Tokyo Borsası: Tarihi, Çalışma Saatleri ve Ana Endeksleri

Tokyo Borsası, zengin tarihi ve ilginç anekdotlarıyla dolup taşan bir finans merkezidir. Bu yazıda, Tokyo Borsası'nın kökenlerini, gelişimini, önemli kilometre taşlarını, konumunu, işlem saatlerini, önde gelen endekslerini ve en yüksek temettü getirisi sunan şirketlerini keşfedeceğiz.

Tokyo Borsası Nedir?

Tokyo Menkul Kıymetler Borsası (TSE) olarak da bilinen Tokyo Borsası, Japonya'nın ana hisse senedi piyasasıdır ve dünya çapında en büyük ve en önemli finans merkezlerinden biridir. 1878 yılında kurulan borsa, Asya'nın finansal ekonomisinin kalbinde yer alır ve şirket hisseleri, tahviller ve diğer finansal araçların alınıp satıldığı bir platform sunar.Güçlü işlem sistemi ve geniş yelpazedeki listelenmiş şirketleriyle hem yerli hem de uluslararası yatırımcıları kendine çeken Tokyo Borsası, küresel ekonomide önemli bir rol oynar.

Tokyo Borsası'nın en tanınmış endeksi, Japonya'nın önde gelen sanayi şirketlerinin performansını ölçen Nikkei 225'tir.Ayrıca borsa, Tokyo Borsası birinci bölümündeki tüm şirketleri kapsayan TOPIX gibi diğer önemli endekslere de ev sahipliği yapar. Bu endeksler, Japon piyasasına daha geniş ve kapsamlı bir bakış açısı sunar.

Dünyanın en büyük finansal piyasaları arasında yer alan Tokyo Borsası, sadece Japonya'nın ekonomik büyümesine ve finansal istikrarına katkıda bulunmakla kalmaz, aynı zamanda Asya bölgesindeki ekonomi politikası kararlarını ve yatırım trendlerini de önemli ölçüde etkiler.

Tokyo Borsası'nın Kökeni

Tokyo Borsası, dünya genelindeki başlıca borsalardan biridir ve Japonya ve Asya ekonomisinin nabzını tutmak, yatırımcı duyarlılığını anlamak için önemli bir gösterge olarak hizmet verir.

Tokyo Menkul Kıymetler Borsası (TSE) olarak da bilinen Japon borsasının kökleri oldukça eskiye dayanır, ancak dönüm noktası 19. yüzyılda, Japonya'nın hızlı modernleşme dönemi olan Meiji Restorasyonu sırasında yaşanmıştır.

Tokyo Borsası, 15 Mayıs 1878'de "Tokyo Menkul Kıymetler Borsası" adıyla kurulmuş ve Tokyo'nun Nihonbashi Kabutocho bölgesinde faaliyet göstermeye başlamıştır.

İkinci Dünya Savaşı sırasında, Japon borsası Japon hükümeti tarafından denetlenen bir kuruluş haline gelmiş ve savaşın en aktif taraflarından biri olması nedeniyle ciddi zararlar görmüştür. Savaşın ardından ülke yeniden yapılanma sürecine girmiş ve borsa, yeniden yapılanma ve ülkenin endüstriyel gelişimini finanse etmede kritik bir rol üstlenmiştir.

Yıllar içinde, yeni teknolojilerin ortaya çıkmasıyla birlikte borsa modernleşme yolunda ilerlemiştir. Bu süreçte yeni bilgisayar ve iletişim sistemleri önemli rol oynamıştır.

1980'lerde Japon ekonomisi hızla büyümüş ve Tokyo Borsası dünyanın en aktif borsalarından biri haline gelmiştir. 1980'lerin sonlarına doğru, Japonya gayrimenkul ve hisse senedi fiyatlarındaki büyük artış nedeniyle bir balonla karşı karşıya kalmıştır. 1990'ların başında balon patlamış ve bu durum uzun süreli bir ekonomik durgunluğa yol açmıştır.

Ekonomik durgunlukla mücadele etmek için Tokyo Borsası, şeffaflığını, verimliliğini ve rekabet gücünü artırmak amacıyla bir dizi reform ve yeniden yapılanma gerçekleştirmiştir. Bu reformlar arasında yeni düzenlemeler, elektronik ticaret sistemleri ve Japon menkul kıymetler piyasasında yabancı katılımın teşvik edilmesi gibi adımlar yer almıştır.

