Trading
Volatilite Nedir? Hesaplama ve Formül
Volatilite nedir sorusu finans ve trading dünyasında sıklıkla karşılaşılan bir sorudur.
Volatilite, belirli bir varlığın fiyatının zaman içinde ne kadar değiştiğini ölçmek için borsada kullanılan bir metriktir. Bir varlığın fiyatı çok fazla değişiyorsa bu varlığın yüksek volatiliteye sahip olduğunu söyleriz.
Bir varlığın volatilitesini hesaplamak için genellikle standart sapmayı kullanırız. Standart sapma, bize belirli bir değişkenin ortalama dağılımını verir. Bu kapsamda bir finansal ürünün fiyatının ortalama dağılımı, bu ürünün volatilitesini gösterir.
Öte yandan çoğu zaman, bir finansal ürünün yüksek volatiliteye sahip olup olmadığını anlamak için standart sapmaya bile başvurmamız gerekmez. Fiyatına bakarak ve bu fiyatın yaşadığı dalgalanmaları gözlemleyerek bu finansal ürünün volatilitesi hakkında fikir sahibi olabiliriz.
Her ne kadar volatiliteden bahsederken çoğunlukla fiyat hareketliliğinin geçmiş değişimlerden bahsetsek de, asıl zor olan gelecekteki volatiliteyi tahmin etmektir. Bu şekilde, volatilite göstergesini kâr elde etmek için kullanabiliriz.
Bu bağlamda, piyasanın gelecekteki volatilitesini tahmin etmek için en çok kullanılan gösterge VIX endeksidir. Bu endeks, yatırımcılar tarafından "korku göstergesi" olarak da bilinir.
Borsada Volatilite Ne Demek?
Volatilite, borsa dünyasında sıklıkla duyulan ve önemli bir kavramdır. Finansal volatilitenin bir yatırım yaparken belirleyici bir rol oynadığını belirtmek gerekir.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi volatilite, bir finansal varlığın fiyatının zaman içinde yaşadığı değişikliktir. Eğer varlığın fiyatı yüksek volatiliteye sahipse önemli kayıplar yaşayabiliriz. Aynı şekilde, bu yüksek volatilite teminat sermayemizi tüketebilir ve bunun sonucunda da broker tarafından bir teminat çağrısına (margin call) yol açabilir.
Bu nedenle, volatilite sayesinde güvenlik marjı gibi analizler yapılıp yüksek fiyat değişimine dayanıp dayanamayacağımızı ve bu varlığa yatırım yapmamız gerekip gerekmediğini öngörmemizi sağlar. Ya da aynı şekilde, aracı kurumumuzdan önleyici bir teminat çağrısı alabiliriz. Bu durumda, aracı kurum beklenen yüksek volatilite dönemine karşı bununla başa çıkmak için daha fazla sermaye yatırma gerekliliği konusunda uyarır.
👉 Teminat çağrısı nedir sorusuna daha detaylı bir yanıt arıyorsanız bu makalemizi inceleyebilirsiniz: Teminat Çağrısı (Margin Call) Nedir?
Volatilite Nasıl Hesaplanır? - Formül
Bir varlığın volatilitesini hesaplamak, standart sapma sayesinde mümkündür. Bu şekilde, bir finansal varlığın değişken fiyatının geçmiş dağılımını hesaplayabiliriz.
Volatilite formülü ise sapmaların karesini almayla başlar. Daha sonra, çıkan sonucu toplam örneklem (N) sayısına böleriz. Son olarak, kare alma işlemini geri almak için karekök alırız. Böylece fiyattaki sapmayı ve dolayısıyla volatiliteyi elde ederiz.
Ayrıca, bu formül kapsamında geçmiş veya tarihsel volatilite hakkında konuştuğumuzu belirtmek önemlidir. Gelecekteki volatilite beklentisi için aşağıda göreceğimiz "volatilite endeksi" veya "VIX endeksi" gibi diğer göstergeler kullanılır.
VIX Endeksi Nedir?
Volatilite endeksi veya VIX endeksi, finansal piyasalardaki beklenen volatiliteyi tahmin etmek için kullanılan bir göstergedir. Ayrıca, trading dünyasında bu endeks "korku endeksi" olarak da bilinir.
VIX endeksi, kısa vadede Amerikan finansal piyasalarındaki beklenen volatiliteyi gösterir.
