Finansal Ürünlerde Vergi Rehberi | Hisse Senedi, Temettü, VİOP ve Tahviller

Para ve sermaye piyasalarında yatırım yaparken bir finansal ürünün getirisi kadar vergi yükümlülüğü de büyük önem arz eder. Hatta bazı durumlarda vergi karın önüne bile geçebilir.

İşte bu yüzden yatırım araçlarında vergi çok hassas bir konudur. Vergi durumuna göre belirli yatırımlardan bile vazgeçilebilir veya yatırım yapmaya karar verilebilir.

Bu makalemizde, hangi finansal ürünün ne oranda vergisi olduğu, hangisinin vergisi olmadığı gibi sorulara cevap bulabileceksiniz. Bir ürünün karlı olduğunu düşünüp yatırım yapmaya karar verdiyseniz vergi konusunu da detaylıca araştırmanızı kesinlikle tavsiye ederiz.

Vergi, sıklıkla değişen çok geniş bir konu olduğu için en çok kullanılan yatırım ürünleri üzerine odaklandık. Arada atladığımız ve alım satıma daha az konu olan yatırım araçlarının da olduğunu belirtelim. Ayrıca, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından vergi konusunda yayımlanan en güncel mevzuatı da devamlı takip etmek gerekir.

Bu yazıdaki tüm açıklamaların tam mükellef gerçek kişiler için geçerli olduğunu belirtip hisse senetlerindeki vergilendirmeyle başlayalım.

Yurtiçi Hisse Senedi Alım Satım Kazancında Vergi

Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinin alım satımı sonucu elde edilen kazançlar için bir vergi verilmesi söz konusu değildir. Borsada elden çıkardığınız hisseler sonucunda elde ettiğiniz kazanç için vergi ödenmez.

Yurtiçi Hisse Senedi Temettü (kar payı) Gelirleri için Vergi

Borsa İstanbul’daki hisse senetlerinden elde edilen temettü gelirleri sizin hesabınıza yatmadan önce otomatik olarak %10 stopaja tabi tutulur. Örneğin brüt 100.000 TL temettü ödemesi aldığınızda hesabınıza 90.000 TL yatar.

Temettü ödemeleri belirli sınırın üstündeyse ayrıca gelir vergisi beyanına tabidir. Yıl sonunda kira geliri vs. gibi gelirlerinizi beyan ettiğiniz gibi temettü gelirlerinizi de beyan etmeniz gerekir.

Ancak brüt temettü ödemelerinin %50’si gelir vergisinden istisnadır. 2023 yılındaki gelirlerin 2024 yılındaki beyanı için kazanç alt sınırı 150.000 TL’dir. Bu durumda 150.000 TL’nin iki katı olan 300.000 TL’den fazla brüt temettü ödemesi aldıysanız beyan vermeniz gerekir. Bu her sene için ayrı hesaplanır.

Temettü Vergi Örneği

• Alınan brüt temettü: 1.000.000 TL
• Temettü veren şirketin yaptığı stopaj: 100.000 TL
• Net temettü: 900.000 TL
• Brüt temettünün %50’si istisna: (-)500.000 TL istisna olarak düşülür
• Vergiye tabi gelir: 500.000 TL
• Hesaplanan vergi (vergi dilimlerine göre hesaplanmıştır): 131.400 TL
• Stopajın tamamı çift vergilendirme olmaması için hesaplanan vergiden düşülür: (-)100.000 TL
• Ödenecek vergi: 31.400 TL

👉 Temettüler hakkında daha fazla bilgi almak için şu yazımızı inceleyerbilirsiniz: Temettü Nedir? Temettü Türleri ve Yatırımcılar İçin Önemi

Yurt Dışı Hisse Senedi Alım Satım Kazancında Vergi

Para ve sermaye piyasalarında vergilendirmede en titiz olunması gereken konu yurt dışındaki hisse senedi alım satımlarıyla ilgilidir. Çünkü dikkat edilmesi gereken birkaç özel nokta vardır.

Yurt dışında bir hisse senedi alım satımından elde edilen kazanç değer artış kazancı olarak kabul edilir. Burada oluşan kazançlar yurt dışı temettü gelirlerinden farklı olarak tutarı ne olursa olsun beyan edilmelidir. Ancak beyana tabi olması için hissenin kesinlikle satılmış olması gerekmektedir. Bir hisseyi 10 yıl boyunca hiç satmadan yüksek bir kar oranıyla elinizde bulunduruyor olsanız bile satmadığınız sürece beyan vermenize gerek yoktur.

Hissenizi sattıktan sonra alış ve satış tarihi arasındaki Türkiye’deki ÜFE oranı %10’un üzerindeyse, bu oranı alış maliyetinize yüzdesel olarak ekleyebilirsiniz. Bu işlem ödeyeceğiniz vergiyi bir miktar düşürebilir.

