Elliott Dalga Teorisi Nedir? Nasıl Uygulanır?

Elliott Dalgaları ya da Elliott Dalga Teorisi finansal piyasalarda kullanılan bir teknik analiz yöntemidir. Bu yöntem, piyasa fiyatlarının yatırımcıların toplu psikolojisini yansıtan tekrarlayan hareket modellerini, yani dalgaları, izlediğini ortaya koyar.

Bu yazıda Elliott Dalga Teorisi’nin ne olduğunu, şaşırtıcı kökenini (aslında Ralph Elliott’ın oğluna atfedilen bir keşif olduğunu) ve en önemlisi teknik analizde nasıl yorumlanması gerektiğini ele alacağız.

Özünde bu teori, piyasa hareketlerinin zaman içinde tekrarlayan döngüler oluşturduğunu ve fraktal yapı kavramı sayesinde her zaman diliminde gözlemlenebileceğini savunur.

Elliott Dalgalarının Kökeni ve Tarihi

Elliott Dalgaları kavramı, ünlü analist Ralph Nelson Elliott’ın (1871–1948) uzun yıllar boyunca finansal piyasa analizleri üzerine yaptığı araştırmalara dayanır. Elliott, bu çalışmalarını daha sonra iki önemli eserinde toplamıştır:

• The Wave Principle
• The Law of Nature

En dikkat çekici nokta ise, bu eserlerin aslında doğrudan finansal piyasalarla değil, insan topluluklarının ve kitlelerin davranış biçimleriyle ilgilenmesidir.

Bu araştırmaların temelini, finansal piyasalardaki fiyat hareketlerinin detaylı analizi oluşturur. Elliott’ın ölümünden sonra, oğlu (kendisi de başarılı bir yatırımcı olmuştur) ve çalışmalarını takip eden birçok araştırmacı, onun mektuplarını, dönemin önde gelen yatırımcılarıyla olan yazışmalarını ve farklı finans gazetelerinde yayımladığı yaklaşık 300 makaleyi bir araya getirerek bu bilgileri düzenlemiş ve teorisinin en önemli kısımlarını gün yüzüne çıkarmıştır.

Bu sürecin dönüm noktası ise, 1978 yılında Frost ve Prechter tarafından yayımlanan “The Elliott Wave Principle” adlı kitap olmuştur. Bugün bu olağanüstü teori hakkında bildiğimiz her şey, büyük ölçüde bu eserden yola çıkarak şekillenmiştir.

Elliott Dalga Teorisi’ni kaynağından keşfedin

Küçük bir tavsiye vermeme izin verin: Eğer biri dalga prensibini derinlemesine öğrenmek istiyorsa, bunu mutlaka orijinal kaynaktan, yani az önce bahsedilen kitaptan yapmasını öneririm.
Piyasada Elliott Dalga Teorisi hakkında yer alan her şey, bu kitabın okunmasına ve kimi zaman da orijinal belgelerin incelenmesine dayanan kişisel yorumlardır.
Bazıları oldukça profesyonel ve başarılıdır, ancak bazıları tamamen kişisel çıkarlar doğrultusunda, gerçeği yansıtmayan şekilde yazılmıştır.

Elliott’ın asıl ilgisi finansal piyasaların sınırlarını aşsa da, vardığı sonuçlar bu alana mükemmel biçimde uyarlanabilir. Araştırmaları yalnızca kitle davranışını genel anlamda ele almakla kalmaz, aynı zamanda milyonlarca bireyin bir denge hâlindeki ikili durumda, ortak bir hedef doğrultusunda topluca hareket etmesi sonucu ortaya çıkan dinamikleri de inceler. Karşılarında ise genellikle ters yönde hareket eden bir başka grup bulunur.
Kısacası, dünyayı harekete geçiren şey bireylerin veya seçkin azınlıkların davranışı değil, toplulukların davranışıdır.

Günümüzde Elliott Dalga Teorisi, yatırımcılar ve traderlar tarafından finansal varlıklardaki olası fiyat hareketlerini öngörmek için yaygın biçimde kullanılan bir araçtır. Bu yaklaşımın amacı, piyasa katılımcılarının kolektif davranış kalıplarını anlamak ve bunlardan yararlanarak daha bilinçli işlem kararları almaktır.

Elliot Dlaga Teorisi Nedir?

Elliott Dalga Teorisi, Ralph Nelson Elliott’ın araştırmalarının sonucu olarak ortaya çıkmıştır ve bize insan davranışlarının nasıl geliştiğine dair ayrıntılı bir açıklama sunar. Bizim için en önemli kısmı ise, fiyatların finansal piyasalarda nasıl hareket ettiğini açıklamasıdır.

Bunu daha iyi anlamak için teoriyi bazı temel kavramlara ayırmak faydalı olacaktır: trend(impulse) ve düzeltme (correction) hareketleri, yapılar (structures) ve fraktalite (fractality).

Ana konuya geçmeden önce şunu belirtmek gerekir: Herhangi bir varlığın fiyatı her zaman belirli bir yönde ilerler — yükseliş (bullish) ya da düşüş (bearish). Bu süreçte, birbirini izleyen bir dizi hareket veya dalga oluşur ve bunlar zamanla döngüler ya da yapılar hâline gelir. Bu hareketlerin hızı ise büyük ölçüde o dönemdeki piyasa gücüne bağlıdır.

Sonuç olarak, fiyatlar ister yükselen ister düşen bir trendde olsun, trend ve düzeltme dalgaları aracılığıyla hareket eder. Her iki durumda da, trend dalgalarının genellikle düzeltme dalgalarından daha geniş bir aralığa sahip olması, piyasa fiyat hareketlerinin değişmeyen bir özelliğidir.

Elliott Dalga Prensipleri

Piyasayı anlamaya yönelik bu psikolojik teoriyi biraz daha derinlemesine inceleyelim. Elliott Dalgalarının ne olduğunu artık biliyoruz, peki neye dayanıyorlar?

İşte temel prensipleri:

• Fiyatlar trend ve düzeltme dalgalarıyla hareket eder.
• Fiyat yapıları, varlıkların genel görünümünü etkiler.
• Piyasa fraktal bir yapıya sahiptir.

Elliott’a göre trend ve düzeltme hareketleri piyasaları nasıl etkiler?

