlü olmasına rağmen, zaman gerektirdiği için çoğu yatırımcı bileşik faizin etkisini küçümseyebiliyor. Oysa zamanı lehimize kullanmak, bileşik faizin en kritik bileşenidir.

Bileşik Faiz Nedir?

Bileşik faiz, başlangıçta yatırılan ana paranın yanı sıra, daha önce biriken faizlerin de yeniden yatırıma dönüşmesiyle oluşan faiz türüdür. Yani yalnızca ana para değil, o ana paranın ürettiği faiz de tekrar faiz kazanmaya başlar.

Faizin yılda birden fazla kez (örneğin aylık, üç aylık veya yıllık) hesaplandığı durumlarda etkisi daha da güçlenir. Her bir dönemde biriken faiz ana paraya eklenir ve yeni toplam üzerinden yeniden faiz işler. Bu nedenle bileşik faiz; uzun vadeli yatırım stratejilerinin, değer yatırımının ve düzenli birikim modellerinin temel yapı taşlarından biridir.

Bileşik faizin bu etkileyici gücünü anlamak, özellikle uzun vadeli yatırımcılar için kritik öneme sahiptir. Zamanla katlanarak büyüyen getiri nedeniyle bu kavram yıllardır “bileşik faiz mucizesi” olarak anılır. Hatta Albert Einstein’a atfedilen ünlü sözde, “Evrenin en güçlü gücü bileşik faizdir” ifadesiyle önemine vurgu yapılır.

Bileşik Faizin Özellikleri

Bileşik faizin gücü iki temel unsura dayanır: zamanın etkisi ve faizin birikmesi. Basit faizden farklı olarak, bileşik faizde kazanılan faiz her dönemde anaparaya eklenir ve sonraki dönemlerde daha yüksek bir getiri oluşturur.

Öne çıkan özellikleri:

• Faizler anaparaya eklenir: Biriken faiz her dönemde sermayeye dahil edilir ve yatırım tabanı büyür.
• Getiriler katlanarak artar: Her yeni dönemde faiz, bir önceki döneme göre daha büyük bir tutar üzerinden hesaplanır.
• Zaman büyümeyi hızlandırır: Yatırım süresi uzadıkça bileşik faizin etkisi belirgin şekilde güçlenir.

Bileşik Faiz'in Avantajları

Bileşik faiz, sermayenin zaman içinde kendiliğinden ve hızlanarak büyümesini sağlar. Basit faizde faiz her dönemde sıfırdan hesaplanırken, bileşik faizde faiz de faiz kazanır.

Size sağladığı başlıca faydalar:

• Uzun vadede ciddi birikim oluşturur: Sermaye her dönem büyüdüğü için getiriler katlanır.
• Faiz oranından çok zaman belirleyicidir: Yatırım süresi ne kadar uzun olursa, bileşik faizin etkisi o kadar artar.
• Disiplinli yatırımın ödülüdür: Düzenli birikim yapan yatırımcılar, bileşik faizi lehlerine çevirerek daha güçlü bir uzun vadeli getiri elde eder.

Warren Buffett'ın Serveti ve Bileşik Faiz

Warren Buffett’ın serveti, bileşik faizin uzun vadede nasıl olağanüstü bir etki yarattığının en bilinen örneklerinden biridir. Buffett, 11 yaşında yatırım yapmaya başlamasına rağmen, bugün hâlâ “Keşke daha erken başlasaydım” demesinin nedeni tam olarak budur: Zaman, bileşik faizin en kritik unsurudur.

Dünyanın en zengin yatırımcılarından biri olan Buffett, kariyeri boyunca ortalama %20 yıllık getiri elde ederek milyarder olmuştur. Ancak bu süreç, dışarıdan göründüğü kadar sorunsuz değildir; portföyünde zaman zaman %80’e varan düşüş yaşayan şirketler olmuştur. Bu da uzun vadeli yatırımın hem aktif hem de pasif stratejilerde psikolojik açıdan zorlayıcı olabileceğini gösterir.

Buffett’ın servetinin dağılımı bileşik faizin gücünü daha iyi özetler:

• Servetinin %99’u, 50 yaşından sonra oluştu.
• %97’si, 60 yaşından sonra birikti.
• Bugünkü servetinin büyük bölümü, 65 yaşından sonra katlandı.

Bu durum Buffett’ın “daha iyi bir yatırımcı” olduğu için değil, yıllar boyunca elde ettiği getirileri istikrarlı biçimde yeniden yatırıma yönlendirdiği için gerçekleşti. Başka bir deyişle, Buffett’ın servetini büyüten şey yüksek getiri değil, bileşik faizin uzun vadeli etkisidir.

