Borsa
Çöp Tahvil (Junk Bond) Nedir?
Çöp tahvil (junk bond), yüksek riskli ve temerrüt olasılığı yüksek olarak kabul edilen bir tahvil türüdür. Genellikle mali zorluklar yaşayan veya geçmişte temerrüde düşmüş şirketler veya devletler çöp tahvil veya popüler adıyla junk bond ihraç ederler. Çöp tahvil (junk bond) faiz oranları, barındırdıkları yüksek yatırım riskini telafi etmek için genellikle diğer tahvil türlerine göre daha yüksektir.
Çöp tahvillerin (İngilizcede high yield yani yüksek getirili tahvil adı verilir) kredi notu genellikle çok düşüktür yani kredi derecelendirme kuruluşlarına göre çöp tahvil (junk bond) ihraç edenlerin ödeme yükümlülüklerini yerine getirmeme olasılığı yüksektir.
Standard & Poor's (S&P) ve Fitch gibi kredi derecelendirme kuruluşları, tahvillerin ve diğer finansal araçların kredi kalitesini değerlendirmek için farklı derecelendirme ölçekleri kullanır.
Genel olarak, kredi notu, S&P ve Fitch derecelendirme ölçeğinde BB+ veya daha düşük olan bir tahvil çöp tahvil olarak kabul edilir. Bu seviyenin üzerinde olan tahviller (BBB- ve üstü), yatırım yapılabilir seviye olarak sınıflandırılır. Moody’s derecelendirme kuruluşunun derecelendirme sistemine göre kredi notu Ba1 ve altında olan tahviller çöp tahvil, Baa3 ve üzerinde olanlar ise yatırım yapılabilir seviye olarak sınıflandırılır.
Bununla birlikte, bu derecelendirmelerin sadece bir rehber niteliğinde olduğunu ve bir tahvile yatırım yapmanın riskinin kredi notundan başka birçok faktöre bağlı olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle, herhangi bir tahvile yatırım yapmadan önce dikkatli bir araştırma yapılması her zaman tavsiye edilir.
Türkiye'nin devlet tahvillerini örnek vermek gerekirse, S&P, en son yapılan not artışıyla, B'den B+ 'a yükselttiği Türkiye'nin kredi notunun yatırım yapılabilir seviyeye ulaşması için 4 kademe daha artırılması gereklidir. Moody’s ise en son olarak Türkiye'nin kredi notunu B3'ten B1'e iki kademe yükseltti. Moody's baz alındığında da Türkiye'nin B1 olan kredi notunun yatırım yapılabilir seviye olan Baa3'e çıkması için 4 kademe daha artırılması gerekiyor. Hali hazırda Türkiye'nin devlet tahvilleri B+ ve B1 kredi notlarıyla spekülatif, yüksek getirili veya junk bond yani çöp tahvil kategorisindedir.
Çöp Tahvile (junk bond) Yatırım Yapmanın Riskleri
Başlıca riskler:
- Temerrüt riski: İhraççının borcun geri ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeme olasılığıdır. Çöp tahvillerin en önemli riski budur.
- Yüksek volatilite: Çöp tahvillerin fiyatlarının volatilitesi, yatırım yapılabilir seviye tahvillere göre daha yüksektir. Bu tahvillerin fiyat hareketleri hisse senedi piyasasıyla bile benzerlik gösterebilir. Buna karşın, yatırım yapılabilir seviye tahvillerin fiyat davranışları zaman içinde daha istikrarlı bir görünüm sergiler.
- Faiz oranı riski: Piyasa faiz oranının artması riskidir. Piyasa faiz oranının yükselmesi tahvil fiyatlarının düşmesine neden olur. Tahvil fiyatı ile faiz oranı arasında ters orantı olduğunu hatırlayalım. Tahvilin vadesi ne kadar uzun olursa bu risk de o kadar yüksek olur. Süre uzadıkça faiz oranlarının değişmesi olasılığı artar.