Trend ve düzeltme hareketlerinden bahsetmek, aslında finansal piyasaların ebedi dansından bahsetmektir.

Öncelikle, bu kavramların her birinin ne anlama geldiğine bakalım:

• Momentum (İvme): Piyasanın ana trend yönünde, güçlü ve devamlı bir hareket göstermesi durumudur. Bu hareket yukarı yönlü (boğa momentumu) ya da aşağı yönlü (ayı momentumu) olabilir.

• Düzeltme: Ana trendin tersine gerçekleşen, geçici bir geri çekilme hareketidir. Önceki fiyat hareketini “düzelten” kısa vadeli bir geri adım olarak tanımlanabilir.

Dolayısıyla, ardışık trend ve düzeltme hareketleri zamanla tekrar eden döngüler veya yapılar oluşturur. Bu döngülerin oluşmasının temel nedeni ise kitlelerin davranış biçimidir.

Bu ikilik, finansal piyasalardaki yatırımcılar ve traderlar arasında da görülür. Bir tarafta boğa yatırımcılar yani fiyatların yükseleceğini düşünenler, diğer tarafta ise ayı yatırımcılar yani düşüş bekleyenler vardır. Bu iki zıt grubun etkileşimi piyasa dengesini belirler. Denge bozulduğunda ise fiyatlar belirli bir trende girer.

👉 Daha fazlası için: Boğa ve Ayı Piyasası Nedir?

Ralph Nelson Elliott, her piyasada fiyatın “aşırı düşük” algılandığı belirli bölgeler bulunduğunu keşfetmiştir. Bu bölgelerde boğalar (yükseliş bekleyenler) dengeyi kendi lehlerine bozarak fiyatı yukarı taşırlar. Ancak fiyat, “aşırı değerli” kabul edilen seviyelere ulaştığında, bu kez boğalar tereddüt etmeye başlar; böylece ayılar (düşüş bekleyenler) kontrolü ele geçirir ve dengeyi kendi yönlerine çeker.

Bu iki yönlü, sürekli devam eden trend ve düzeltme hareketleri, finansal piyasaların temel dinamiğini oluşturur.

İlerleyen bölümlerde fraktalite kavramını incelerken, bu trend ve düzeltme etkileşiminin farklı zaman dilimlerinde nasıl farklı yapılar ortaya çıkardığını göreceğiz. Bu durum, piyasaların bir diğer içsel özelliği olan fraktal yapıdan kaynaklanır.

Bay Elliott, bu çığır açıcı keşfini, yüzlerce grafik üzerinde yaptığı titiz gözlemler ve 75 yılı aşkın bir dönemi kapsayan geniş finansal piyasa verilerini ayrıntılı biçimde analiz etmesi sonucunda ortaya koymuştur. Hatta bazı kaynaklara göre araştırmaları bu sürenin de ötesine uzanmıştır. Ralph Nelson Elliott, 20. yüzyılın ilk on yıllarında yürüttüğü bu kapsamlı çalışma sayesinde, bugün Elliott Dalga Teorisi olarak bilinen yaklaşımın temellerini atmıştır.

Elliott Dalga Teorisi’nden bahsederken, akılda tutulması gereken iki temel kavram daha vardır.

Elliott Dalga fiyat yapıları nedir?

Fiyatın zamanla oluşturduğu ve tekrarlayan desenlere dönüşen yapılardır. Aşağıda gördüğünüz örnek de bu tür yapılardan biridir.

Elliott Dalga Teorisi’nde fraktalite nedir ve neden bu kadar önemlidir?

Fraktalite, Elliott Dalga Teorisi’nin merkezinde yer alan bir kavramdır ve aynı yapıların farklı zaman dilimlerinde kendini tekrar etmesi özelliğini ifade eder. Başka bir deyişle, bu yapılar birbirinin içinde, farklı analiz seviyelerinde benzer şekilde oluşur.

Piyasalardaki yatırımcıların iki yönlü davranışına dair önceki açıklamayı sürdürürsek, fraktalite kavramı piyasada var olan çok sayıda yatırım ve işlem olasılığından kaynaklanır. Bu fırsatları değerlendirme becerisi ise büyük ölçüde her yatırımcı ya da trader’ın sermaye büyüklüğü ve bilgi düzeyinin birleşimine bağlıdır.

Örneğin, ileri düzey bilgiye ve deneyime sahip bir trader, daha kısa zaman dilimlerinde —örneğin 1 saatlik grafikte— gün içi işlemler yaparak impuls ve düzeltme hareketlerinden faydalanabilir. Buna karşılık, bir swing trader, birkaç hafta süren dalgalardan yararlanmak için 1 günlük zaman dilimlerine bakabilir.

Her iki durumda da, aynı piyasa koşulları altında Elliott Dalga Teorisi geçerliliğini korur. İşte trading’e uygulandığında fraktalite tam olarak bu durumu ifade eder.

Elliott Dalgaları: Modern Trading’in Önünü Açan Teori

Aslında bugün bildiğimiz modern trading anlayışının temelleri, Elliott Dalga Teorisi üzerine yapılan bu çalışmalarla atılmıştır. Yeterli bilgiye ve doğru araçlara sahip olan her yatırımcı, daha küçük zaman dilimlerini kullanarak spekülatif kazancını artırma olanağına sahip olmuştur — ve hâlâ da sahiptir.

Ancak unutulmamalıdır ki, daha kısa zaman dilimlerinde işlem yapmak, bilgi ve deneyim açısından kat kat daha yüksek bir uzmanlık seviyesi gerektirir.

Elliott Dalgaları Neden Önemli?

Aşağıdaki grafik, fraktalite kavramının bu amaçla nasıl kullanılabileceğini açıkça gösterir. Zaman dilimi kısaldıkça, impuls (trend) temelli işlemler yapmak mümkün hale gelir; ancak her zaman fiyatın yönünü ve mevcut trendi net bir şekilde anlamak gerekir.
Yeni başlayan trader’ların en sık yaptığı hata, fiyatı her iki yönde birden “kovalamaya” çalışmaktır — bu da genellikle zararla sonuçlanır.

Elliott’un en büyük mirası, daha önce tamamen kaotik görünen piyasa hareketlerine düzen ve uyum kazandırmasıdır. Elliott’tan önce finansal piyasalardaki fiyat hareketleri rastgele olarak algılanıyordu.

