Petrole Yatırım – Fonlar, Hisse Senetleri ve Forex

Bu yazımızda petrolün ne olduğu ve hangi türleri bulunduğu gibi detaylara girmeden petrol yatırımı yapmak isteyen yatırımcılar için başlıca yöntemleri inceleyeceğiz. Bu yöntemleri incelerken hepsinin artı ve eksi yönlerine değinip daha iyi yatırım kararları almanıza yardımcı olmak istiyoruz. Eminiz ki bu yazıyı okuduktan sonra Türkiye’de petrole nasıl yatırım yapılır sorusunun cevabına net bir şekilde ulaşacaksınız. Hadi başlayalım.

Yatırım Fonu ile Petrole Yatırım

Türkiye'de çeşitli emtialara karma şekilde yatırım yapan çok sayıda fon vardır. Ancak sadece petrole yatırım yapan 1 tane fon bulunmaktadır. Bu, Ak Portföy Petrol Yabancı BYF Fon Sepeti Fonu’dur. Diğer emtia fonları ise altın, gümüş ve paladyumdan tutun da kahve, mısır gibi gıda ürünlerine kadar karma bir yapıya sahiptir. Bu açıdan Ak Portföy'deki fonun ülkemizdeki tek saf petrol yatırım fonu olduğunu söyleyebiliriz. Yıllık yönetim ücreti %2,9’dur.

Fon temel olarak, farklı vadelerdeki petrol kontratlarına yani futures sözleşmelerine yatırım yapan yabancı borsa yatırım fonlarından (ETF) bir sepet oluşturmaktadır. Bu fonu aldığınızda birçok yabancı ETF’e dolaylı yoldan yatırım yapmış olursunuz.

Bu fonun en önemli avantajı alt limit olmadan istediğiniz tutarda petrol yatırımı yapabilmenizdir. Çünkü Forex’te 50.000 TL, uluslararası piyasalar hesabında da genelde 1.000 USD alt limit vardır.

Petrol uluslararası piyasada dolar cinsinden değerlendiği için bu fon dolayısıyla USD/TL kurundaki hareketlerden de etkilenir.

Farklı vadelerde birden çok kontratın ortalamasını yansıttığı için petrol fiyatında zaman zaman ortaya çıkan aşırı volatiliteye karşı bir risk azaltma imkânı da sunar.

• Temmuz 2024 itibarıyla Ak Portföy Petrol Yabancı BYF Fon Sepeti Fonu hakkında temel performans verilerinin Brent petrol ve USD/TL kuru ile kıyaslaması aşağıdaki gibidir:

Tabi ki burada fonun ana teması petrol olduğu için getirisini petrol fiyatındaki değişimle kıyaslamak daha doğru olacaktır. Fonun yatırım yaptığı ETF’ler USD cinsinden iken, fon fiyatı TL cinsinden olduğu için üstteki tabloya USD/TL kurundaki değişimi de ekledik. Fon düzenli alım satım yaparak petrol fiyatındaki değişimden daha yüksek bir getiri sağlamıştır. Bu açıdan fonun kıyaslama ölçütüne göre başarılı olduğunu söylemeliyiz.

Hisse Senedi ile Petrole Yatırım

Petrol, birçok sanayi kolunda hammadde olarak kullanılmaktadır. Bu açıdan petrolü ana hammadde olarak kullanan firmalar petrolün fiyatından az veya çok bir şekilde etkilenir.

Çoğu zaman petrol fiyatları düşünce petrole dayalı hisse senetlerinin fiyatlarının düşeceği düşünülür ancak durum her zaman böyle olmayabilir. Örneğin, petrolün fiyatında yaşanan düşüş bu firmaların daha ucuza hammadde tedarik etmesine ve ürettiği ürünlerin fiyatında da bir azalmaya yol açacağı için satışların artmasını sağlayabilir. Satışlarını arttıran firmaların hisse senedi fiyatının düşmesini beklemek de çok mantıklı olmaz.

Depolarında çok fazla petrol stoğu bulunan bir rafineri firması için ise durum farklı olabilir. Yüksek fiyattan alınarak depolanmış ürünler petrol fiyatı düştüğünde firmayı zor durumda bırakabilir.

Bu açıdan düz mantıkla ve ezbere bir bilgi ile değil, firmaların petrolü nasıl kullandığına ve yönetim kalitesine bakarak başarılı bir analiz yapabiliriz.

Petrolü hammadde olarak kullanan en önemli BIST 100 şirketleri içinde Tüpraş, Petkim, Aksa Akrilik ve Sasa Polyester sayılabilir. Bu firmalara yatırım yapmak dolaylı olarak belirli bir oranda petrole yatırım yaptığınız anlamına gelir. Ama tam olarak petrol yatırımı olmadığını da özellikle belirtelim.