Bu göstergenin adı İngilizcedeki "Volatility Index"in kısaltmasından ortaya çıkmıştır. Türkçede ise "volatilite endeksi" anlamına gelir.
Amerikan piyasasına odaklanan bir ölçümden bahsetmemize rağmen, Euro Stoxx 50 ve Nasdaq için volatiliteyi ölçen VSTOXX veya VXN gibi diğer endeksler de vardır.
👉 VIX endeksi hakkında daha detaylı bilgi almak için bu makaleye göz atabilirsiniz: VIX Endeksi: Nedir ve Nasıl Çalışır?
Volatilite Türleri
Son kısma geçmeden önce volatilite türlerinden de bahsedebiliriz.
Yaptığımız ölçümlere bağlı olarak volatiliteyi şu şekilde sınıflandırabiliriz:
Dönem Bazlı Volatilite (Geçmiş veya Gelecek):
- Tarihsel Volatilite: Uzun bir süre boyunca fiyatlardaki değişikliği, ortalama fiyatla karşılaştırarak hesaplanır Genellikle, son 12 ay bazında ölçülür. Böylece, bir finansal varlığın 1 yıllık zaman dilimindeki volatilitesi elde edilir.
- Gelecekteki Volatilite: Belirli bir süre boyunca bir finansal varlığın fiyatındaki beklenen değişikliği ifade eder. Bu değişikliği bilmediğimiz için direkt olarak volatiliteyi hesaplayamayız. Bu kapsamda, gelecekteki volatiliteyi öngörmek için diğer bir dizi metrik göz önüne alınır ve bu metrikler finansal varlığın gelecekte beklenen değişikliğini tahmin etmemizi sağlar.
Örneklem Bazlı Volatilite:
- Stokastik Volatilite: Bu tür volatilite, bir finansal varlığın fiyatındaki belirsiz değişikliklere atıfta bulunur. Bu değişiklikler hesaplamayı engeller veya daha çok ve daha derin hatalara yol açar. Volatiliteyi hesaplamak için stokastik oynaklık modelleri gibi daha karmaşık modeller kullanılmalıdır.
- Deterministik Volatilite: Geçmiş volatilitedir. Standart sapmadan elde ettiğimiz, hataların veya belirsiz değişikliklerin hesaplamayı ve dolayısıyla ölçümü engellemediği bir senaryodaki volatiliteyi ifade eder.
Yatırım Fonunun Volatilitesi
Bir hissenin fiyat değişimini baz alarak nasıl volatiliteyi hesapladıysak bir fonun fiyat değişimiyle de bu göstergeyi hesaplayabiliriz. Böylece, bu tür finansal ürünlerin pay fiyatına göre sunduğu volatiliteyi analiz edebiliriz.
Bir yatırım fonuna yatırım yaptığımızda, belirli bir fiyat üzerinden pay satın alırız. Bu paylar çok sayıda varlık arasında çeşitlendirilmiş olmasına rağmen pay fiyatı, söz konusu fonu oluşturan finansal varlıklardaki değişiklikleri yansıtır.
Dolayısıyla, bu tür bir finansal ürünün volatilitesini ölçmek için hisse senedi veya başka bir tür finansal varlıkta olduğu pay fiyatı üzerinden standart sapmayı hesaplamak yeterli olacaktır.
Volatilite Örneği: Bitcoin
Son olarak, volatilite konusunda Bitcoin oldukça çarpıcı bir örnektir.
Dünyada en popüler kripto para birimi, bilindiği gibi yüksek volatiliteye sahip bir finansal varlıktır.
Bitcoin fiyatı, birkaç gün içinde %200'den fazla değer kazanmış, aynı şekilde %100'den fazla düşüşler de yaşamıştır.
Bitcoin, çok sayıda ve çok belirgin fiyat değişiklikleri yaşadığı için yüksek volatiliteye sahip bir varlıktır. Ayrıca, fiyattaki ani değişiklikler, yatırımcı için ciddi bir risk oluşturur. Bu da yatırım kararı almadan önce göz önünde bulundurulmalıdır.
👉 Bitcoin hakkında derinlemesine bilgi sahibi olmak için bu makalemizi inceleyebilirsiniz: Bitcoin Nedir? | Bitcoin Yatırımları