1930’lara kadar yalnızca Dow ve Wyckoff gibi isimler, özellikle dönüş bölgelerinde belirli bir düzen fark etmişti. Bu alanlara “birikim kutusu” ve “dağıtım kutusu” adını vermişlerdi. Ancak piyasa hareketlerinin tamamını sistematik biçimde sınıflandırmayı başaran kişi Elliott oldu.

Elliott yalnızca yapıları gözlemlemekle kalmadı; bu yapılar ile matematiksel ilkeler arasında net bir ilişki kurdu. Bunun en iyi örneklerinden biri, Fibonacci dizisidir:
0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, 2584, 4181, 6765, ...

Elliott Dalgaları Neye Benzer?

Fraktalite kavramını derinlemesine incelediğimizde ve farklı döngülerin varlığını göz önünde bulundurduğumuzda, bu yapıyı basit bir dizilim üzerinden çok daha iyi anlayabiliriz.
Yukarıdaki örneğe dikkatlice baktığımızda şunları fark ederiz:

• 3 dalga düzeltme aşamasında,
• 5 dalga ise trend (impuls) aşamasındadır.

Bu da her döngüde toplam 8 dalga oluştuğu anlamına gelir.

İlk döngüye yakından baktığımızda, Fibonacci dizisinin temel bileşenleri olan 3, 5 ve 8 sayılarını açıkça görebiliriz.

Döngüleri daha derin incelediğimizde, üç düzeltici hareket arasında 13 dalga (5, 3, 5) ve beş trend hareketinde 21 dalga (5, 3, 5, 3, 5) bulunduğunu görürüz. Bu da bizi 13, 21 ve toplamda 34 sayısına götürür — yani 3, 5, 8’den sonraki Fibonacci dizisinin devamı.

Daha ileriye gittiğimizde, düzeltici hareketlerin 55 dalgaya (21, 13, 21), trend hareketlerinin ise 89 dalgaya (21, 13, 21, 13, 21) ulaştığını görürüz. Toplamda 144 dalga eder.
Bu şekilde dizi sonsuza kadar devam eder ve her zaman Fibonacci sayılarıyla mükemmel bir uyum içinde kalır.

Elliott tarafından incelenen döngüler, karmaşık hareket yapılarından oluşur ve bu hareketler arasında matematiksel bir bağlantı bulunur. Bu bağlantı, ilk bakışta kaotik görünen finansal piyasalarda aslında bir düzen ve uyum olduğunu ortaya koyar.

Elliott’un piyasa hareketleri üzerine yaptığı matematiksel çalışmalar bununla da sınırlı kalmamıştır. Fibonacci Düzeltmeleri ve Fibonacci Uzantıları üzerine yapılan incelemelerde görüldüğü üzere, Fibonacci sayıları arasındaki ilişki yalnızca altın oranı (1.618) doğurmakla kalmaz, aynı zamanda yapıların hem düzeltme hem de uzatma bölgelerini belirleyen seviyeleri de oluşturur.

Dalga hareketlerinin sonlanma bölgelerini anlamamıza yardımcı olan oranlar:

• Düzeltmeler (Retracements): %23,6 – %38,2 – %61,8 – %76,4 – ayrıca %50, %85,4 ve %14,6
• Uzantılar (Extensions): %161,8 – %261,8 – %423,6 – ayrıca %100, %123,6, %200, %223,6 ve bazen teknik olarak minimum C dalgası düzeltmesi %61,8

Görüldüğü gibi, Elliott’un çalışmaları sayesinde finansal piyasalardaki fiyat hareketlerini “kaotik” bir süreç olarak görmekten çıkıp, matematiksel bir uyum içinde işleyen yapılar olarak anlayabiliyoruz. Elliott’un belirlediği ilke ve kalıplar, yatırımcıların ve analistlerin piyasaların görünen rastgeleliğinin ötesine bakmasını ve altında yatan harmonik düzeni fark etmesini sağlamıştır.

Beş Elliott Dalga Nasıl Belirlenir?

Beş Elliott dalgası, daha önce açıkladığımız fraktalite kavramı içinde, bir döngüdeki ana trend yönlü hareketleri temsil eder.

5 Ana Dalgalı Elliott Yapısı

Bu 5 dalgadan 3’ü trend yönünde hareket eder:

• 1. Dalga (Wave 1)
• 3. Dalga (Wave 3)
• 5. Dalga (Wave 5)

Diğer 2 dalga ise düzeltme hareketleridir:

• 2. Dalga (Wave 2): Birinci dalganın bitişi ile üçüncü dalganın başlangıcı arasındaki düzeltmedir.
• 4. Dalga (Wave 4): Üçüncü dalganın bitişi ile beşinci dalganın başlangıcı arasındaki düzeltmedir.

Ama bu kadar çok ekonomik, sosyal ve finansal etkenin etkilediği karmaşık bir ortamda, tekrar eden kalıpları tespit etmek ve takip etmek nasıl mümkün olabilir?

Elliott bu soruya son derece güçlü ve içgörülü bir yanıt verir.
Piyasalardaki kitlesel davranış, duygusal ve psikolojik faktörlerin karmaşık bir bileşiminden etkilenir.

Boğalar (yükseliş bekleyenler) ve ayılar (düşüş bekleyenler) arasındaki sürekli mücadele, bireylerin benzer duygular paylaştığı ve eylemlerinin döngüsel biçimde tekrarlandığı dengeli bir ortam yaratır.
İşte bu tekrar, kitlesel davranış kalıplarının tanımlanmasına olanak sağlar — ve bu kalıplar da piyasa hareketlerini ve yapılarını analiz edebilmemizi, dolayısıyla trading ve yatırımda kullanabilmemizi mümkün kılar.

Peki şu soru da kaçınılmaz olarak gündeme gelir:
Toplulukların davranışları birbirine bu kadar benzerken, piyasada farklı zaman dilimlerinde bile tekrarlanan fraktal yapılar nasıl ortaya çıkabiliyor?