Bileşik Faiz Hesaplama | Formül

Bileşik faiz formülü, zaman ve getirilerin birikimi üzerine kuruludur. Bileşik faizi hesaplamak için kullanılan temel denklem, anaparanın belirli bir faiz oranıyla her dönem yeniden değer kazanmasını matematiksel olarak ifade eder.

Matematiksel formül şöyledir:

Sonuç Sermaye = Başlangıç Sermayesi × (1 + i)^n

Burada:

• Sonuç Sermaye: Bileşik faiz uygulandıktan sonra oluşan toplam tutar
• Başlangıç Sermayesi: Yatırıma başlanan ana para
• i: Yıllık faiz oranı (ondalık biçimde, örn. %5 → 0,05)
• n: Faizin uygulandığı dönem sayısı (yıllık, aylık vb.)

Basit faizden farklı olarak (Cf = Ci × i × t), bileşik faizde zaman doğrudan üstel yapı içinde yer alır ve toplam getiriyi dramatik biçimde etkiler. Bu nedenle bileşik faiz formülü, uzun vadeli büyümeyi en doğru şekilde açıklayan matematiksel modeldir.

Bileşik Faiz Formülündeki Değişkenler

Bileşik faiz formülünün hesaplanmasında aşağıdaki değişkenler kullanılır:

• Başlangıç Sermayesi (Ci)
• Faiz oranı veya yıllık getiri (i)
• Yatırımın sürdürüldüğü dönem sayısı (n)

⭐️ Bileşik faiz ile ne kadar kazanç sağlayabileceinizi görmek için Bileşik Faiz Hesaplayıcı aracımızı kullanabilirsiniz!

Bileşik Faiz Uygulama Örneği

Bileşik faizin gücünü bir örnekle gösterelim. 12 yıllık bir dönemde 50.000 TL başlangıç sermayesi ile yıllık %2 faiz oranıyla yatırım yaptığımızı düşünelim.

İlk yıl 1.000 TL faiz elde ederiz (50.000 x 0,02). İkinci yıl, anapara faizle birlikte 51.000 TL olur. Bu şekilde devam edersek, 12 yılın sonunda toplam sermayemiz 63.412 TL olur (yıllık bileşik getiri %2,23).

Son Sermaye = 50.000 x (1 + 0,02) ^ 12 = 63.412 TL

Eğer faizleri yeniden yatırmasaydık (basit faiz), sonuç 62.000 TL olurdu. Aradaki 1.412 TL'lik fark, bileşik faizin gücünü açıkça göstermektedir. Daha yüksek getiri ve daha uzun vadeli yatırımlarda bu fark çok daha büyük olabilir.

Bileşik Faizden Faydalanmak için Nerede Yatırım Yapmalıyız?

Bileşik faizin etkisini artırmanın temel şartı zaman ve düzenli birikim yapmaktır. Türkiye’de bu stratejiye en uygun yatırım araçları şöyledir:

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)

Türkiye’de bileşik faizin en güçlü çalıştığı alan BES’tir.

• Düzenli katkılar otomatik olarak yatırıma döner
• Fon getirileri bileşiklenir
• %30 devlet katkısı, büyümeyi hızlandırır

Uzun vadeli birikim için en istikrarlı seçeneklerden biridir.

Yatırım Fonları & Endeks Fonları (TEFAS)

TEFAS üzerinden erişilebilen fonlarda getiriler otomatik olarak fonun içinde birikir, böylece bileşik etki sürekli çalışır.

• Endeks fonları (BIST 30, S&P 500, MSCI vb.)
• Fon sepeti fonlar
• Altın fonları
• Para piyasası fonları

Düşük maliyet, otomatik birikim ve çeşitlendirme açısından idealdir.

Birikimli Mevduat ve Vadeli Mevduat Hesapları

Bankaların sunduğu birikimli mevduat ürünleri, düzenli yatırılan tutarların dönemsel faizle büyümesini sağlar.

• Aylık düzenli ödeme ile birikim
• Dönemsel faizlerin ana paraya eklenmesi
• Düşük riskli alternatif

Düzenli Hisse ve ETF Birikimi

Hisse senetlerinde ve endeks fonlarında temettülerin yeniden yatırıma çevrilmesi, uzun vadede güçlü bileşik getiri oluşturur.

• Düzenli alım → maliyet ortalaması avantajı
• Temettülerin yeniden yatırıma yönlendirilmesi
• Uzun vadede yüksek büyüme potansiyeli

Türkiye’de ETF yerine BYF (Borsa Yatırım Fonu) bulunur. BYF’ler:

• Genellikle endeks, altın veya borçlanma araçları temellidir,
• Ürün çeşitliliği sınırlıdır,
• Global ETF’lere kıyasla likiditesi daha düşüktür.

Global ETF’lere yatırım yapmak isteyenler ise Midas gibi uluslararası erişimi olan aracı kurumları kullanabilir.