OpEx (İşletme Giderleri) Nedir?

Bir şirket analizi yaparken çoğunlukla büyük yatırımlara ve büyüme stratejilerine odaklanırız. Ancak bir şirketin sorunsuz işlemesini sağlayan temel harcamalar da göz ardı edilmemelidir. İşte tam bu noktada OpEx, yani işletme giderleri devreye girer.

Bir Şirketin OpEx'i Nedir?

OpEx (Operating Expenditure), bir şirketin günlük faaliyetlerini sürdürebilmesi için yaptığı tekrarlayan harcamaları ifade eder. Maaşlar, kira, faturalar, ofis malzemeleri ve ticari faaliyetlerin devamlılığı için gereken diğer tüm giderler bu kapsamda değerlendirilir. OpEx, şirketin gelir tablosunda gider olarak yer alır ve operasyonel verimliliği ile kısa vadeli finansal sağlığın değerlendirilmesinde önemli bir rol oynar.

Bir şirketi finansal piyasada hareket eden bir motora benzetebiliriz. Bu motorun çalışması için yakıt kadar, çalışan maaşları, ofis kirası ve işletme malzemeleri gibi unsurlar da gereklidir. İşte bu unsurlar, OpEx'in temsil ettiği ve şirketin motorunu çalışır halde tutan harcamalardır.

OPEX'i Anlamak Neden Önemlidir?

Bir arabayı iyi durumda tutmadığınızda yolda sorun yaşama ihtimaliniz artar. Aynı şekilde, operasyonel harcamalarınızı doğru yönetemezseniz şirketiniz mali zorluklarla karşılaşabilir ve hatta piyasadaki rekabet gücünü kaybedebilir.

Bu nedenle, bir şirketin finansal durumunu incelerken OpEx'i göz ardı etmemek gerekir. OpEx, şirketin finansal motorunu çalıştıran yakıt gibidir ve operasyonel verimlilik ile kısa vadeli finansal sağlığın değerlendirilmesine olanak tanır.

OpEx Hangi Harcamaları Kapsar?

Bir şirket analizi yaparken OpEx'i oluşturan farklı kalemleri anlamak, operasyonel verimlilik ve finansal sağlığı net bir şekilde görmeyi sağlar. OpEx'in ana bileşenleri şunlardır:

• Satış, Genel ve İdari Giderler (SG&A): Şirketin satış, pazarlama, yönetim ve genel operasyon faaliyetleriyle ilgili geniş bir maliyet yelpazesini kapsar. Personel maaşları, ofis kiraları, faturalar, sigorta, ofis malzemeleri ve işin günlük yönetimiyle ilgili diğer maliyetleri içerir.
• Amortisman ve İtfa: Teknik olarak nakit çıkışı olmamasına rağmen, amortisman ve itfa OpEx'in bir parçası olarak kabul edilir. Maddi ve maddi olmayan varlıkların maliyetinin zaman içinde aşamalı olarak dağıtılmasını temsil ederler. Amortisman binalar ve makineler gibi sabit varlıklara uygulanırken, itfa patentler ve ticari markalar gibi maddi olmayan varlıklara uygulanır.
• Diğer Operasyonel Giderler: SG&A giderleri ve amortisman/itfa dışında, OpEx şirketin operasyonlarını sürdürmek için gerekli olan çeşitli diğer giderleri de içerir. Ulaşım, malzemeler, iş seyahatleri ve etkinlik organizasyonu gibi giderler bu kategoriye girer.

Bu kalemlerin toplamı bir şirketin toplam OpEx'ini oluşturur ve işletmenin günlük faaliyetlerini sürdürebilmesi için gereken maliyetlerin ayrıntılı bir resmini sunar.

👉 Daha fazla bilgi için: Borsada Temel Analiz: Oranlar, Yöntemler ve Şirket Türleri

OpEx Nasıl Hesaplanır? | Formül

OpEx'i hesaplamak için tek bir standart formül bulunmamaktadır çünkü bu, her şirketin kendine özgü giderlerine bağlı olarak değişir. Ancak ticari faaliyetlerin sürdürülmesi için gereken tüm operasyonel giderlerin toplanmasıyla belirlenebilir.