Cevap, piyasaların yapısında gizlidir. Farklı sermaye büyüklüklerine ve stratejilere sahip yatırımcılar, farklı zaman aralıklarında işlem yapar. Bu da, her biri farklı zaman ölçeklerinde faaliyet gösteren ama aynı duygular ve beklentilerle hareket eden yatırımcı gruplarının varlığına yol açar.

Şimdi, Elliott teorisine göre herhangi bir trendin beş dalgasının nasıl oluştuğunu adım adım inceleyelim.
Örneğimiz yükseliş trendi üzerinden olacak, ancak bu yapı düşüş trendleri için de aynı şekilde geçerlidir.

1. Dalga

Bu dalga, önceki düşüş yönlü düzeltme yapısının tamamlanmasının ardından, yeni trend yönünde başlayan ilk ana harekettir.
Bu ilk dalga oluşurken, piyasanın büyük kısmı henüz bu değişimin farkında değildir; çoğu yatırımcı bunun sadece önceki düşüş trendi içinde kısa süreli bir düzeltme olduğunu düşünür.

Bu en düşük noktada, Elliott Dalga Teorisi hakkında bilgisi olmayan bir yatırımcı, piyasayı hâlâ açık bir düşüş trendi içinde olarak yorumlayabilir ve yön değişimini işaret eden herhangi bir belirtiyi fark etmeyebilir.
Buna karşılık, deneyimli bir yatırımcı ise bu bölgede trend dönüşünün başladığını yüksek olasılıkla tespit etmiş olur.

Tahmin edilen bölgede, trend dönüşünü işaret eden mum formasyonları görülür ve bir sonraki hareket, önceki tepe noktasının da üzerine çıkar.
Buradaki asıl sır, bu hareketlerin önemli olduğu kritik bölgeleri doğru şekilde tanımlayabilmektir.

Deneyimli yatırımcılar ve akıllı para (smart money) dalga 1’in başladığını fark eder ve yükseliş yönünde pozisyon alır.
Yine de, ayılar ve boğalar arasındaki mücadele devam eder; ayılar hâlâ üstün durumdadır ve bu hareketi yalnızca düşüş trendi içindeki yeni bir düzeltme olarak görür.

Fiyat, 1. dalga yapısını tamamlayana kadar yükselir ve bu noktada önceki düşüş trendindeki 4. dalganın düzeltme bölgesine ulaşır. 1. dalga tamamlandığında ise, fiyat yeniden aşağı yönlü bir hareket başlatır.

2. Dalga

2. dalga, önceki düşüş yapısının yönünde gerçekleşen güçlü bir düzeltme hareketidir.
Çünkü piyasa —yani boğalar ve ayıların toplamı— hâlâ düşüş trendinin devam edebileceğine inanır.
Bu nedenle 2. dalga, 1. dalganın önemli bir kısmını geri alan bir düzeltme hareketi oluşturur.
Yalnızca akıllı paranın, 1. dalganın onaylandığı bölgede yeniden alıma geçmesi, bu düşüşü durdurabilir ve yeni yükseliş ivmesini başlatabilir.

Satıcılar, yani ayılar, hâlâ piyasanın kontrolündedir. Alıcılar veya boğalar ise henüz piyasaya girmeden, hareketleri dikkatle izler. Satıcıların bu güçlü etkisi nedeniyle, 2. dalga hareketi oldukça sert ve belirgin bir şekilde oluşur.

Bu noktada 2. dalga, 1. dalganın kazancını önemli ölçüde geri alır ve genellikle %61,8 ila %76,4 aralığında bir geri çekilme yaşanır.
Bu aşamada tecrübeli yatırımcılar ve stratejik düşünen alıcılar yeniden pozisyon alarak fiyat yönünü bir kez daha tersine çevirir ve öncekinden daha yüksek bir dip seviyesi (higher low) oluştururlar. Bu değişim, piyasadaki önceki düşük ve yükseklerin aşağı yönlü sıralamasını bozar.

3. Dalga

3. dalga, çoğu finansal varlıkta en uzun menzile sahip ve en güçlü dalgadır.
Neredeyse tüm piyasalarda en belirleyici dalga olmasına rağmen, Amerikan hisse senedi piyasalarında (equities) genellikle 5. dalga daha baskın olur — bu da o piyasaların teknik yapısı ve karakteristik özelliklerinden kaynaklanır.
Yine de, Dalga Prensibinin temel kurallarına göre, 3. dalga asla üç itici (yükseliş yönlü) dalgadan en kısası olamaz.

Fiyatın 1. dalganın tepesini kırdığı an kritik eşiği oluşturur; bu noktada yaşananları adım adım inceleyelim.

Daha tecrübeli ayılar, son tepe seviyesine zarar-kes (stop-loss) emirlerini çoktan yerleştirmiştir. Bunu yapmamış olan geç kalanlar ise yükseliş yönlü düşüşün büyük olasılıkla bittiğini bu kırılmayla net biçimde anlar ve pozisyonlarını kapatıp piyasadan çıkar.

Öte yandan boğalar nihayet fırsatı görür ve yükseliş yönünde hızlıca pozisyon alır. Yani tam bu anda, satıcılar kısa pozisyonlarını kapatmak için alım yaparken, alıcılar da yeni uzun pozisyonlar açar; tüm bu akış 1. dalganın zirvesindeki kırılma anında yoğunlaşır.

Daha temkinli yatırımcılar açısından da bu, son dip seviyesinin önceki diplerin üzerine çıktığının teyit edildiği ve 1. dalganın tepesinin bir puan dahi olsa aşılmasıyla düşüşten yükselişe yapısal dönüşümün tamamlandığı andır. Bu, ortaya çıkardığı hareketlerin önemi nedeniyle yapısal doğrulama olarak görülür.

Bu sinyal, piyasadaki orta düzey deneyime sahip yatırımcı ve trader’ların çoğunun yükseliş trendine katılma zamanının geldiğini fark etmesini sağlar; genellikle talepte ani bir artış ve hızlı bir yukarı yönlü hareket tetikler.

Beklediğimiz gibi, 3. dalga en belirgin ve güçlü olan dalgadır; fiyat, Fibonacci uzatma bölgelerine kadar zarif ama kararlı bir şekilde yükselir.
Hareket çevik, doğrudan ve kararlıdır — hedefe adeta hızla ulaşır.

