İmtiyazlı ve Adi Hisse Senetleri Arasındaki Fark Nedir?

İmtiyazlı hisse senetleri nedir? İmtiyazlı hisse senetlerine mi yoksa adi hisse senetlerine mi yatırım yapmak daha iyidir? İmtiyazlı hisse senedi sahiplerine tanınan haklar nelerdir? Şirket iflas ederse hisselerle ne olur? Tüm bu soruların yanıtlarını aşağıda bulacaksınız. 

Adi Hisse Senedi Nedir?

Adi hisse senetleri, piyasada işlem gören hisse senetleridir, bu nedenle bu hisseleri satın alanlar ellerindeki hisselerin şirketin hisselere bölünmüş sermayesinde temsil ettiği pay oranında şirkete ortak olurlar.

Adi hisse senetlerinde, birçok diğer finansal varlığın aksine vade tarihi yoktur, dolayısıyla bu hisse senetlerinin sahipleri onları satana, miras bırakana veya şirket faaliyetini sonlandırana kadar hisse senedi sahiplerine ait olmaya devam edecektir.

Adi Hisse Senetleri Sahiplerine Hangi Hakları Sağlar?

Adi hisse senedi sahiplerinin hakları:

• Temettü hakkı: Hissedarlar, şirketin elde ettiği kardan, temettü dağıtımı veya da şirketin piyasa değerindeki artış yoluyla pay alma hakkı vardır.
• İflas durumunda tasfiye bakiyesine katılma hakkı: Şirketin iflas durumunda, sıradan hissedarın, tüm borçlar ödendikten ve tercih edilen hissedarlar tazmin edildikten sonra kendi payını geri alma hakkı vardır. Bu nedenle, birçok şirketin tasfiyesinde sıkça rastlandığı gibi adi hisse senedi sahiplerinin paralarını geri alamama riski vardır.
• Şirket yönetimine katılma hakkı: Hissedarların, şirketin genel kurullara katılma ve hisselere bölünmüş sermayesindeki payları oranında Yönetim Kurulu seçiminde oy kullanma hakkına sahiptir. Adi hisselerin oy hakkı sağlayan tek varlık olduğu söylenebilir.
• Sınırlı sorumluluk: Hissedarın, iflas veya ödeme yapılmaması durumunda müteselsil sorumluluğu yoktur, tek sorumluluğu ve riski katkıda bulunduğu sermaye payıdır.

İmtiyazlı Hisse Senedi Nedir?

İmtiyazlı hisse senetleri şirket tarafından belirlenen ve şirketin kararına bağlı olarak değişen özelliklere sahip hisselerdir. Bu tür bir varlık satın almadan önce, imtiyazlı hisse senetlerinin özelliklerini tam olarak bilmeniz gerekir.

Bu tür hisseler, hissedara oy hakkı veya paylara bölünmüş sermayeden pay sağlamaz, ancak aşağıda değineceğimiz gibi temettü dağıtımında veya tasfiye işlemlerinde öncelik sağlar.

İmtiyazlı Hisse Senetlerinin Adi Hisse Senetlerine Göre Avantajları Nelerdir?

İmtiyazlı hisse senetlerine yatırım yapan yatırımcılar, şirket yönetimine katılma hakkı veya öncelikli temettü ödemesi gibi aşağıda değineceğimiz adi hisse senedi sahiplerine verilmeyen bir dizi avantaj veya fayda elde eder.

İmtiyazlı Hisselerin Temettü Ödemelerinde Öncelik

İmtiyazlı hisse senetlerinin başlıca avantajlarından biri de genellikle temettü ödemelerinde adi hisse senetlerine göre önceliğe sahip olmalarıdır. Şirkette her şey yolunda giderse, her iki tip hisse senedine de temettüleri ödenir. Ancak işler iyi gitmezse ve şirket planlanan temettünün tamamını ödeyemezse, imtiyazlı hisse sahipleri temettülerini alabilir ve adi hisse sahiplerine daha az temettü ödemesi yapılabilir veya hiç temettü verilmeyebilir. İmtiyazlı hisse senetlerine ödenen temettüler aşağıdaki birkaç faktöre bağlı olabilir:

• Yatırım tutarı.
• Şirketin performansındaki değişim.
• Adi hisselere verilen temettü.

İflas Durumunda, İmtiyazlı Hisselere Ne Olur?