Tüpraş, Petkim ve Brent Petrol İlişkisi

Grafik üzerinden Brent petrol ile Tüpraş ve Pekim’in hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkiyi inceleyelim. Grafiğin çok fazla karmaşık hale gelmemesi için sadece Tüpraş ve Petkim’i ekledik. Grafik fiyatlardaki değişimi değil, 2020 yılı ortasından 2024 temmuz ayına kadar dolar bazındaki yüzdesel değişimleri göstermektedir. Başlangıç değeri sıfır olarak kabul edilmiştir. Grafik üzerindeki 4 yıllık dönemde USD bazında Brent petrol fiyatı %226, Tüpraş %180, Petkim %76 artmıştır.

Grafikte:

• Kırmızı çizgi Petkim,
• Mavi çizgi Tüpraş,
• Turuncu çizgi Brent petroldür.

Grafikte en soldan en sağa doğru neler olmuş dikkatlice inceleyelim. Karışık gibi görünebilir ama aslında mantığı son derece basittir. Okumaya devam etmeden önce yukarıdaki grafikte yer alan 3 değişken arasındaki ilişkiyi incelemenizi tavsiye ederiz.

Grafiğin en solunda petrol fiyatları ilk artış yaşadığında Petkim ve Tüpraş hisse senedi fiyatları da artıyor. Buradaki hisse fiyat artışları petrol fiyatındaki artış nedeniyle firmalardaki petrol stoklarının ve üretilip satışa hazır hale gelen ürünlerin değerinin artmasından kaynaklanıyor.

Ancak grafiğin ortasında gördüğünüz gibi petrol fiyatındaki artış çok uzun süre devam ettiğinde hisse senedi fiyatları düşmeye veya yatay seyretmeye başlıyor. Bu hareket ise, Tüpraş ve Petkim’in ürettiği ürünlerin fiyatı yükseldiği için bir süre sonra piyasada talebin düşmesinden kaynaklanıyor. Petrol fiyatları uzun süre yüksek kaldığında satışlar ve kâr marjı azaldığı için hisse fiyatı düşüyor.

Petrol fiyatları grafiğin en üst noktasında görüldüğü gibi zirveye ulaşıp düşmeye başladığında ise bu sefer Petkim ve Tüpraş’ın hisse fiyatları net bir şekilde yükseliyor. Buradaki hisse değerlerindeki artış firmaların ürettiği malların ucuzlayıp satışların artmasından kaynaklanıyor.

Grafiğin sağ tarafında Petrol fiyatlarındaki volatilite azaldığı ve ufak dalgalanmalar olduğu görülüyor. Bu durumda ise Petkim ve Tüpraş’ın hisse senedi fiyatları petrol fiyatı ile birlikte hareket ediyor.

Tüm bunlardan çıkacak sonuç ise şudur: Petrolü hammadde olarak kullanan firmaların hisse senetleri petrol sert bir şekilde hareket ettiğinde terse doğru bir hareket yapmaktadır. Petroldeki volatilite azaldığında ise hisse fiyatları petrolle birlikte hareket etmeye başlamaktadır. Petrol yatırımı için hisse senedi almak isterseniz yukarıda anlattığımız mantıkla kazanç elde edebilirsiniz. Ancak bunun ciddi bir piyasa takibi gerektirdiğini belirtelim.

Forex ile Petrol Yatırımı

Petrol alım satımı için çeşitli banka ve aracı kurumlardan Forex hesabı açabilirsiniz. Hafta içi 5 gün 24 saat boyunca işlem yapmanız mümkündür. Bir Forex hesabı açtığınızda gerçek hesabınıza para aktarıp işlem yapmadan önce SPK mevzuatı gereğince size tanımlanan demo hesapla 6 iş gününde en az 50 alım satım işlemi yapmanız gerekir. Bunun ardından gerçek hesabınızda işleme başlayabilirsiniz. Ayrıca gerçek hesabınıza para gönderirken en az 50 bin TL karşılığı USD transfer etmeniz gerekir. Daha az miktarla Forex hesabınızda işlem yapmaya başlayamazsınız.

Hesabınızı açarken kaldıracı genelde 1/10’a kadar bir oranda kendiniz belirleyebilirsiniz. Forex’te petrol işlemi yaparken mevcut bir vadeli işlem sözleşmesinin bir parçasıyla alım satım yapmış olursunuz. Mevcut sözleşmeler ise genelde 1 aylıktır. Vade bitiminde eğer açık pozisyonunuz varsa otomatik olarak kapanır. Bu açıdan Forex’in uzun vadeli petrol yatırımı için değil, daha çok trade için mantıklı olduğu söylenebilir. Ayrıca döviz çiftlerinden farklı olarak Forex’te petrol için swap yani gecelik taşıma maliyeti yoktur. Gecelik olarak bir maliyet yansıtılmaz.

Forex ile petrol alım satımı net bir şekilde trade mantığıyla günlük veya haftalık kısa vadeli işlemler için uygundur. Eğer OPEC üyesi ülkelerdeki gelişmeler, uluslararası petrol stoklarındaki değişim vs. gibi petrol fiyatlarını doğrudan etkileyen anlık haberleri düzenli takip etmiyorsanız Forex üzerinden petrol alıp satmak size uygun olmayabilir.

