Borsa

Günümüzde herkesin sıfırdan yatırım yapabilmesi mümkün. Yeni teknolojiler sayesinde cihazlarımızdan (bilgisayar, tablet, cep telefonu) hızlı ve kolay bir şekilde işlem yapabiliriz. Ayrıca, kurslar, online eğitimler ve lisans programları şeklinde videolar, podcast'ler ve makaleler aracılığıyla ücretsiz eğitim seçenekleri bol miktarda mevcuttur.

Bu yüzden, bu rehberde sıfırdan yatırım yapmaya nasıl başlanır sorusuna derinlemesine bir cevap arayacağız. Hadi başlayalım:
Yatırım yapmak istediğimiz şeyi bilmeden önce kendimizi tanımamız gerekiyor. Bunun için öncelikle kendimize "Neden yatırım yapıyoruz?", "Hedeflerimiz neler?" sorularını sormalıyız. Sadece ne istediğimizi bilerek finansal başarıya ulaşabiliriz.
Peki bir yatırım planı nasıl oluşturulur?
Bunun için aşağıdaki 5 soruya cevap arayabilirsiniz:
Şimdi, tüm bu sorulara cevap arayarak bir yatırım planı oluşturacağız.
Finansal hedefler, belirlediğimiz ve bir eylem planı oluşturup düzenlememize yardımcı olan somut hedeflerdir. Sabit değillerdir çünkü yaşamımız boyunca ihtiyaçlarımıza göre değişirler.
Bu hedefler zaman faktörüne göre kısa, orta ve uzun vadeli olabilirler. Genellikle ne kadar uzun vadeli hedefleriniz olursa o kadar iyidir.
Bunlar farklı özelliklere sahip olan şu hedeflerden oluşabilirler :
Çok net olması gereken ilk kural, belirlediğimiz finansal hedeflerin gerçekçi ve oldukça net olması gerektiğidir. Sadece bu şekilde onlara ulaşmayı düşünebiliriz.
Bu sorunun cevabı aslında sizin yatırımcı ve risk profilinizi oluşturacak. Risk profilinizin ne olduğunu çok iyi bilmeniz gerekiyor çünkü buna bağlı olarak finansal planlama ve yatırımlar farklı olacaktır.

Burada oluşturacağınız denkleme iki unsur dahil edilebilir:
Aslında kural basittir: ne kadar çok risk alırsak, o kadar çok potansiyel kazanç elde ederiz. Ve tam tersi olarak ne kadar az risk alırsak, o kadar az potansiyel kazanç elde etmeyi umabiliriz. Yatırıma başlamayı düşünüyorsanız bu konuda dikkate alabileceğiniz en iyi tavsiye şudur:
Hırslı olmayı asla düşünmeyin. Sabırlı olun ve uzun vadeye güvenin.
Ayrıca, riske göre yatırımcı profili sınıflandırması aşağıdaki gibidir:
Koruyucu bir yatırımcı risk almak istemez. Bu yüzden daha az kazanç elde etmeye razıdır. Örneğin, banka mevduatlarına ve garantili fonlara yatırım yapma eğilimi vardır.
Öte yandan, koruyucu bir yatırımcı biraz daha fazla risk almayı göze alırsa bu yatırım araçları arasına sabit getirileri (bonolar ve tahviller, sabit getiri fonları) de ekleyebiliriz.
Bu kategoriye risk seviyesi daha yüksek ve potansiyel kazanç hedefleri yukarıda olan yatırımcılar girer.
Yatırım portföyünün bir kısmı koruyucu profilinin yatırım yaptığı her şeye (sabit getiri, mevduat, karşılıklı hesaplar, garantili fonlar) ve bunlara ek olarak değişken getiriye (Borsa) eğilimi vardır. Ayrıca, borsa üzerinden endeksli ürünlere (fonlar veya ETF'ler) yatırım yapar.
Başka bir seçenek ise blue chip olarak adlandırılan istikrarlı hisselerdir. Bu tip hisseler, volatilitesi yüksek olmayan ve temettü dağıtına büyük şirketlerin hisseleridir. Ilımlı yatırımcılar bu hisselere "doğrudan hisse alımı" veya "yatırım fonları aracılığıyla" da yatırım yapılabilir.
Agresif risk profiline sahip bir yatırımcının çeşitlendirilmiş bir portföyü vardır. Ayrıca, koruyucu bir yatırımcının yaptığı finansal ürünlere ya yatırım yapmaz ya da portföyünün çok küçük bir kısmını oluşturur.