İmtiyazlı hisselerin bir başka avantajı da şirket iflas ettiğinde, şirketin tüm varlıkları bir iflas sürecine göre tasfiye edildikten ve tüm borçlar ödendikten sonra adi hisselere göre tahsilat önceliğine sahip olmasıdır.

İmtiyazlı Hisselerin Normal Hisselere Karşı Dezavantajları

Adi hisse senetlerine kıyasla, imtiyazlı hisselerine yatırım yapmanın avantajları olduğu kadar bir dizi dezavantajı da vardır.

İmtiyazlı Hisse Senetlerinin Fiyatları Neden Farklı? | Likidite

Öncelikle aşağıda sıralanan üç faktör nedeniyle imtiyazlı hisseler, normal hisselerden daha az likittir:

• Dolaşımdaki imtiyazlı hisse senedi sayısının, adi hisse senetlerine göre daha az olması.
• Hissedarların genellikle kurumsal yatırımcılar olması.
• İmtiyazlı hisse senedi sahiplerinin genellikle uzun vadeli yatırım yapmaları.
• Ayrıca, imtiyazlı hisse senetleri pazarda işlem görmezler (yani borsada işlem görmezler), genellikle doğrudan şirkete başvurmanız gerekecektir. Bunları genellikle bankalar, enerji şirketleri veya kurumsal şirketler sağlar.

Bütün bu faktörler imtiyazlı hisse senetlerinin oldukça nadir bulunmasına neden olur. Bundan dolayı da adi hisse senetleri (daha yaygın, borsada işlem gören ve dolayısıyla fiyatları daha oynak) ile karşılaştırıldıklarında imtiyazlı hisse senetlerinin fiyatları çok daha istikrarlı ve biraz daha yüksektir.

Sonuçta, öncelikli tahsilat hakkına sahip hisseler, özellikle bir şirketin mali yeterliliği ile ilgili şüpheler varsa daha değerlidir. Her şeye rağmen, imtiyazlı hisselerin riski biraz daha düşüktür. 

Olası Temettü Kaybı

Genel Muhasebe Planına göre, temettü dağıtabilmek için öncelikle aşağıdaki şartları yerine getirmiş olmalıdır:

• Sermayenin %20'sini yasal yedek akçeler olarak ayrılması.
• Net Varlık değerinin Hisselere Bölünmüş Sermayeye eşit veya daha fazla olması.
• Araştırma ve Geliştirme giderlerine eşit veya daha fazla Yedek Akçe bulunması.
• Zarar edilmesi durumunda, Genel Kurulun önceki dönemlerin negatif sonuçlarını telafi edip etmeme kararını vermesi gerekmektedir. Her durumda, önceki dönemlerin zararları, şirketin net varlık değerini hisselere bölünmüş sermaye miktarının altına düşürürse, olası kar mücbir sebep olarak bu zararları telafi etmek için kullanılacaktır.

Ancak, imtiyazlı hisseler söz konusu olduğunda, bazen ödenecek temettü miktarı önceden belirlenir ve dağıtım için sadece şirketin kar etmesi şartı aranır. Ancak, şirketin zarar etmesi durumunda önceden belirlenmiş ödenecek temettüler, şirketin kara geçtiği dönemde dağıtılmak üzere birikir.

İmtiyazlı Hisse Senetlerinin Yönetim Hakları

Normal olarak, imtiyazlı hisse senetleri sahiplerinin hiçbir idari hakka sahip değildir, yani hissedarlar toplantılarında oy kullanamaz. Bu, küçük bir yatırımcı için önemsiz olabilir, ancak birçok yatırımcı, şirketin kararlarını etkileme gücüne sahip olmayı tercih eder ve dolayısıyla, örneğin, şirketin başka bir şirketi satın alma girişimi başlatması veya bir şirketin kontrolünü ele geçirmek için yatırımcılar arasında çekişmeler olması durumunda, bu idari hakların çok anlamlı olduğunu ve bu idari haklara sahip olan hisse senetlerinin, sahip olmayanlardan daha değerli olduğunu düşünür.

İmtiyazlı Hisse Senedi ve Bono Karşılaştırması | Faiz Oranlarına Duyarlılık.

Çoğu durumda, imtiyazlı hisse senetleri şirketin kararıyla geri alınabilir. Bu hisselerin geri alınabilir olmaları, şirketin imtiyazlı hisse senetlerini istediği zaman, sattığı fiyattan geri alabileceği anlamına gelir.