Bu noktada, tecrübeli yatırımcılar ve akıllı sermaye (smart money) kârlarını alarak piyasadan çıkar.
Bu bölge genellikle %161,8 ile %200 aralığı olarak tanımlanır.

Dalga teorisine göre, kritik bölge tam olarak 1. dalganın tamamlandığı noktanın çevresindedir.
Bu bölgede boğalar ile ayılar arasındaki etkileşim yoğunluğu, 3. dalganın gücünü, hızını ve uzama seviyesini belirler.

4. Dalga

4. dalga da tıpkı daha önce incelediğimiz 2. dalga gibi düzeltme (correction) niteliğindedir.
Ancak bu kez tablo biraz farklıdır:
Geç gelen alıcılar hâlâ yükselişten pay kapmak isterken, akıllı para ve deneyimli yatırımcılar pozisyonlarını düzenli biçimde kapatmaya başlar.
Bu nedenle 4. dalga, genellikle daha yatay, dalgalı ve öngörülmesi zor bir yapıya sahiptir ve yüzdesel olarak 2. dalgaya göre çok daha küçük bir düzeltme gerçekleştirir.

Bu bölgede işlem yapmak —ister scalping, ister gün içi (intraday), ister haftalık (swing) işlem olsun— çoğu zaman trader’ların en çok kayıp yaşadığı dönemdir.
Çünkü bu bölgede dalgalar düzensiz, yapısız ve yönsüz hareket eder; net bir trend bulunmaz.

3. dalganın hedef bölgesine ulaşıldığında ve hareketin sonuna yaklaşıldığını gösteren ilk teknik işaretler belirdiğinde, akıllı para (smart money) ve deneyimli yatırımcılar kademeli olarak piyasadan çekilmeye başlar.
Bu sırada, daha az tecrübeli yatırımcılar ile hâlâ yükseliş yönünü benimsemekte tereddüt eden ayılar, tam da bu noktada piyasaya giriş yapar.

Bu aşamada yaşananlar, yani akıllı paranın çıkışı ile acemi yatırımcıların girişi, fiyatın uzun süre düzensiz ve zayıf bir düşüş eğilimiyle hareket etmesine yol açar.
İşte bu yapıya 4. dalga (Wave 4) denir — genellikle 2. dalgadan çok daha uzun süren, karmaşık bir düşüş formasyonu oluşturur.

Bu durum, Elliott Dalga Prensibi’nin Alternasyon Kuralı (Rule of Alternation) ile de uyumludur:
Bir düzeltme dalgası basitse, bir sonraki genellikle daha karmaşık ve uzun soluklu olur.

4. Dalga (Wave 4), akıllı para (smart money) ve deneyimli yatırımcılar piyasadan tamamen çekilmeden önce tamamlanmaz.
Ancak bu çıkış tamamlandığında, 4. düzeltme dalgası sona erer ve fiyat yönü yavaş yavaş yeniden yükseliş eğilimine döner — bu da 5. dalganın başlangıcını işaret eder.

2. ve 4. dalgalar arasında belirgin bir zaman farkı vardır: 2. dalga hızlı ve derindir, buna karşılık 4. dalga yatay, karmaşık ve çok daha yavaştır.

3. dalganın hedef bölgesinde, bitişini işaret eden formasyonlar belirmeye başladığında, artık 5. dalganın başlangıcını konuşabiliriz.

5. Dalga

5. dalga, 3. dalgaya kıyasla daha yatay ve zayıf bir hareket sergiler; bu da iki aşama arasındaki momentum farkını açıkça gösterir.
Bu aşamada akıllı para zaten piyasadan çekilmiş ya da çekilme sürecindedir.
3. dalganın sonlarında piyasaya giren yatırımcılar ise 4. dalganın düzeltmesiyle zarar yaşadıkları için, artık zararı minimize ederek piyasadan çıkmaya çalışır.

Bu dönem, küçük ve kararsız fiyat hareketleriyle dolu karmaşık bir evreye dönüşür.
Dow ve Wyckoff’un tanımıyla bu yapı, “dağıtım kutusu (distribution box)” olarak adlandırılır.
Bu aşamada piyasada kalan çoğu yatırımcı için tablo aynıdır: sürekli kayıplar ve belirsiz bir çıkış yolu.

Piyasa yapılarıyla ilgili deneyimi olan ve formasyonun olası kapanışını doğru okuyabilen yatırımcılar dışında, bu aşamada başarı elde etmek oldukça zordur. Özellikle 3. dalganın son kısmı, 4. dalganın düzeltmesi ve 5. dalganın büyük bölümü —son trend hariç— genellikle volatil, yatay bir aralıkta gerçekleşir. Bu dönemde hem küçük yukarı yönlü hem de aşağı yönlü hareketler görülür ve bu da anlamlı, yüksek getirili işlemler yapmayı oldukça zorlaştırır.

Bu koşullar altında, zamanında piyasadan çıkamayan yatırımcılar genellikle hızla önemli kayıplara sürüklenir. Çünkü 5. dalganın sonunda formasyon tamamlandığında, yeni düzeltme evresi başlar ve bu genellikle önceki yapının ters yönünde, keskin ve geniş bantlı düşüşlerle kendini gösterir.

👉 Bu arada, yatay fiyat hareketleri ve yapılar hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz, Valdecantos’un “Wyckoff Metodu” makalesine göz atabilirsiniz.,

5 Elliott Dalgası Sonrası Ne Olur? | ABC Dalgaları

5 yükseliş dalgası farklı hedef bölgelerde tamamlandığında, genellikle ters yönde hareket eden 3 dalgalı yeni bir düzeltme yapısı başlar. Şimdi bu sürecin nasıl geliştiğine bakalım.

Düzeltme dalgalarını açıklamadan önce belirtmek gerekir ki, yükseliş dalgaları genelde beklenen alanlara sadık kalırken, düzeltme dalgaları çok daha karmaşık ve risklidir. Çünkü her düzeltme farklı faktörlere bağlı olarak şekillenir ve özellikle ilk iki aşama her zaman en tehlikeli ve kafa karıştırıcı olan kısımdır.

A Dalgası

A dalgası, genellikle alıcıların aniden çıkışı ve deneyimli satıcıların piyasaya girişiyle birlikte hızlı ve sert bir şekilde başlar.
Bir ABC düzeltmesinde, A dalgası genellikle bir önceki yapının 4. dalgasının bölgesine kadar uzanır ve bu oran, yapının genel dengesi boyunca korunur.