OpEx'i belirlemek için öncelikle finansal tablolarda doğru bir şekilde tanımlamak gerekir. Finansal tablolarda OpEx'i tanımlamak ilk bakışta karmaşık görünebilir, ancak aslında oldukça basittir. Bunun için şirketin Gelir Tablosuna bakmak yeterlidir.

Şirketin kar zarar hesabında, brüt karın altında çeşitli gider kalemleri yer alır. Bu kalemler faaliyet karına veya EBIT'e (Faiz ve Vergi Öncesi Kar) ulaşmak için brüt kardan düşülür. İşte bu gider kalemleri, şirketin toplam OpEx'ini oluşturur.

Borsada İşlem Gören Bir Şirkette OpEx'i Tanımlama Örneği

OpEx'in nasıl tanımlanacağına dair basit bir örneği, Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden inceleyelim.

Adım 1: Kar Zarar Hesabını Bulmak

İlk olarak, şirketin finansal bilgilerine gidilir. Örnek olarak, savunma sanayi şirketi Aselsan'ı (ASELS) kullanabiliriz.

Adım 2: Kar Zarar Hesabında OpEx Kalemlerini Belirlemek

Şirketin kar zarar hesabında, brüt karın altında yer alan ve brüt kardan düşülen gider kalemleri OpEx'i oluşturur.Aselsan'ın KAP'ta yayınladığı 2023 yılına ait konsolide gelir tablosunda bu kalemler şunlardır:

• Satışların Maliyeti: 18.429.833.000 TL
• Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri: 2.042.570.000 TL
• Genel Yönetim Giderleri: 2.939.805.000 TL
• Araştırma ve Geliştirme Giderleri: 4.888.785.000 TL
• Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir/Giderler: 368.280.000 TL

Adım 3: OpEx'i Hesaplamak

Son adımda, belirlenen OpEx kalemleri toplanır. Aselsan için 2023 yılı OpEx'i: 18.429.833.000 + 2.042.570.000 + 2.939.805.000 + 4.888.785.000 + 368.280.000 = 28.669.273.000 TL olarak hesaplanmıştır. Bu rakam, şirketin 2023 yılındaki günlük faaliyetlerini sürdürebilmesi için katlandığı maliyeti temsil eder.

Kaynak: Aselsan 2023 Yılı Konsolide Gelir Tablosu.

👉 Daha fazla bilgi için: Temel Oranlar ile Bir Şirket Nasıl Analiz Edilir?

OpEx Nasıl Yorumlanır?

Bir şirketin OpEx'ini yorumlarken dikkate alınması gereken birkaç önemli faktör vardır:

• Sektörle Karşılaştırma: Şirketin OpEx'inin aynı sektördeki diğer şirketlerle karşılaştırılması, operasyonel verimlilik hakkında önemli bilgiler sağlar. Sektör ortalamasından yüksek veya düşük bir OpEx, şirketin maliyet yönetiminde rakiplerine göre güçlü veya zayıf yönlerini ortaya çıkarabilir.
• Faaliyet Karı ve Faaliyet Marjı: OpEx, bir şirketin Faaliyet Karı (EBIT) ve Faaliyet Marjı'nı hesaplamak için kritik bir bileşendir. Bu metrikler, şirketin ticari faaliyetlerinin karlılığını gösterdiği için gelir tablosunun en önemli unsurlarındandır. Düşük bir OpEx, daha yüksek bir Faaliyet Karı ve Faaliyet Marjı anlamına gelir, bu da şirket için daha yüksek karlılık demektir.
• Marjların Değerlendirilmesi: İdeal olarak, Faaliyet Marjı'nın mümkün olduğunca yüksek olması istenir, çünkü bu durum ticari faaliyetlerden elde edilen karların daha verimli olduğunu gösterir. Ancak marjların iyi mi yoksa kötü mü olduğunu belirlemek için sektör marjlarıyla karşılaştırmak gerekir. Şirketin Faaliyet Marjı sektör ortalamasından düşükse, bu durum şirketin gelirlerine kıyasla çok fazla harcama yaptığını ve bunun uzun vadeli karlılığı olumsuz etkileyebileceğini gösterir.

Sonuç olarak, OpEx'i yorumlarken sadece şirketin operasyonel giderlerinin miktarına değil, aynı zamanda bu giderlerin sektördeki diğer şirketlerle nasıl karşılaştırıldığına ve Faaliyet Karı ile Faaliyet Marjı gibi önemli metrikleri nasıl etkilediğine de bakmak gerekir. Bu yaklaşım, şirketin operasyonel verimliliği ve karlılığı hakkında daha kapsamlı bir görüş sunar.

