Paris Borsası: Tarihi, İlginç Bilgiler ve Ana Endeksler

Bu yazımızda, Paris Borsası'nın ne olduğunu, kökenlerini, günümüze kadar uzanan tarihçesini ve muhtemelen bilmediğiniz bazı ilginç tarihi detayları keşfedeceğiz. Ayrıca, özellikle CAC 40 olmak üzere ana borsa endekslerine ve temettü getirisi olan dikkat çekici Fransız şirketlerine odaklanacağız.

Paris Borsası Nedir?

Euronext olarak da bilinen Paris Borsası, Fransa'nın en önemli borsa piyasasıdır. 1724 yılında kurulan borsa, dünyanın en eski borsaları arasında yer alır ve 800'den fazla şirkete ev sahipliği yapar.

Kısa sürede Avrupa'nın en önemli borsalarından biri haline gelen Paris Borsası'nın yolu pek kolay olmamıştır. Fransız Devrimi, Napolyon Savaşları ve Büyük Buhran gibi zorlu dönemeçlerden geçmek zorunda kalmıştır. Bugün, borsa Euronext Paris adıyla anılmaktadır.

Başlangıçta sadece devlet tahvillerinin işlem gördüğü borsa, zamanla farklı varlıkları da bünyesine katarak günümüzdeki geniş kapsamlı yapısına ulaşmıştır.

İki farklı piyasadan oluşan yapısıyla dikkat çeker:

• Ana piyasa: Büyük ve yüksek piyasa değerine sahip şirketlerin listelendiği piyasadır.
• Alternext piyasası: Daha küçük boyutlu ve sermayesi daha az olan şirketlerin işlem gördüğü piyasadır.

Elektronik işlem platformu sayesinde hızlı ve verimli işlemlerin gerçekleştiği borsa, Fransız piyasalarının düzenleyicisi olan Finansal Piyasalar Otoritesi (AMF) tarafından denetlenmektedir.

Paris Borsası'nın Tarihi

Paris Borsası'nın tarihini şekillendiren olaylar, merkez değişikliklerinden büyük finansal balonlara ve hatta kanlı devrimlere kadar uzanmaktadır. İşte bu önemli dönüm noktalarından bazıları:

1540: Kökleri Lyon'da Başlıyor

İlk Fransız borsası, Paris'te değil, 1540 yılında Lyon'da kuruldu. Bu borsada kredi belgeleri alınıp satılıyordu. O dönemde tüccarlar, tahviller ve değişim mektupları üzerinde pazarlık yapmak için toplanarak modern borsa sisteminin temellerini atmışlardı.

1716-1724: Paris Borsası'nın Doğuşu

İskoç ekonomist John Law, dünya ekonomisini sonsuza dek değiştirecek bir adım attı. Regent Kral'ın yardımıyla Fransa'da önce General Bank'ı, ardından Royal Bank'ı kurdu. 

Tarihte ilk kez kağıt para olarak banknotlar çıkaran Law, itibari paranın doğuşuna öncülük etti. Ancak, metal karşılığı olmadan aşırı miktarda kağıt para basılması ve Mississippi Şirketi hisseleriyle yapılan spekülatif işlemler, tarihin ilk finansal krizlerinden birine yol açtı. Fransız ekonomisini derinden sarsan bu kriz, Fransa'daki borsa tarihini de şekillendirdi. 1724 Eylül'ünde, Kral Devlet Konseyi'nin emriyle Paris Borsası kuruldu. Bu borsada sadece borsa acenteleri, devlet tahvilleri başta olmak üzere menkul kıymet alıp satabiliyordu.

1826: Brongniart Sarayı'na Taşınma

Paris Borsası, Brongniart Sarayı'na taşınarak Fransa'nın finansal tarihinde yeni bir sayfa açtı. Etkileyici neoklasik mimarisiyle sadece Paris'in borsa faaliyetlerinin merkezi olmakla kalmayan bu bina, aynı zamanda ülkenin ekonomik refahının da bir sembolü haline geldi. 