Fiyat, olası bitiş bölgesine ulaştığında ve önceki dipten daha düşük bir dip oluştuğunda, hâlâ piyasada olan deneyimli yatırımcılar genellikle kârlarını almak veya zararlarını sınırlamak için hızla çıkar.
Aynı anda deneyimli ayılar da bu fırsatı kısa (short) işlemler için değerlendirir, bu da sert ve hızlı bir düşüş hareketini tetikler.

Öte yandan, deneyimsiz yatırımcıların büyük çoğunluğu hâlâ bunun geçici bir düzeltme olduğuna inanır ve yeni zirveler bekler. Ancak piyasa, yeni yapının ilk aşamasına —A dalgasına— çoktan girmiştir.
Bu ilk hareket genellikle uzun süren, güçlü ve kararlı bir düşüştür; yatırımcıya düşünme payı bırakmaz.

A dalgası, önceki 5 dalgalı yapının 4. dalga düzeltme alanına kadar uzanabilir veya daha kısa, dar bir bölgede sınırlı kalabilir.
Düzeltme yapısındaki diğer iki dalganın (B ve C) seyri, doğrudan bu ilk A dalgasının şekline ve gücüne bağlı olacaktır.

Verilen Ibex örneğinde, A dalgası oldukça kısa kalmış ve bu da ABC yapısının orantısız olmasına, yani C dalgasının A’ya göre çok daha büyük olmasına neden olmuştur.

B Dalgası

B dalgası genellikle daha yatay ve düzensiz bir yapıya sahiptir ve çoğu zaman ilk A dalgasının yalnızca küçük bir kısmını, genellikle yarısından daha azını düzeltir.

Bu durum, hâlâ piyasada alım fırsatı arayan boğaların (alıcıların) varlığından kaynaklanır. Onlar fiyatın yeni zirvelere ulaşmasını umarak piyasaya girmeye çalışır, ancak bu aşamada yeni zirveler artık oluşmaz. En fazla, bu kısa süreli küçük bir yükseliş hareketi, hâlâ piyasada kalan bazı yatırımcıları pozisyonlarını kapatmaya zorlar.
Sonuçta piyasanın gerçek yüzü ortaya çıkar ve kontrol ayıların (satıcıların) eline geçer.

Bu yapının Ibex örneğinde, düzeltme A dalgasıyla başlamıştır; A dalgası, 5. dalganın 4. dalgasına göre daha düşük bir dip yaparak 11.050 seviyesine kadar inmiştir. Ardından gelen B dalgası, yalnızca %38,2 seviyesine kadar, yani 11.120 civarına ulaşan zayıf bir yükseliş düzeltmesi oluşturmuştur.

C Dalgası

İlk iki hareket olan A ve B dalgalarının ardından genellikle düzeltmenin en güçlü kısmını oluşturan C dalgası gelir. Her zaman oluşmasa da, A ve C dalgaları arasında belirgin bir orantı bulunur: biri küçükse diğeri genellikle çok daha büyüktür. Ancak ideal bir yapıda, her iki dalga da benzer bir mesafe kat eder.

C dalgasının bir diğer özelliği, 3. dalgaya benzer şekilde, A dalgasının seviyesini aştığı anda hız kazanmasıdır. Yani C dalgası A dalgasının ulaştığı bölgeyi geçtiğinde piyasa hızla çözülür ve hareketler belirgin biçimde ivmelenir.

Peki neden böyle olur? A dalgası sırasında yatırımcılar piyasadan çıkmaya başlar; birçoğu, önceki yükseliş dalgasında pozisyon taşıdığı için zarar eder. Elliott Dalga Prensibi’ni bilmeyen yatırımcılar için bu süreç kafa karıştırıcıdır: “A dalgası sadece küçük bir düzeltme mi, yoksa yeni bir düşüş mü başlıyor?” soruları ortaya çıkar.

Bu örnekte, A ve B dalgaları küçük ölçekli görünürken, C dalgası önceki 5 dalgalı yükseliş yapısının ana düzeltmesini temsil eder. Bu kez belirsizlik yoktur: düzeltme %61,8 seviyesinde sona ermiştir ve aynı zamanda A-B projeksiyonunun %161,8’ine denk gelir. Ayrıca, bu nokta önceki yükseliş yapısındaki 1. dalganın bittiği seviye ile tam olarak örtüşür. İlginç şekilde, bu bölge aynı zamanda bir önceki düşüş yapısındaki 3’ün 4’ü ve 4’ün 5’i dalgalarının %161,8 projeksiyonuyla da çakışır. Piyasa hareketlerindeki bu uyum gerçekten etkileyicidir.

Genellikle C dalgaları, A dalgasının %100 ila %123,6’sı kadar uzanır. Ancak A dalgası küçükse, C dalgası %161,8 hatta %261,8 seviyelerine kadar genişleyebilir. Teknik olarak, C dalgası en az A dalgasının %61,8’ini kapsamalıdır; aksi hâlde yapılan dalga sayımı büyük olasılıkla yanlıştır.

Her durumda, düzeltme dalgalarında işlem yapmak, trend yönündeki dalgalara göre çok daha az kârlı, ayrıca daha karmaşık ve risklidir.

Piyasada asıl önemli olan, düzeltmenin bittiği noktayı tespit edebilmek, böylece mevcut trend yönünde minimum riskle maksimum kazanç sağlayacak girişleri yapabilmektir.

Bu bölümü tamamlamak için, 3 dalgalı düzeltme yapısının bitiminden sonraki devamına bakalım: her bir genişleme ve düzeltmede orantılı ilerleyen yeni bir 5 dalgalı yükseliş yapısının başlangıcı.

Elliott Dalga Teorisi’nde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Elliott Dalga yapısının işleyişi, hem dalgalarla çizilen yapıların veya döngülerin sayımına, hem de her dalganın veya hareketin muhtemel bitiş bölgesini öngörebilme yeteneğine dayanır. Yani bir anlamda, dönüş bölgelerini tahmin etmeyi amaçlar.