- Likidite riski: Tahvilin gerçek değerini yansıtan bir fiyattan kolayca satılarak nakde dönüştürülememesi riskidir, Çöp tahvillerin likidite riski genellikle yatırım yapılabilir seviye tahvillere göre daha yüksektir.
Çöp Tahvile Nasıl Yatırım Yapılır?
Seçtiğiniz çöp tahvilleri bir aracı kurum kanalıyla doğrudan satın alabilir veya portföyünde çöp tahviller bulunduran bir yatırım fonuna veya borsada işlem gören fonlara (ETF) yatırım yapabilirsiniz.
Yatırım yapmadan önce, ihraççı hakkında bilgi sağlayan ve faiz oranı, nominal değer ve benzeri gibi ihraç koşullarının ayrıntılarını içeren prospektüsü okumak önemlidir.
Dikkate alınması gereken bir diğer nokta da faiz oranı riskini azaltma yöntemlerinden biri olan tahvil merdiveni stratejisini kullanmaktır. Tahvil merdiveni stratejisi aynı anda farklı vade tarihlerine sahip tahvillere yatırım yapmak anlamına gelir.
Çöp Tahvil (junk bond) Türleri
İki tür çöp tahvil vardır:
- Düşen melekler: Yatırım yapılabilir seviyeden aşağı düşen tahvillerdir. Örneğin, derecelendirme kuruluşları, tahvil ihraç eden bir şirketin yönetiminde ortaya çıkan sorunlar nedeniyle tahvilin kredi notunu düşürebilir.
- Yükselen yıldızlar: İhraççının kredi kalitesi iyileştiği için notu artırılan ancak henüz yatırım yapılabilir seviye kategorisine ulaşamamış tahvillerdir.
Her iki tahvil türü de çöp tahvil olmasına rağmen aralarında başlangıç noktası ve algı farkı vardır. Daha fazla geçmişe sahip olan düşen meleklerin notu olumsuz beklentiler nedeniyle düşerken, yükselen yıldızlar piyasa tarafından giderek daha “güvenli” yatırımlar olarak değerlendirilmektedir.
👉 Daha güvenli diğer bono türlerini öğrenmek ister misiniz? Bu makaleyle hepsini keşfedin: Sabit Getiri - Nedir ve nasıl çalışır? | Hangi bonolara yatırım yapılmalı?
Çöp Tahvillerin Avantajları ve Dezavantajları
| Avantajlar | Dezavantajlar | ||
| ✅ Volatiliteye rağmen daha yüksek getiri sunarlar, bu nedenle risk toleransı düşük olan yatırımcılar için daha uygundur. | ❌ Volatiliteleri yatırım yapılabilir seviye tahvillerden daha yüksektir. | ||
| ✅ Doğrudan veya bir yatırım fonu ya da ETF aracılığıyla yatırım yapılabilir. | ❌ Yatırım yapılabilir seviye tahvillere kıyasla temerrüt riskleri daha yüksektir. | ||
| ✅ Faiz oranı riskini azaltmak için tahvil merdiveni gibi stratejiler uygulanabilir. | ❌ Yatırım yapılabilir seviye tahvillere kıyasla likidite riski daha yüksektir. Yatırımcının tahvili satarak nakde dönüştürememesi gibi bir riski barındırırlar. |
| Avantajlar | Dezavantajlar |
| ✅ Volatiliteye rağmen daha yüksek getiri sunarlar, bu nedenle risk toleransı düşük olan yatırımcılar için daha uygundur. | ❌ Volatiliteleri yatırım yapılabilir seviye tahvillerden daha yüksektir. |
| ✅ Doğrudan veya bir yatırım fonu ya da ETF aracılığıyla yatırım yapılabilir. | ❌ Yatırım yapılabilir seviye tahvillere kıyasla temerrüt riskleri daha yüksektir. |
| ✅ Faiz oranı riskini azaltmak için tahvil merdiveni gibi stratejiler uygulanabilir. | ❌ Yatırım yapılabilir seviye tahvillere kıyasla likidite riski daha yüksektir. Yatırımcının tahvili satarak nakde dönüştürememesi gibi bir riski barındırırlar. |
Önerilen Makaleler