Günümüzde Brongniart Sarayı, konferanslar ve bilgilendirme oturumları için bir salon olarak kullanılmaktadır.

1871-1886: Borsaya Şiddetli Saldırı

Yıllar süren yoğun gerilim sonrası Paris Komünü olarak bilinen isyan hareketi, başkenti birkaç ay boyunca kontrol altına aldı. Bu dönemde Paris Borsası'na yönelik bir saldırı gerçekleşti. 5 Mart 1886'da sabıkalı bir anarşist olan Charles Gallo, üst galerilerden bir asit şişesi attıktan sonra üç el ateş açtı. Bu saldırıda maalesef can kayıpları yaşandı. Gallo yakalandı ve 20 yıl kürek cezasına çarptırıldı.

1967: Kadınlara Giriş İzni

İlginç bir detay olarak, Paris Borsası kadınlara girişi iki yüzyıldan fazla bir süre boyunca yasaklamıştı. 1967'de borsa düzenlemesi değiştirilerek kadınlara da kapılar açıldı. Kadınların borsa işlemlerinin tüm yönlerine dahil olması, finans sektöründe cinsiyet eşitliği mücadelesinde önemli bir adım oldu.

80'ler: Teknoloji Geliyor

80'lerde CAC elektronik işlem sistemi ile açık artırmalar geride kalmaya başladı ve Paris Borsası için yeni bir dönem başladı.

1998: Elveda Palais Brongniart

6 Nisan 1998'de Paris Borsası, Palais Brongniart'ı terk ederek dijitalleşme ve finansal piyasaların küreselleşmesiyle şekillenen yeni bir döneme adım attı. Bu değişiklik, borsa sektörünün yeni teknolojilere uyum sağlaması ve giderek daha bağlantılı bir küresel pazarda rekabet etme gerekliliğini simgeliyordu.

2000: Euronext Doğuyor

Paris Borsası'nın tamamen borsa faaliyeti için kapanmasıyla birlikte 22 Eylül 2000'de Euronext Paris doğdu. Paris,Brüksel ve Amsterdam borsalarının birleşmesiyle oluşan Euronext Paris, euro bölgesinin önde gelen borsalarından biri haline geldi.

2007: NYSE Euronext Fiyaskosu

Euronext, New York Borsası (NYSE) ile birleşerek NYSE Euronext'i oluşturdu. İlk başta küresel bir borsa altyapısı oluşturma yolunda önemli bir adım olarak görülse de, entegrasyon sürecinde yaşanan operasyonel ve kültürel sorunlar nedeniyle 2013 yılında Intercontinental Exchange'e (ICE) satıldı. Bu durum Euronext Paris'in 2014 yılında bağımsız bir varlık olarak piyasalara geri dönmesine yol açtı.

Paris Borsası'nın Açılış ve Kapanış Saatleri

Euronext Paris Borsası, Orta Avrupa Yaz Saati'ne (GMT+02:00) göre hafta içi her gün 09:00 - 17:30 saatleri arasında açıktır. Öğle arası vermeden sekiz buçuk saat boyunca kesintisiz işlem yapılabilmektedir.

👉 Borsalar Kaçta Açılıp Kaçta Kapanıyor? – Borsa İşlem Saatleri

Paris Borsası'nın Ana Endeksi CAC 40

Euronext Paris'in en önemli endeksleri arasında öne çıkan CAC 40, Fransız borsasının nabzını tutan bir göstergedir.

CAC 40 Nedir?

CAC 40, günümüzde Euronext Paris olarak adlandırılan Paris Borsası'nın ana endeksidir. Bu endeks, en büyük ve önemli 40 şirketi kapsar, ancak geçmişte 38 veya 39 hisse senedinden oluştuğu dönemler de olmuştur. Avrupa'nın ana borsa endekslerinden biri olan CAC 40, oluşturan şirketlerin Avrupa'daki toplam borsa sermayesinin yaklaşık %20'sini temsil etmektedir.