Yani, burada agresifin karşılığı anlamsız bir şekilde yatırım yapmak değil, sadece daha yüksek riskli varlıklar ve piyasaları tercih etmektir. Aynı zamanda bu profildeki yatırımcıların kâr potansiyeli de daha yüksektir.
Tüm bunlara ek olarak, bu yatırımcı profili genellikle finansal piyasalar hakkında derin bir bilgiye sahiptir. Bundan dolayı, eğer yatırıma yeni başlıyorsanız bu profilden uzak durmanızı tavsiye ediyoruz.
Kısaca agresif yatırımcı, her türlü piyasada yatırım yapabilir (büyük ve daha spekülatif hisseler, endeksler, dövizler, emtialar, kripto paralar, yatırım fonları vs.).
Başlangıç aşamasındaki yatırımcılar için en iyi tavsiye az sermayeyle başlamaktır. Zamanla daha fazla bilgi, deneyim ve beceri edindikçe yatırım portföyünüze ayırdığınız sermayeyi de kademeli olarak artırabilirsiniz.
Ayrıca, günümüzde çok büyük sermayelerle yatırım yapmaya başlamak bir zorunluluk değil.
Örneğin:
Ve her yatırımcı adayının cevap aradığı soruya geldik: Hangi finansal ürüne yatırım yapmalıyım?
Bu noktada ürün yelpazesi oldukça geniştir. Bu yüzden temel olarak altı kategoride, risk düzeyine göre azdan çoğa odaklanacağız. Tüm bu finansal ürünlerin kendine has özellikleri de olduğu unutulmamalı:
İlk ürün korumacı bir yatırımcı profili için idealdir. Bu hesaplar parayı yatırdığımız için bize faiz sunan faizli banka hesaplarıdır.
| Özellikler | Açıklama | ||
| 📈 Kârlılık | Çok düşük | ||
| 📉 Risk | Pratikte yok | ||
| ✅ En büyük avantajı | Garanti getiri sağlar | ||
| ❌ En büyük dezavantaj | Genellikle enflasyonu yenemezler |
| Özellikler | Açıklama |
| 📈 Kârlılık | Çok düşük |
| 📉 Risk | Pratikte yok |
| ✅ En büyük avantajı | Garanti getiri sağlar |
| ❌ En büyük dezavantaj | Genellikle enflasyonu yenemezler |
Bu hesapların tasarruf ürünü olarak kullanılmasının yanı sıra başka avantajları da vardır:
Korumacı bir profil olan yatırımcılar için ideal bir üründür. Dolayısıyla, en iyi banka mevduatları belirli bir süre boyunca bir miktar para yatırdığımız tasarruf ürünleridir. Bu süre geçtikten sonra yatırımımızı banka bize anlaşılan getiri ile birlikte geri verir.
| Özellikler | Açıklama | ||
| 📈 Kârlılık | Orta-düşük | ||
| 📉 Risk | Pratikte yok | ||
| ✅ En büyük avantaj | Garanti getiri sağlar | ||
| ❌ En büyük dezavantaj | Genellikle enflasyonu geçemezler |
| Özellikler | Açıklama |
| 📈 Kârlılık | Orta-düşük |
| 📉 Risk | Pratikte yok |
| ✅ En büyük avantaj | Garanti getiri sağlar |
| ❌ En büyük dezavantaj | Genellikle enflasyonu geçemezler |
Banka mevduatlarının sundukları getiri çok düşüktür ancak karşılığında hiçbir risk yoktur.
Bir mevduatın belirli bir süresi olduğu ve bu süre zarfında paramızın bankada tutulduğu ve karşılığında önceden bilinen bir faiz aldığımız doğru olsa da bu illa ki likidite olmayan bir yatırım anlamına gelmez. Yani, mevduat süresi bitmeden parayı çekebiliriz, ancak iki ön koşula dikkat etmeliyiz:
Bu yatırım aracının en büyük dezavantajı ise enflasyonu geçememesi ve uzun vadede yatırım değerinin piyasada erimesidir.