Örnek olarak, Ocak ayında aldığınız bir hisse senedini Haziran ayında sattığınızı farz edelim. Bu durumda satışınızdan bir önceki ayı hesaba katmanız gerekir. Yani Ocak ve Mayıs ayları arasındaki ÜFE’ye bakmak gerekir. Buradaki 5 aylık ÜFE %15 çıkarsa, Ocak ayındaki alış maliyetinizi %15 artırarak alış ve satış arasındaki kazancı hesaplayabilirsiniz. Yani 1.000 TL alış maliyetiniz varsa üzerine %15 ekleyerek, maliyetinizi beyanda 1.150 TL olarak hesaplayabilirsiniz.

Hesaplamada bir diğer önemli konu ise ülkemizdeki tüm vergi beyanlarının TL üzerinden verilmesiyle alakalıdır. Çünkü vergi beyanında hisse senedini aldığınız ve sattığınız günden bir önceki günün kuru üzerinden vergi beyanı vermeniz gerekir.

Yukarıdaki örnekten devam edelim. Ocak ayında USDTRY kuru 10 lirayken 100 dolarlık bir hisse senedi satın aldığınızı ve Haziran ayında USDTRY kuru 20 TL iken aldığınız hissenin fiyatı hiç değişmeden yine 100 dolara hiç kar etmeden sattığınızı farz edelim. Bu durumda dolar bazında bakiyeniz aynı kalırken Ocak ayında 1.000 TL’ye aldığınız hisseyi 2.000 TL’ye satmış olursunuz. Dolar bazında kar etmeseniz de, TL bazında kar etmiş olduğunuz için buradaki alım satım kazancı üzerinden bir vergi ödemek zorunda kalırsınız.

Bu yüzden sadece bir hisse senedinin düşüp yükselmesini değil, aynı zamanda alış satış yaptığınız zamanki kuru da çok dikkatli takip etmeniz gerekir.

Son olarak da aracı kurumlara ödenen komisyonların vergiden düşürülebileceğini de ekleyelim.

Yurt Dışı Hisse Senedi Temettü (kar payı) Gelirleri için Vergi

Yurt dışında sahip olduğunuz hisse senetlerinden elde ettiğiniz temettü gelirleri 2023 yılında 8.400 TL’yi aştığında Türkiye’de gelir vergisi beyanı vermeniz gerekir. Buradaki 8.400 TL, temettü gelirinin Türkiye’deki banka hesabınıza yattığı günün Merkez Bankası kuru üzerinden TL’ye çevrilerek bulunur. Eğer alınan temettü ile ilgili, yurt dışında bir vergi ödemesi söz konusu ise bu ödeme Türkiye'deki beyanda ayrıca düşülür. 2025 yılında 2024 yılındaki gelirler için beyan verilecek sınır 8.400 TL’den 13.000 TL’ye çıkacaktır.

Burada çok dikkat edilmesi gereken bir husus vardır. Yurt dışındaki hisse senetlerinden elde edilen temettü gelirleri, yurt dışındaki tahvillerden elde edilen kupon ödemeleri ve yurt dışı bankalardan elde edilen mevduat faiz gelirleri toplanarak bulunan tutar birlikte hesaplanmalıdır.

Buradaki vergi hesaplamasında yerli şirketlerdeki gibi %50’lik bir istisna tutarı yoktur. Gelirin tamamı beyana tabidir.

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasaları (VİOP) için Vergi

Hisse senetlerine ve çeşitli endekslere dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde stopaj uygulanmaz. Bunlar dışında VİOP üzerindeki alım satımlarda ise stopaj %10’dur. Beyan edilmesi gereken bir durum söz konusu değildir.

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasaları (VİOP) Dışındaki Türev Ürün İşlemlerinde Vergi

Tezgahüstü piyasalarda gerçekleştirilen türev ürün alım satımlarında aracı kurum veya banka tarafından %10 stopaj kesintisi yapılır. Bir beyan verilmesine gerek yoktur.

Yatırım Fonu Alım Satım ve Temettü Gelirlerinde Vergi

Yatırım fonlarının alım satımı ve temettü gelirleri için aşağıda yazılanlar ortak olarak geçerlidir.

Yatırım fonlarından elde edilen getiri üzerinden %10 stopaj uygulanır ancak istisnai durumlar vergi mevzuatında her zaman karşımıza çıkar. Hatta vergi mevzuatında hemen hemen her konunun istisnası vardır. Yatırım fonlarında da durum farklı değildir. Ayrıca stopaj esasen kaynakta kesinti anlamına geldiği için bir beyan verilmesine gerek yoktur.

Hisse senedi yoğun fon niteliğindeki fonlardan elde edilen getiride stopaj kesintisi yoktur. Çünkü fon kendi içinde yaptığı hisse senedi alım satımlarında stopajı zaten ödemiş olur. Siz tekrar fon gelirinden bir stopaj öderseniz çifte vergilendirme olur.

23.12.2020 - 30.04.2024 tarihleri arasında alınan (değişken, karma, Eurobond, dış borçlanma, yabancı, serbest fonlar ile unvanında “döviz” ifadesi geçen yatırım fonları hariç) yatırım fonlarında elde edilen getiriler için stopaj oranı 0’dır.