Çoğu durumda, imtiyazlı hisse senetleri, hisse senedi ile bono karışımı varlıklar olarak tanımlanır. Bunun nedeni imtiyazlı hisse senedi sahibi, şirkette pay sahibidir (hisse), ancak şirket yönetiminde hiçbir söz hakkı yoktur, bütün hakkı sadece temettü almaktan ibarettir (bono gibi).

Bu nedenle, imtiyazlı hisse senetlerinin cazibesinin bonolara ödenen faiz oranlarıyla sıkı sıkıya ilişkili olduğu sonucuna varılır. Örneğin, merkez bankalarının faiz oranlarını artırdığı bir ortamda, Hazine Bonoları, borç verenlere daha yüksek getiri sunma eğilimindedir. En azından bu getiriyi sunamayan imtiyazlı hisse senedi (idari hakları olmayan) yatırımlarının daha güvenli ve en az bonolar kadar getiri sağlayan varlıklara yönelmesi beklenir.

İmtiyazlı Hisse Senetlerine Nasıl Yatırım Yapılır? | Hisse Senetleri ve Borsada İşlem Gören Fonlar (ETF)

İmtiyazlı hisse senetlerine yatırım yapmanın en sezgisel, rahat ve karlı yolu ETF'ler olsa da, aşağıda diğer alternatiflere de değineceğiz.

İmtiyazlı Hisse Senetlerine Tek Tek Yatırım Yapma

İlk seçenek, belirli kuruluşların imtiyazlı hisselerine yatırım yapmaktır. Yatırım yapmayı düşündüğümüz şirkete başvurmayı gerektirdiği ve zaman ve bilgi maliyetinin yüksek olduğu için bu en çok önerilen seçenek değildir. Bu tür hisseler genellikle finansal kurumlar, telekomünikasyon hizmeti sağlayıcıları, kamu hizmetleri ve enerji şirketleri tarafından ihraç edilir.

İmtiyazlı Hisse Senedi ETF'lerine Yatırım Yapmak

İkinci seçenek, imtiyazlı hisse senetleri portföyünden oluşturulan ETF'lere veya borsada işlem gören fonlara yatırım yapmaktır.

Bir fona yatırım yaptığımız ve hiçbir zaman idari bir hakka sahip olmayacağımız için borsada işlem gören fonlar, sadece daha karlı değil, aynı zamanda daha güvenli bir alternatif olabilir. Çünkü, fonu oluşturan şirketlerden herhangi biri iflas ederse, iflas eden şirket varlıklarını tasfiye ederken, diğer hissedarlarından önce fonun paylarının karşılığını ödemek zorundadır.

İmtiyazlı hisselere yatırım yapan ETF'lere bir örnek:

• Invesco Preferred Shares UCITS (ISIN IE00BDT8V027)

👉 ETF'lere yatırım hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için şu yazımızı okuyun: Yatırım İçin En İyi ETF’ler 2024

Adi ve İmtiyazlı Hisse Senetleri Arasında Seçim

Bir şirketin adi hisseleri veya imtiyazlı hisseleri arasında bir seçim yapmanız gerekiyorsa, genellikle idari hakları ve geri alınamaz olmaları nedeniyle adi hisseler yatırımcı için daha caziptir.

Ancak imtiyazlı hisselerin farklı özelliklere sahip oldukları için adi hisselerden daha ilginç olabileceği durumlar olabilir. Ancak, bunları satın almanın hukuki sonuçlarının neler olabileceğini her zaman incelemelisiniz.

Adi Hisseler ve İmtiyazlı Hisseler Karşılaştırma Tablosu

* Adi hisse sahiplerinin şirketin tasfiye edilmesi durumunda paylarını tahsil etme hakkı vardır ancak, tüm alacaklıların ve imtiyazlı hissedarların alacaklarını tahsil ettikten sonra paylarının karşılığını alma sırası onlara geldiği için genellikle yatırımlarının tamamını veya bir kısmını geri alamamak gibi bir riskle karşı karşıya kalabilirler.

** Temettü alma hakkı imtiyazlı hisseler söz konusu olduğunda daha önceliklidir, bu yüzden onlara bu isim verilmiştir. Özellikle işler kötüye gitmeye başladığında bu çok önemli olabilir.

Sonuç olarak, imtiyazlı hisseler ve adi hisseler arasındaki temel fark, imtiyazlı hisse sahiplerinin (özellikle mali durum kötü olduğunda) öncelikli tahsilat hakkına sahip olması adi hisse sahiplerinin ise belirli idari haklara sahip olmasıdır. Peki, ya siz hangisini tercih edersiniz?