Bu makale boyunca dalgaların nasıl çalıştığını ele aldık. Ancak Dalga Prensibi, doğru bir sayım yapmayı kolaylaştıran bazı temel kurallara dayanır:

• Alternasyon Kuralı: Neredeyse tüm dalga oluşumlarında alternatif desenler beklenmelidir. Örneğin, ilk düzeltme yani 2. dalga basitse, bir sonraki düzeltme olan 4. dalga büyük olasılıkla karmaşık olur.
• 2. Dalga Altın Kuralı: 2. dalga hiçbir zaman 1. dalganın kat ettiği mesafeden daha fazla düzeltme yapamaz. Bu kural kesindir.
• 3. Dalga Kuralı: Herhangi bir trend yapısında 3. dalga genellikle en uzun olanıdır, ancak bu zorunlu değildir. Yine de, 3. dalga hiçbir koşulda 1. ve 5. dalgalardan daha kısa olamaz.
• 4. Dalga Kuralı: 4. dalga, 1. dalganın oluşturduğu alanın içine giremez. Ancak bu kuralın bazı istisnaları vardır — özellikle diyagonal (köşe) yapılar ve üçgen formasyonlarında bu durum geçerli değildir. Dolayısıyla kısa vadeli (örneğin günlük) grafiklerde bu kural her zaman geçerli olmayabilir. Ayrıca 4. dalgalar, genellikle aynı döngüdeki veya bir önceki döngüdeki 4. dalgaların bulunduğu bölgede sonlanır.

Elliott Dalga Teorisi Farklı Varlıklarda Nasıl Çalışır?

Yükseliş (trend) dalgaları durumunda:
Elliott Dalga yapıları genellikle şu şekilde gözlemlenir:

• Normal Elliott dalgaları: Sol tarafta yükseliş (boğa) trendi, sağda düşüş (ayı) trendi.
  Bu temel yapılar genellikle tahvil piyasalarında, döviz çiftlerinde (Forex) ve çoğu emtiada görülür; yalnızca bazı varlıklar bu kalıptan istisna oluşturur.

Hisse senetlerinde, trend yönündeki dalgalarda (yani ana hareketlerde) uzamış dalgalar görmek oldukça yaygındır.

• Avrupa piyasalarında genellikle 3. dalga uzamış olur.
• Amerikan piyasalarında ise çoğu durumda 5. dalga uzar.

Bazen 1. dalganın uzadığı durumlar da görülebilir, ancak bu genellikle daha büyük yapıların son aşamalarında ortaya çıkar ve özellikle geniş zaman aralıklarında istisnai bir durum olarak değerlendirilir.

• Dönüş bölgelerinde ya da trendin tersine döndüğü alanlarda, piyasadaki kararsızlık ve belirsizlik anlarında oluşan düzensiz yapılar nedeniyle, hem başlangıç diyagonalleri (initial diagonals) hem de son diyagonallere (ending diagonals) rastlanabilir.

Bu tür formasyonlar genellikle piyasanın yön değiştirmeye hazırlandığını ya da mevcut trendin gücünü kaybetmeye başladığını gösterir.

Elliott Dalgalarında Geri Çekilmeler (Düzeltmeler)

Şimdiye kadar tamamlanmış yapıların ve trend yönündeki ana hareketlerin (impulse) nasıl oluştuğunu gördük. Şimdi ise düzeltme yapılarına bakalım:

• Zigzag Düzeltmesi (ABC formasyonu): Zigzag tipi düzeltmeler, piyasadaki tüm düzeltme hareketlerinin yaklaşık %85’ini oluşturur. Özellikle 2. dalgaların %99’u ve 4. dalgaların %70’inden fazlası bu yapıya sahiptir.

• Yatay Dalgalar (Flat Waves): Bunlar, daha önce bahsedilen istisnalardan biridir. Genellikle piyasanın zayıf olduğu ya da işlem hacminin düşük kaldığı dönemlerde, fiyat hareketlerinin düzensizleşmesiyle ortaya çıkar.

• Üçgensel Dalgalar (Triangular Waves): Zigzag düzeltmelere bir diğer istisna olan bu formasyon, çok daha sık görülür. Genellikle 4. dalga aşamasında ortaya çıkar ve farklı şekillerde oluşabilir: üçgenler, takozlar (wedge) veya dikdörtgen formasyonları, yani flama (pennant) ya da bayrak (flag) şeklinde. Bu yapılar tipik olarak beş iç hareketten (A-B-C-D-E) oluşur.

Elliott Dalgaları ve Fibonacci İlişkisi

Şimdi, Elliott Dalga Teorisi ile Fibonacci seviyelerinin farklı piyasalarda nasıl birlikte kullanılabileceğine bakalım.

Fibonacci Düzeltmesi (Retracement) Elliott Dalgalarıyla Nasıl İlişkilidir?

Fibonacci düzeltmeleri, ana trend içerisindeki düzeltme hareketlerinde potansiyel destek ve direnç seviyelerini belirlemek için kullanılır. En yaygın düzeltme seviyeleri: %23,6 – %38,2 – %50 – %61,8 – %78,6.

Bu bağlamda:

• 2. Dalga: Genellikle 1. dalganın %50 veya %61,8 seviyesine kadar geri çekilir.
• 4. Dalga: Genellikle 3. dalganın %38,2 veya %50 seviyesine kadar geri çekilir.

Fibonacci Uzatma (Extension) Elliott Dalgalarıyla Nasıl İlişkilidir?

Fibonacci uzatmaları, önceki piyasa hareketlerine dayanarak fiyatın gidebileceği potansiyel hedef seviyelerini tahmin etmek için kullanılır. En sık kullanılan uzatma seviyeleri: %61,8 – %100 – %161,8 – %261,8.

Bu durumda:

• 3. Dalga: Genellikle 1. dalganın %161,8 seviyesine ulaşır veya bu seviyeyi aşar.
• 5. Dalga: 1. dalganın mesafesi referans alınarak, genellikle %100 veya %161,8 uzatma seviyesinde projeksiyon yapılır (ölçüm, 4. dalganın bitiş noktasından başlatılır).

Elliott ve Fibonacci Birlikteliği

Bu bölümü örnekle açıklamak gerekirse, Tesla’nın tam Elliott dalga yapısı 1. dalga (5 hareketli) ve 2. dalga (ABC düzeltmeli) şeklindedir. Hem uzatma hem de düzeltme projeksiyonları dahil edilmiştir.
Bu analiz, potansiyel dönüş (pivot) bölgelerini daha net şekilde belirlemeye yardımcı olur.