01.05.2024 - 31.07.2024 tarihleri arasında alınan (değişken, karma, Eurobond, dış borçlanma, yabancı, serbest fonlar ile unvanında “döviz” ifadesi geçen yatırım fonları hariç) yatırım fonlarında ise stopaj oranı %7,5’tir.

2 yıldan uzun süre elde tutulan gayrimenkul yatırım fonu ve girişim sermayesi yatırım fonlarından elde edilen gelirlerde stopaj sıfırdır.

Fon içeriği sürekli olarak en az %51 BIST şirketlerinden oluşan fonların 1 yıldan uzun süre elde tutulmasından sonra kazanılan alım satım kazançlarında stopaj sıfırdır.

👉 Yatırım fonları hakkında daha fazla bilgi için buradaki makalemize bakabilirsiniz: Yatırım Fonları Nedir ve Nasıl Çalışırlar?

TL Vadeli Hesap Mevduat Faiz Geliri için Vergi

Farklı tarihlerde açılan veya vadeleri yenilenen hesaplardan elde edilen faiz gelirleri için farklı oranlar söz konusudur. Mevduat faiz gelirleri için de beyan söz konusu değildir. Sadece farklı oranlarda stopaj uygulanır.

30.09.2020 - 30.04.2024 tarihleri arasında açılan veya vadesi yenilenen hesaplar için stopaj oranları:

• Günlük vadeli ve 6 aya kadar vadeli hesaplarda %5
• 6 ay 1 yıl arası vadelerde %3
• 1 yıldan uzun vadelerde %0

01.05.2024 - 31.07.2024 tarihleri arasında açılan veya vadesi yenilenen hesaplar için stopaj oranları:

• Günlük vadeli ve 6 aya kadar vadeli hesaplarda %7,5
• 6 ay 1 yıl arası vadelerde %5
• 1 yıldan uzun vadelerde %2,5

Döviz Vadeli Hesap Mevduat Faiz Geliri için Vergi

28.06.2023 tarihinden sonra açılan veya vadesi yenilenen döviz cinsinden vadeli hesaplardan elde edilen faiz gelirleri üzerinden %25 stopaj uygulanır. Beyana gerek yoktur.

Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu Gelirlerinde Vergi

Devlet tahvili ve hazine bonosu vergilendirme konusunda birlikte ele alınabilir. İkisinin de kupon ödemelerinden ve alım satımından elde edilen kazançlar için vergilendirme usulü aynıdır.

Normal şartlarda %10 stopaj uygulanır ve bu nedenle beyana konu olmaz. Ancak altına dayalı devlet iç borçlanma senetleri için stopaj sıfırdır.

Ayrıca 22.12.2021 ve 31.07.2024 arasında edinilen devlet tahvili ve hazine bonosu gelirlerinde ise stopaj sıfırdır.

👉 Ayrıca tahvil ve bonolar hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz: Sabit Getiri: Nedir ve Nasıl Çalışır? | Hangi Bono ve Tahvil Yatırımları Yapılmalı?

Eurobond'larda Vergi

Eurobond’lardan elde edilen kupon ödemeleri için stopaj yoktur.

Elde edilen Eurobond kupon ödemelerinde, diğer menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarıyla birlikte, 2023 yılı için geçerli olan 150.000 TL’lik beyan sınırı aşılırsa gelirin tamamı beyan edilir.

Eurobond’ların alım satımından elde edilen gelirlerde de stopaj yoktur. Elde edilen kazanç tutarı her durumda beyana tabidir. Burada da yabancı hisse senetlerinin alım satımından elde edilen kazançlarda olduğu gibi alım tarihinden satım tarihine kadar geçen sürede ÜFE %10’un üzerindeyse bu fark alım fiyatına eklenir. Diğer alım satım kazançlarıyla beraber beyan edilir.

Özel Sektör Tahvil ve Bonoları için Vergi

İstisnai durumlar haricinde stopaj oranı %10’dur. Hem kupon ödemeleri hem de alım satım kazançları için sadece stopaj uygulanır beyana gerek yoktur.

24.05.2020 tarihinden sonra edinilen finansman bonoları için kupon ve alım satım kazançları için stopaj %15’tir.

23.12.2020-30.04.2024 arasında bankalar tarafından ihraç edilen tahvil ve bonolarda kupon ve alım satım kazançlarındaki stopaj oranları aşağıdaki gibidir:

• Vadesi 6 aya kadar ise %5
• Vadesi 6 ay, 1 yıl arasında ise %3
• Vadesi 1 yıldan uzun olanlar için %0

01.05.2024-31.07.2024 arasında bankalar tarafından ihraç edilen tahvil ve bonolarda kupon ve alım satım kazançlarındaki stopaj oranları aşağıdaki gibidir:

• Vadesi 6 aya kadar ise %7,5
• Vadesi 6 ay, 1 yıl arasında ise %5
• Vadesi 1 yıldan uzun olanlar için %2,5