👉 Japonya'ya yatırım hakkında genel bilgiler için: Japonya’ya Yatırım Yapmak

Tokyo Borsası'nın 8 Anahtar Tarihi

1878: Tokyo Borsası'nın Kuruluşu

Meiji döneminde kurulan Tokyo Borsası, Japonya'nın modernleşme ve batılılaşma çabalarının bir parçası olarak Tokyo'nun Nihonbashi Kabutocho bölgesinde kuruldu. Özellikle Londra Menkul Kıymetler Borsası'ndan esinlenen borsa,Japon finans sektörünün gelişiminde kritik bir rol oynadı ve şirketlerin büyüme ve modernleşme için sermayeye erişimini sağladı.

1945: İkinci Dünya Savaşı Nedeniyle Geçici Kapanış

Tokyo Borsası, 1945 Ağustos'unda, Hiroşima ve Nagasaki'ye atom bombası saldırılarının ve Japonya'nın teslim olmasının hemen ardından kapandı. Bu kapanış, ekonomik belirsizlik döneminin başlangıcını işaret etti ve ülkenin ekonomik altyapısındaki savaşın yıkıcı etkisini yansıttı.

1950: Nikkei 225 Endeksinin Yeniden Tanıtımı

Bu endeks, Japon hisse senedi piyasasının ana göstergesi haline geldi ve Tokyo Borsası'nda işlem gören 225 büyük şirketin performansını yansıtır. 

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Dow Jones Endüstriyel Endeksi'ne benzer şekilde,Nikkei 225, Japon piyasa trendlerini anlamak isteyen yatırımcılar için kritik bir referans noktası haline gelmiştir.

1989: Aralık Ayında Tarihi Zirvesine Ulaşması

80'lerin Japonya'sında, hisse senetleri ve mülklerin değerini geçici olarak şişiren büyük bir gayrimenkul ve yatırım patlaması yaşandı. 

Nikkei 225'in ulaştığı zirve, bu yıl 38.000 Japon yenine yaklaştı ve ardından finansal piyasalar tarihindeki en dramatik düşüşlerden biri yaşandı. Bu düşüş trendi 24 yıl (2014 Eylül'üne kadar) devam etti ve zirve seviyeler ancak 30 yıldan uzun bir süre sonra, 2023'ün başlarında yeniden görülebildi.

1990: Ekonomik Balonun Patlaması

Balonun patlaması, hisse senedi piyasasında ve gayrimenkul sektöründe büyük bir değer kaybına yol açtı ve Japonya'yı 10 yıldan fazla süren bir deflasyon ve ekonomik durgunluk dönemine soktu. Bu dönem "Kayıp On Yıl" olarak anılır.İyileşme politikalarının etkisi gecikmeli oldu, bu da ekonomik toparlanmayı daha da zorlaştırdı.

2011: Tohoku Depremi ve Tsunaminin Etkisi

Bu doğal felaket sadece büyük can kaybına ve maddi hasara neden olmakla kalmadı, aynı zamanda tedarik zincirlerinde ve endüstriyel üretimde önemli kesintilere de yol açtı. Fukushima'daki nükleer krizle ilgili belirsizlik, yatırımcı güvenini ve finansal piyasaları olumsuz etkiledi.

2013: "Abenomics" Planının Uygulanması

Eski Başbakan Shinzo Abe'nin (2022'de hayatını kaybetti) adını taşıyan "Abenomics" politikaları, agresif parasal genişleme, mali teşvikler ve yapısal reformları içeriyordu. 

Enflasyonla mücadele etmek ve ekonomik büyümeyi teşvik etmek amacıyla tasarlanan bu politikalar, Tokyo Borsası üzerinde belirgin bir etkiye sahip oldu ve Japonya'ya olan yatırımcı ilgisini canlandırmaya yardımcı oldu. Bu parasal teşvik planları sayesinde Tokyo Borsası ve özellikle Nikkei 225, yaklaşık 25 yıldır içinde bulunduğu düşüş trendini kırdı.

2021: Osaka Borsası ile Birleşme

Osaka Borsası ile birleşme, Japonya'nın küresel finansal piyasalardaki rekabet gücünü artırmak için stratejik bir adımdı.Her iki borsanın birleşmesiyle daha büyük ve verimli bir platform oluştu, daha geniş bir finansal enstrüman yelpazesine erişim kolaylaştı ve piyasa likiditesi arttı. Böylece piyasa değeri bakımından dünyanın üçüncü büyük borsası olan Japan Exchange Group (JPX) doğdu.

Tokyo Borsası Hakkında İlginç Bilgiler

Tokyo Borsası'nın büyüleyici dünyasını keşfederken, dikkat çeken bazı ilginç bilgileri sizlerle paylaşalım:

• Dünyanın İlk Elektronik Borsası

1986 yılında Tokyo Borsası, dünyada bir ilke imza atarak tamamen elektronik ve otomatik bir ticaret sistemi olan "Tokyo Stock Price System" (TSPS) ile tanıştı. Bu sistem, borsanın işlem süreçlerini modernleştirerek daha hızlı ve verimli hale getirdi.