15 Haziran 1988'de oluşturulan endeksin adı, Fransızca "Cotation Assistée en Continu" ifadesinin kısaltması olan CAC'den gelir. Bu, endeksin sürekli olarak hesaplandığı ve her 30 saniyede bir güncellendiği anlamına gelir.

CAC 40, Fransız ekonomisinin sağlığı ve yatırımcı duyarlılığı hakkında önemli bir referans noktası ve barometre görevi görür. Endeks, her bir hisse senedinin farklı ağırlığını dikkate alarak hesaplanır, yani 40 değerin basit bir aritmetik ortalaması değildir. Euronext Paris'in en önemli 40 şirketinin sermaye ağırlıklı bir ölçüsüdür.

CAC 40'ın bileşimi, şirketlerin piyasa değeri ve işlem hacmine göre yıl boyunca birkaç kez gözden geçirilir. Endekse hangi şirketlerin gireceği veya çıkacağı kararları, Mart, Haziran, Eylül ve Aralık aylarının üçüncü Cuma günü alınır.

Diğer Fransız Endeksleri

Fransız borsasında CAC 40 dışında da farklı özelliklere sahip bir dizi endeks bulunmaktadır. Başlıcaları arasında şunlar yer alır:

• CAC Next 20: CAC 40'ı oluşturan 40 şirketin hemen ardından gelen 20 şirketin piyasa değerini ölçen bir endekstir.
• CAC Mid 60 (eski adıyla CAC Mid 100): CAC 40 ve CAC Next 20'yi takip eden 60 büyük Fransız şirketini temsil eden bir endekstir. 2005 yılında oluşturulmuştur.
• CAC Small (eski adıyla CAC Small 90): Orta ölçekli şirketleri gruplandıran bir endekstir.

Yüksek Temettü Getirisi Sunan Fransız Şirketleri

Temettü yatırımı yapmak isteyenler için cazip fırsatlar sunan bazı önemli Fransız şirketleri şunlardır:

Diğer Avrupa Borsaları

Finansal bilgi dağarcığınızı genişletmek isterseniz, göz atabileceğiniz diğer önemli Avrupa borsaları şunlardır:

• Londra Borsası (London Stock Exchange - LSE): Dünyanın en eski ve prestijli borsalarından biri olan LSE, hisse senetleri, tahviller ve diğer finansal enstrümanların alım satımı için önemli bir küresel merkezdir. Uluslararası önemi ve geniş ürün yelpazesi, dünya genelindeki yatırımcılar için cazip bir platform sunar.

• Madrid Borsası (Bolsas y Mercados Españoles - BME): İspanya'nın ana hisse senedi piyasası olan BME,İspanyol ekonomisi için hayati bir rol oynar. Hisse senetleri, tahviller ve diğer finansal araçların ihraç ve ticaretini kolaylaştıran borsa, sağlam düzenleyici çerçevesi ve piyasa şeffaflığı konusundaki kararlılığıyla bilinir.

• Milano Borsası (Borsa Italiana): London Stock Exchange Group'un bir parçası olan Milano Borsası, İtalya'daki finansal piyasaların merkezini oluşturur. Ülkenin ana hisse senedi piyasası olarak hizmet veren borsa, hisse senetleri, tahviller ve türev ürünler dahil olmak üzere geniş bir yelpazede finansal hizmetler sunar. İtalyan şirketlerinin büyümesini destekleme ve hem yerli hem de yabancı yatırımcıları çekme konusunda kritik bir rol oynar.

Paris Borsası, inişli çıkışlı bir geçmişe sahip olan Fransa'nın ekonomik ve sosyal değişimlerinin bir aynasıdır. Fransız Devrimi'nden Napolyon Savaşları'na, teknolojik dönüşümlerden küreselleşmeye kadar pek çok önemli olaya tanıklık etmiştir. Bugün ise modern ve dinamik yapısıyla yatırımcılar için önemli fırsatlar sunmaya devam etmektedir. CAC 40 gibi güçlü endeksleri ve yüksek temettü getirisi sunan şirketleriyle dikkat çeken Paris Borsası, Avrupa'nın finansal manzarasında önemli bir yere sahiptir.