👉 Forex Nedir? : Forex ile Para Kazanmanın Başlangıç Rehberi

Vadeli İşlem Sözleşmeleri (Futures) ve Spot Sözleşmeler ile Petrol Yatırımı

Bir banka veya aracı kurumdan uluslararası piyasalar hesabı açarak petrol vadeli kontratları (Futures) veya spot kontratlar alıp satabilirsiniz. Üstelik 1/20’ye kadar kaldıraçlı işlem açmanız mümkündür. Bu açıdan kaldıraçlı işlem yapmanın risklerini iyi bilmeniz gerekir. Burada da aynı şekilde vade sonunda kontrat kapanır. Ancak manuel olarak yeni bir kontrata geçebilirsiniz.

Futures sözleşmeleri bilindiği üzere organize borsalarda alınıp satılır. Yani işlemler tezgâh üstü piyasalarda değil, borsalarda alıcı ve satıcının belli olduğu işlemler aracılığı ile yapılır.

Futures sözleşmelerinde vade sonu için bir fiyat belirlenir ve o fiyat üzerinden alım satım yapılır. Spot sözleşmelerde ise anlık fiyat üzerinden alım satım yapılır. Bunun dışında bir farkları yoktur.

Bu sözleşmeler aracılığıyla ister kaldıraçlı ister kaldıraçsız şekilde petrole yatırım yapabilirsiniz. Yapmanız gereken tek şey uluslararası piyasalar hesabı açmaktır. Bu da son derece basittir.

👉 Vadeli İşlem Piyasaları: Vadeli İşlemler İçin Temel Rehber

Aşağıda incelemeleri bulunan aracı kurumlardan basitçe petrol yatırımı yapmaya başlayabilirsiniz:

• Midas
• GCM Yatırım
• Osmanlı Menkul Yatırım 
• Trive Yatırım
• Ahlatcı Yatırım

ABD Borsalarındaki ETF’ler ile Petrol Yatırımı

Exchange Traded Funds’un kısaltması olan ETF, Türkçe’de Borsa Yatırım Fonu (BYF) olarak geçer. Yukarıda detaylarını paylaştığımız Ak Portföy’de yer alan fon burada anlatacağımız ETF’lere yatırım yapmaktadır.

Eğer isterseniz siz de direkt olarak ABD borsalarındaki hisse senetlerini alabildiğiniz hemen hemen her aracı kurum veya bankadan aynı zamanda ABD ETF’lerini de satın alabilirsiniz. Örnek vermek gerekirse, Nasdaq borsasından Apple hisse senedi almakla bir petrol ETF’i almak arasında yapılan işlem anlamında bir fark yoktur. 

Petrol ETF’lerinin fiyatları ham petrolün spot fiyatından farklı olabilir. Çünkü ETF’ler spot fiyata değil, genellikle bir endekse bağlı olurlar. Bu endekslerin de çeşitli vadelerdeki petrol futures sözleşmelerinin ortalaması olduğu söylenebilir. Bu nedenle bir petrol ETF’i aldığınızda tam anlamıyla petrol değil, petrole dayanak olan bir endeksi ve futures sözleşmelerinin karmasını satın almış olursunuz.

Futures sözleşmeleri ve forex ile kıyasladığımızda ETF’ler daha az risklidir. Çünkü burada kaldıraç yoktur. Ayrıca vadenin bitmesi gibi bir sorun olmadığı için vadeyi takip etmenize de gerek yoktur. Aşağıda ABD borsalarında petrol yatırımı yapabileceğiz başlıca ETF’leri görebilirsiniz:

👉 Yatırım İçin En İyi ETF’ler 2024

Sonuç ve Değerlendirme

Petrol yatırımı yapmak için 5 yöntem inceledik. Bunların hangisini kullanacağınız yatırıma bakış açınıza ve bir yatırımdan ne beklediğinize göre değişir. 5 yöntemin özeti aşağıdaki gibidir.

• Yatırım fonu, petrole uzun vadeli yatırım yapmak için en basit ve güvenilir yöntemdir.
• Hisse senetleri hem şirketlerin hem de petrolün gidişatını takip etmenizi gerektirir. Bir miktar daha fazla ilgi gerektiren yatırım türüdür.
• Futures ve spot sözleşmeler, fon veya hisse senedi almadan uluslararası piyasalarda doğrudan petrol fiyatına endeksli sözleşmeler almak için iyi bir yoldur. Ancak vade tarihleri sonunda devamlı yenilenmesi gerektiği için düzenli takip gerektirir.
• Forex, trade yaparak kar elde etmek için en mantıklı yöntemdir. Ancak Forex’te işlem yapmanın en riskli faaliyetlerinden biri olduğunu unutmayın. Bu yöntemle sürdürülebilir bir şekilde para kazanabilmek için oturmuş ve yıllar içinde kendini kanıtlamış bir stratejiniz olması gerekir.
• ABD borsalarındaki ETF’ler yerli petrol yatırım fonuna benzer özelliklere sahiptir. Ancak ETF’lerin artısı yönetim ücretlerinin yatırım fonlarına göre daha düşük olmasıdır. Yurtdışındaki ETF’lerin yıllık yönetim ücretleri genellikle %0’1 ile 0’5 arasındadır.