İkinci En Büyük Kara Pazartesi

19 Ekim 1987, "Kara Pazartesi" olarak bilinen gün, küresel finans piyasalarında panik yaşanan bir gündü. Tokyo Borsası,Nikkei 225 endeksinde %22,6'lık bir düşüşle tarihinin en büyük kayıplarından birini yaşadı.

• Öğle Yemeği Molası

Tokyo Borsası, diğer büyük borsalara kıyasla benzersiz işlem saatlerine sahiptir. Örneğin, öğle saatlerinde bir saatlik bir mola verilir ve diğer Batı borsalarından daha erken kapanır.

• Yüz Yıllık Gelenek

Japon piyasasında, yeni bir mali yılın başlangıcı veya yeni bir finansal ürünün lansmanı gibi önemli olayları kutlamak için bir sake (Japon pirinç şarabı) fıçısının kırıldığı bir gelenek vardır. Bu uygulama, iyi şans ve refahın bir sembolü olarak kabul edilir.

Tokyo Borsası Nerede?

Tokyo Borsası, Japonya'nın başkenti Tokyo'da, şehrin önemli ekonomik ve ticari faaliyet merkezi olan Nihonbashi finans bölgesinde yer almaktadır. Tam adresi ise 2-1 Nihonbashi-kabutocho, Chuo-ku, Tokyo, Japonya'dır.

Tokyo Borsası Ne Zaman Açılır? | Çalışma Saatleri

Çoğu Asya borsası, öğle saatlerinde yerel saatle bir mola verir ve ardından faaliyetlerine devam eder. Tokyo Borsası'nın çalışma saatleri ise şöyledir:

• Sabah Saatleri: Pazartesiden Cuma'ya, sabah 9:00'dan 11:30'a kadar açıktır (Japonya yerel saati).
• Öğle Yemeği: 11:30'dan 12:30'a kadar öğle yemeği molası verilir.
• Öğleden Sonra Saatleri: 12:30'dan 15:00'a kadar devam eder.

Nippon borsasının açık veya kapalı olduğu günler hakkında daha fazla bilgi veya Asya'daki diğer borsaların çalışma saatleri için borsa takvimimizi kontrol edebilirsiniz.

Tokyo Borsası'nın Ana Endeksleri

Japon piyasasının referans endeksi olan Nikkei 225 hakkında çok konuştuk, ancak aynı derecede önemli olan diğer Japon endekslerini de bilmek önemlidir.

Nikkei 225

Nikkei 225, Japonya Borsası'nın ana endeksi ve dünyanın önde gelen borsa endekslerinden biridir. Tokyo Borsası'ndaki fiyat ağırlığına göre 225 büyük şirketten oluşur.

Endeks, her yılın Ekim ayının başında bir kez gözden geçirilir ve her 15 saniyede bir güncelleme yapılarak gerçek zamanlı olarak hesaplanır.

1950'de oluşturulan endeks, başlangıçta Tokyo Borsası tarafından yönetildi, ancak 1970'ten itibaren Nikkei grubuna devredildi.

1990'ların başında tarihi zirvelerine ulaşan Nikkei 225, yaklaşık 30 yıl sonra (2023 civarı) bu seviyeleri yeniden aşabildi.Bu durum, Japonya'nın ekonomik durgunluk döneminin ve birkaç yılda bir resesyona girip çıkmasının bir göstergesiydi.

👉 Nikkei 225 hakkında daha detaylı bilgileri sıradaki yazımızda bulabilirsiniz: Nikkei 225 Endeksi: Nedir ve Nasıl Yatırım Yapılır?

Diğer Önemli Tokyo Borsası Endeksleri

• TOPIX

TOPIX, Tokyo Borsası'nda işlem gören tüm şirketleri kapsayan bir endekstir. Nikkei 225'ten farklı olarak, hisse senedi fiyatına değil, piyasa değerine göre ağırlıklandırılmıştır. Bu sayede daha büyük şirketler endeks üzerinde daha küçük şirketlere göre daha fazla etkiye sahiptir. Japon hisse senedi piyasasının genel performansını ölçmek için önemli bir referans noktasıdır.

• JPX Nikkei 400

JPX Nikkei 400, karlılık, likidite ve kurumsal yönetim kriterlerine göre seçilen 400 şirketten oluşan bir endekstir. 2014 yılında oluşturulan bu piyasa değeri ağırlıklı endeks, yıllık olarak gözden geçirilir. Endekse dahil olabilmek için şirketlerin belirli finansal ve kurumsal yönetim kriterlerini karşılaması gerekmektedir.