Bir sonraki örnek, Nasdaq endeksinin haftalık grafikteki güncel trend hareketine dayanmaktadır.
Bu örnek, Elliott Dalga yapısının Fibonacci düzeltme seviyeleriyle nasıl örtüştüğünü ve fiyatın olası dönüş bölgelerinin nasıl belirlendiğini göstermektedir.

Burada, 4 saatlik Nasdaq grafiğinde, Nisan 2024’teki son düzeltmeden itibaren oluşan yapıyı görebilirsiniz.
Grafik, fraktal yapının net bir örneğini sunar — hem uzatma (extension) hem de geri çekilme (retracement) projeksiyonlarıyla birlikte fiyatın nasıl Fibonacci seviyelerinde yoğunlaştığını açıkça gösterir.

Burada, düşüş trendine bir örnek olarak, büyük bir düzeltme hareketinin ilk bölümünü görüyoruz. Tüm düzeltmelerde olduğu gibi, bu yapı da ilk yönlü hareketle başlıyor ve ardından düzeltme dalgasıyla devam ediyor.

Bu durum Hang Seng endeksi için de geçerli. Haftalık grafikte, 2018’in başından 2019’un ortasına kadar olan dönemde fiyat yapısı neredeyse birebir aynı şekilde oluşmuştur.
Yani, bir düşüş trendindeki hareket ve düzeltme yapıları, yükseliş trendindekilerle aynı kuralları takip eder.

Elliott Dalgaları ve Awesome Osilatör

Dalga sayımlarını takip ederken en faydalı araçlardan biri bence Awesome Osilatör’dür. Bu gösterge, Bill Williams tarafından geliştirildi ve piyasalar ile Elliott Dalga Teorisi üzerine yaptığı bir etkinlikte Jody Samuels ile birlikte tanıtıldı.
Awesome Osilatör, fiyat hareketlerindeki momentum değişimlerini görsel olarak tespit etmeye yardımcı olur ve dalgaların başlangıç ve bitiş bölgelerini belirlemede son derece kullanışlıdır.

Gördüğünüz gibi, osilatör farklı hareketlerin güç zirvelerini net bir şekilde gösterir. Osilatörün en yüksek noktası her zaman 3-3 dalgasında, yani 3. dalganın ana itici kısmında oluşur. Bu noktadan itibaren osilatör düşmeye başlar ve belirgin uyumsuzluklar (divergence) meydana gelir. Her yeşil mum dizisi, hareketin ana yönlü dalgalarını (impulslarını) temsil eder.

Yapının hangi aşamasında olduğumuzu anlamanın bir başka önemli göstergesi, osilatörün impuls hareketinin ortasında sıfır eksenine (0 çizgisine) ulaşmasıdır. Bu an, 4. dalga düzeltmesinin sona erdiği nokta olarak kabul edilir.

5. dalga içinde, 1, 3 ve 5 alt dalgaları yeşil mum dizileriyle birlikte kolayca sayılabilir. Bu da yapının hangi kısmında olduğumuzu belirlemede oldukça faydalıdır.

Son yıllarda, Elliott Dalga Prensibi’ne dayalı olarak geliştirilen bir gösterge sayesinde, artık yapının hangi aşamasında olduğumuzu anlık olarak görebiliyoruz. Bu gösterge hem analiz hem de işlem (trading) için son derece kullanışlı. Farklı zaman dilimlerinde aynı anda kullanıldığında, Fibonacci’ye gerek kalmadan fiyatın hangi bölgeye ilerlediğini açık biçimde gösterebiliyor.

Bu göstergeye “Domenèc Tüneli” deniyor — evet, bu makaleyi yazan kişi tarafından programlanmış bir gösterge. Yıllar süren Elliott Dalga ve yapı analizleri sonucunda geliştirilmiş, güçlü bir teknik analiz aracıdır.

Bu gösterge, piyasadaki yön değişimlerinin tamamlanmasını veya teyidini hızlı biçimde belirlememizi sağlar. Bir kırılma (breakout) gerçekleştiğinde ve bu kırılma iki mumun düzeltme bölgesinin üzerinde kapanmasıyla teyit edildiğinde, grafikte yeşil bir şerit belirir. Bu şerit, piyasa yükseliş trendindeyken fiyatı sürekli takip eder. Ayrıca bu şerit aynı zamanda Genial Line (Zeki Çizgi) olarak bilinen, düşüşte veya yükselişte olduğumuza göre rengi değişen noktalı bir çizgidir.

İşte tam bu noktada işleme giriş fırsatı oluşur. Gösterge, tüm yükseliş hareketini (momentumu) net biçimde takip etmemize olanak tanır. Üstelik her fiyat düzeltmesinde, fiyat tam olarak düzeltme bölgesine geri döner; bu da piyasada olmayan yatırımcılar için yeni bir giriş fırsatı anlamına gelir.

Fiyat düzeltme bölgesinin dışına çıktığında, bu momentumun sona erdiği anlamına gelir. Ancak büyük düzeltme tamamlanıp fiyat tekrar düzeltme bölgesinin üzerine döndüğünde, yeni bir yükseliş hareketinin başladığını yüksek olasılıkla anlayabiliriz.

Fiyat hem düzeltme bölgesini hem de Genial Line’ı kırıp bu kırılımı teyit ettiğinde, mevcut yapının tamamen sona erdiğini biliriz.

Bu gösterge, Elliott Dalga yapıları ve bunların Fibonacci uzantı ve düzeltme projeksiyonları temel alınarak geliştirilmiştir. Bu sayede, işlemleri duygusal etkilerden uzak bir şekilde, tam kontrolle ve net sinyallerle gerçekleştirmemizi sağlar.

Sonuç olarak, Elliott Dalga Teorisi, geçmişte olduğu gibi bugün de, piyasanın her zaman diliminde ürettiği karmaşık veriler arasında psikolojik bir düzen kurmamıza yardımcı olur. Matematiksel bir teoriden öte, insan davranışlarının piyasalardaki duygusal yansımalarını inceleyen derin bir yaklaşımdır.