Bottom-Up Analizi: Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Bottom-up, temel analizde kullanılan analitik bir yöntemdir. Bu yöntem, bir şirketin değerini ve performans potansiyelini değerlendirmek için detaylı verilerine, finansal durumuna ve operasyonlarına odaklanır.

Bottom-up analizi, bir şirket alttan yukarıya yani bireysel bileşenlerinden bütünsel yapısına doğru incelendiğinde, potansiyel değeri ve kârlılığı daha doğru bir şekilde anlaşılabileceği fikrine dayanır.

Bu analiz, şirketin ekonomik durumunu inceleyerek başlar. Ardından finansal göstergelerini ve muhasebe bilgilerini değerlendirir ve son olarak şirketin sektörünü ve genel ekonomiyi inceler.

Bottom-Up vs Top-Down Analizi

Bottom-up analizi, top-down analizine kıyasla ters bir prosedürdür yani aşamalar ters bir sırayla gerçekleştirilir. Bu kapsamda, top-down analizi genel makroekonomik analizle başlar, ardından cazip bir sektör incelenir. Son olarak bu sektördeki bir finansal enstrüman seçilir.

Bottom-up analizi, genellikle uzun vadeli stratejiler veya "buy and hold (al ve tut)" stratejileri için kullanılır. Yani yatırımcı, finansal enstrümanı uzun bir süre boyunca tutmak amacıyla satın alır. Öte yandan, top-down analizi, kısa vadede kâr elde etmeye yönelik piyasaya giriş fırsatları arayan yatırımcılar için daha faydalı olabilir.

Kısaca, bottom-up analizi özelden genele veya mikrodan makroya doğru ilerler. Öte yandan, top-down analizi genelden özele, makrodan mikroya doğru gider.

Yatırımcı, yatırım yapacağı şirketi iyi tanıyorsa bottom-up analizi daha faydalı olabilir. Bunun nedeni ise yatırımcının şirketin farkını, piyasaya hangi ürünü sunduğunu ve bunun tüketiciler için ne kadar önemli olduğunu daha detaylı bilmesidir.

Örneğin, Apple gibi bir şirketi düşünelim. Apple markası küresel çapta büyük bir takipçi kitlesine sahiptir. Bu durumda, Apple'ın sadık bir müşterisi, şirket hakkında zaten bildiği her şeye dayanarak ayrıntılı bir bottom-up analizi geliştirebilir.

Buna karşılık, top-down analiz genelden özele doğru ilerlediği için yatırımcı, hangi sektörleri veya şirketleri daha iyi bilirse bilsin kısa vadeli yatırım fırsatları aramaktadır. Bundan dolayı, top-down analizinde şirket aşinalığının önemi bottom-up'a kıyasla daha azdır.

👉 Daha detaylı bilgi almak istiyorsanız bu makaleye de göz atabilirsiniz: Top-Dow Analizi: Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Bottom-Up Analizinin Aşamaları

Bir şirketin potansiyelini değerlendirmek için bir bottom-up analizi gerçekleştirirken izlenebilecek bazı aşamalar şunlardır:

1. Şirketin finansal geçmişini gözden geçirin: Bu, bilanço, gelir tablosu ve nakit akışı gibi finansal tabloları incelemeyi ve şirketin geçmişte nasıl performans gösterdiğini analiz etmeyi içerir.
2. Şirketin operasyonlarını analiz edin: Bu aşama, şirketin nasıl çalıştığını, üretim ve dağıtım süreçlerini, satış kanallarını, tedarikçiler ve müşterilerle ilişkilerini incelemeyi içerir.
3. Şirketin güçlü ve zayıf yönlerini belirleyin: Şirketin operasyonlarını değerlendirirken güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek önemlidir. Bu, süreçlerin verimliliği, ürün veya hizmetlerin kalitesi, yönetim ekibinin etkinliği ve şirketin finansal sağlamlığı gibi detayları içerebilir.
4. Şirketin gelecekteki değerini analiz edin: Finansal geçmiş ve iş operasyonları değerlendirildikten sonra, bu bilgiler şirketin gelecekteki değerini analiz etmek için kullanılabilir. Bu analiz, finansal tabloların projeksiyonunu ve değerleme çarpanlarının hesaplanmasını içerebilir.
5. Sektördeki diğer şirketlerle karşılaştırın: Bu aşamada, yukarıda analiz edilen veriler aynı sektördeki rakipleriyle karşılaştırılır. Bu şekilde şirketin, rakiplerinde bulunmayan olumsuz veya olumlu özelliklere sahip olup olmadığını görebiliriz.
6. Piyasa koşullarını analiz edin: Bu aşamada, hisse senedinin işlem gördüğü finansal piyasanın koşulları değerlendirilir. Piyasa, ayı veya boğa koşullarında olabilir. Örneğin, Amerikan borsasında işlem gören bir şirketi analiz ediyorsak, S&P 500 gibi endeksleri gözlemlememiz gerekecektir.
7. Makroekonomik göstergeleri analiz etmek: Bir sonraki adımda, işsizlik oranı, enflasyon, faiz oranları, ekonomik büyüme (GSYİH değişimi) gibi makroekonomik değişkenler değerlendirilir. Bu göstergeler, incelenen şirketi etkileyebilir.
8. Bir yatırım kararı almak: Son olarak, yapılan bottom-up analizine dayanarak şirkete yatırım yapılıp yapılmayacağına karar verilebilir. Bu, firmanın hisselerinin satın alınmasını veya başka türden yatırım yapılmasını içerebilir.

Analiz Nasıl Uygulanır: THY Örneği

THY şirketini analiz etmek istediğimizi varsayalım. İlk olarak, mali tablolarını, bilanço durumunu, gelir tablosunu ve nakit akışını analiz ederiz. Ayrıca, fiyat/ kazanç gibi finansal oranları, kaldıraç seviyesini, şirketin defter değeri gibi temel verileri de inceleyebiliriz.

Gelecek dönemler için tahmini gelir seviyesinin ne olacağını öngörmek için mevcut tüm bilgileri göz önünde bulundurmak önemlidir. Bu, şirketin planlarına ve iş beklentilerine bağlı olabilir.

Şirket, büyük iş fırsatları yakalayabilir veya aksine iş performansını etkileyebilecek bazı tehditlerle karşılaşabilir. Bu nedenle, sektörü değerlendirmek ve rakiplerle karşılaştırma yapmak çok önemlidir.

Şirket, sivil hava taşımacılığı sektöründe faaliyet gösterdiği için rakip şirketlerin kimler olduğunu, yolcu beklentisini, piyasa trendlerini, tüketici ve yolcuların tercihlerini vb. analiz etmek gerekmektedir.

Daha sonra, şirketin işlem gördüğü finansal piyasa değerlendirilecektir. Yani, THY şirketi Borsa İstanbul'da işlem gördüğü için BIST performansını değerlendirmek gerekmektedir.

Son olarak, enflasyon, işsizlik ve ekonomik büyüme gibi daha önce bahsettiğimiz makroekonomik değişkenleri göz önünde bulundurmalıyız. Bu veriler, ekonominin genişleyici veya daraltıcı bir aşamaya girip girmeyeceğini bize söyler. Eğer makroekonomik daralmaya gidildiği öngörülürse, şirketin yolcu sayısında düşüş yaşanabilir.

👉 Hisse senedi almak için yardıma ihtiyacınız varsa bu makaleyi inceleyebilirsiniz: Hisse Senedi Nasıl Alınır? | Başlangıç Rehberi