CapEx ve OpEx Arasındaki Farklar Nelerdir?

CapEx ve OpEx, kurumsal finans dünyasında sıkça kullanılan iki terimdir. Basitçe ifade etmek gerekirse, CapEx yatırımken OpEx harcamadır.

• CapEx (Capital Expenditure, Sermaye Giderleri): İşletmeyi büyütmek için yapılan uzun vadeli yatırımlardır. Yeni ekipman alımı, tesis yenileme veya yeni bir merkez inşaatı gibi büyük ve kalıcı harcamaları kapsar.
• OpEx (Operating Expenditure, İşletme Giderleri): İşletmeyi sorunsuz bir şekilde yürütmek için yapılan günlük harcamalardır. Maaşlar,kira, ofis malzemeleri ve diğer tekrarlayan operasyonel maliyetler bu kategoriye girer. Bir arabanın günlük çalışması için gereken benzin ve yağ gibi bakım masraflarına benzetilebilir.

CapEx ve OpEx arasındaki temel fark, zaman ufku ve amaçtır. CapEx, şirketin büyümesini ve genişlemesini teşvik eden uzun vadeli yatırımlara odaklanırken, OpEx, iş faaliyetlerini sürdürmek için gereken günlük operasyonel maliyetleri kapsar.

Takip Edilmesi Gereken Diğer Finansal Oranlar

• Operasyonel Marj: Bir şirketin karlılığını ölçen ve her satış lirasının ne kadarının vergi ve faiz öncesi kara dönüştüğünü gösteren önemli bir ölçüttür. Operasyonel karın toplam gelire bölünmesiyle hesaplanır ve yüzde olarak ifade edilir. Daha yüksek bir operasyonel marj, ticari operasyonlardan kar elde etmede daha yüksek bir verimlilik anlamına gelir.
• CapEx (Sermaye Giderleri): Şirketin gelecekte ekonomik fayda sağlaması beklenen maddi varlıkları satın almak,sürdürmek veya iyileştirmek için yaptığı harcamaları ifade eder. Ekipman, makine, altyapı ve şirketin operasyonları ve büyümesi için temel olan diğer uzun vadeli varlıklara yapılan yatırımları içerir. CapEx, finansal tablolarda yatırım harcaması olarak kaydedilir ve şirketin uzun vadeli büyümesi ve rekabetçiliği için önemlidir.
• Yatırım Sermayesi: Bir şirketin ticari operasyonlarını yürütmek için gerekli olan ekipman, mülk, teknoloji ve diğer kaynaklar gibi maddi ve maddi olmayan varlıklara ayırdığı toplam para miktarıdır.
• ROE (Özsermaye Karlılığı): Bir şirketin net karını hissedarların özsermayesi ile karşılaştıran bir finansal karlılık ölçüsüdür. Net karın özsermayeye bölünmesiyle hesaplanır ve yüzde olarak ifade edilir. ROE, hissedarların şirkete yaptıkları yatırım ile ne kadar kar elde edildiğini gösterir.

Sonuç olarak, OpEx bir şirketin günlük operasyonlarının tekrarlayan maliyetlerini anlamamızı sağlarken, CapEx şirketlerin fiziksel sermaye maliyetini bilmemize yardımcı olur. Bu göstergeler, şirketin sektördeki diğerlerine kıyasla ne kadar verimli olduğunu değerlendirmek için önemlidir.

OpEx: Şirketinizin Finansal Sağlığının Nabzı

Bu yazıda, OpEx nedir, nasıl hesaplanır, nasıl yorumlanır ve CapEx ile arasındaki farklar gibi konuları ele aldık. OpEx'in,bir şirketin günlük operasyonlarını sürdürebilmesi için yaptığı tekrarlayan harcamalar olduğunu ve şirketin gelir tablosunda yer aldığını öğrendik. OpEx'in doğru bir şekilde hesaplanması ve yorumlanması, şirketin finansal sağlığı ve operasyonel verimliliği hakkında önemli bilgiler sağlar. OpEx'i etkileyen faktörleri ve sektördeki diğer şirketlerle karşılaştırmayı da unutmamak gerekir.