• Nikkei 300

Nikkei 300, Nikkei 225'e benzer şekilde, ancak Japon ekonomisinin farklı sektörlerinden 300 şirket tarafından oluşturulmuştur. 1969 yılında oluşturulan bu endeks, Japon hisse senedi piyasasının en eski endekslerinden biridir.

Tokyo Borsası'nın İşlem Sistemi

Tokyo Borsası'nda (TSE) kullanılan ticaret ve fiyatlandırma sistemi, piyasanın verimliliğini ve şeffaflığını sağlamak için oldukça gelişmiştir. Bu sistemde üç ana ticaret ve fiyatlandırma yöntemi kullanılır:

İtayose

İtayose, özellikle piyasanın açılışı sırasında ve ticaretin kesintiye uğradığı durumlarda (örneğin, volatilite nedeniyle ara verildiğinde) kullanılan bir fiyatlandırma yöntemidir. Bu sistem aynı zamanda hisse senedi kapanış fiyatlarını belirlemek için de kullanılır.

İtayose sırasında, tüm alım ve satım emirleri toplanır ve aynı anda işleme alınır. Bir hisse senedinin fiyatı, en fazla hisse senedinin işlem görebileceği seviyede belirlenir, böylece tamamlanan işlemlerin sayısı en üst düzeye çıkarılır. Bu yöntem, kritik anlarda fiyatları stabilize etmeye yardımcı olur ve adil ve şeffaf bir fiyatlandırma süreci sağlar.

Zaraba

Zaraba, işlem gününün çoğunda kullanılan sürekli ticaret yöntemidir. Bu sistemde, alım ve satım emirleri piyasaya ulaştıkça gerçek zamanlı olarak işleme konulur. Bu, daha akıcı bir fiyat dinamiği sağlar ve piyasa koşullarını ve yatırımcıların haberlere ve olaylara tepkilerini daha doğrudan yansıtır.

Zaraba sistemi, hisse senedi fiyatlarının işlem oturumu boyunca serbestçe dalgalanmasına izin vererek hızlı ve sürekli ticareti kolaylaştırır.

ToSTNeT Açık Artırmaları (ToSTNeT-1 ve ToSTNeT-2)

ToSTNeT açık artırmaları, hisse senedi piyasa fiyatını önemli ölçüde etkilemeden büyük hacimli işlemleri kolaylaştırmak için kullanılan paralel ticaret sistemleridir.

• ToSTNeT-1, büyük emirlerin mevcut piyasa fiyatına uygun fiyatlarla gerçekleştirilmesine olanak tanırken,
• ToSTNeT-2 katılımcılara belirledikleri bir fiyata işlem yapma imkanı sunar, yeter ki bu fiyat açılış ve kapanış fiyatları tarafından belirlenen bir fiyat aralığında olsun.

Bu sistemler, büyük hisse bloklarının genel piyasaya olan etkisini en aza indirerek yönetmek ve kurumların büyük işlemleri gizlice gerçekleştirmeleri için bir yol sağlamak üzere tasarlanmıştır.

En Yüksek Temettü Getirisi Sunan Japon Şirketleri

Temettü yatırımı yapmak isteyenler için Japon şirketleri arasında öne çıkan bazı seçenekler bulunmaktadır. İşte en yüksek temettü getirisi sunan Japon şirketlerinden bazıları:

Diğer Önemli Asya Borsaları

Asya'da Tokyo Borsası dışında dikkat çeken iki önemli finans merkezi daha bulunmaktadır:

• Şanghay Borsası (Shanghai Stock Exchange): 1990 yılında kurulan Şanghay Borsası, hızlı büyümesiyle tanınır ve Çin anakarasının en büyük finans merkezidir. Ülkenin ekonomik gelişiminde önemli bir rol oynar.

• Hong Kong Borsası (Hong Kong Stock Exchange): 1891 yılında kurulan Hong Kong Borsası ise uluslararası ve yerel sermaye akışları için önemli bir buluşma noktasıdır. Çin ve dünya arasındaki stratejik konumu sayesinde önemli bir rol üstlenir.

Bu iki borsa birlikte, sadece bölgesel ekonomiyi canlandırmakla kalmaz, aynı zamanda Asya'nın küresel ekonomiye entegrasyonu için de hayati bir öneme sahiptir.

Sonuç

Tokyo Borsası, Asya'nın en köklü ve elektronik modernleşme konusunda öncü borsalarından biridir. Uzun yıllar boyunca zorluklarla karşılaşmasına ve sermaye zirvesinin %50'sinden fazlasını kaybetmesine rağmen, günümüzde daha sürdürülebilir bir büyüme yolunda ilerlemektedir. Zengin tarihi, benzersiz özellikleri ve sunduğu yatırım fırsatlarıyla Tokyo Borsası, küresel finans dünyasında önemli bir yere sahiptir.