Bu finansal ürün daha çok ılımlı ve agresif yatırımcı profilli için daha uygundur.
| Özellikler | Açıklama | ||
| 📈 Kârlılık | Orta | ||
| 📉 Risk | Orta | ||
| ✅ En büyük avantaj | Çok az işlem gerektirir ve düzenli sermaye katkılarıyla büyür | ||
| ❌ En büyük dezavantaj | Piyasa dalgalanmalarına maruz kalmaya başlar |
| Özellikler | Açıklama |
| 📈 Kârlılık | Orta |
| 📉 Risk | Orta |
| ✅ En büyük avantaj | Çok az işlem gerektirir ve düzenli sermaye katkılarıyla büyür |
| ❌ En büyük dezavantaj | Piyasa dalgalanmalarına maruz kalmaya başlar |
Bunlar endeksi taklit eden fonlar olarak bilinir. Örneğin, BIST-30 veya başka bir endekse bağlı bir fon satın alabilirsiniz ve endeks yükseldiğinde fon da yükselir. Tam tersi bir senaryoda ise fon düşer. Aslında bir endekse bağlı bir fon satın aldığınızda, bu endeksi oluşturan tüm hisse senetlerini satın alıyormuş gibi düşünebilirsiniz.
Öne çıkan avantajları arasında şunları sayabiliriz:
Endeksli fonlar gibi, hisse senetlerine ve ETF'lere yatırım yapmak genellikle ılımlı ve agresif bir profil için uygundur.
| Özellikler | Açıklama | ||
| 📈 Kârlılık | Orta-yüksek | ||
| 📉 Risk | Orta-yüksek | ||
| ✅ En büyük avantaj | Yüksek kâr elde etmeyi sağlar | ||
| ❌ En büyük dezavantaj | Finansal eğitim gerektirir ve zarar riski vardır |
| Özellikler | Açıklama |
| 📈 Kârlılık | Orta-yüksek |
| 📉 Risk | Orta-yüksek |
| ✅ En büyük avantaj | Yüksek kâr elde etmeyi sağlar |
| ❌ En büyük dezavantaj | Finansal eğitim gerektirir ve zarar riski vardır |
Hisse senetlerine yatırım yapmak, sıfırdan yatırım yapmanın ve geleneksel yatırımın temelini oluşturur. Sadece bir şirketin hisse senetlerini satın almak ve sonra onları satmak veya süresiz olarak tutarak düzenli temettü geliri almak anlamına gelir.
Bu finansal araçta seçenekler sonsuzdur. Yani, büyük, orta ve küçük hisse senetlerine, daha fazla veya daha az volatiliteye sahip hisse senetlerine, kısa vadeli bir getiri sağlayan spekülatif hisse senetlerine yatırım yapabiliriz. ETF'lerle de aynı durum geçerlidir.
Sıfırdan yatırım yapıyorsak ve hisse senetlerine veya ETF'lere yatırım yapmayı tercih ediyorsak bunların fiyatını etkileyen konuları unutmamalıyız:
Sıfırdan yatırım yapma denilince akla ilk gelen yöntemler arasında gayrimenkul yatırımı bulunmaktadır. Öte yandan, gayrimenkul yatırımı yatırıma başlarken tavsiye edilen ilk şey değildir, ancak Türkiye'de bu tür bir yatırımın çok yaygın olduğunu unutmamak gerekir.

Gayrimenkul yatırımına farklı yaklaşımlar vardır:
Bu yaklaşım, bir gayrimenkul satın almak ve daha sonra daha yüksek bir fiyata satmak, bundan ekonomik bir kazanç elde etmek anlamına gelir.
Model oldukça basit ve kârlıdır. Bu yöntemin kârlılığı için Türkiye'deki metrekare fiyatının yıllar boyunca nasıl yükseldiğine bakmanız yeterlidir.
Ayrıca, bu yükseliş gerçek talebin yüksek olduğu büyük şehirlere odaklandığımızda çok daha yüksektir.
Bu yöntemde, gayrimenkul satın alındıktan sonra bu gayrimenkulün kiracıya kiralanarak gelir elde etmek amaçtır.
Kira fiyatları son on yılda durmaksızın artmaya devam etmekte. Bu durum İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlerde çok ciddi boyutlara ulaşmış durumda.
| Artılar | Eksiler | ||
| ✅ Satış olasılığı: İstenilen zamanda gayrimenkul satılabilir | ❌ Hukuki belirsizlik: Eğer talihsizlikle aylık kirasını ödemeyen bir kiracımız varsa, yatırım sadece meyve vermekle kalmaz, aynı zamanda zarara neden olur, çünkü kira geliri almadığımız gibi, aidat, Emlak Vergisi, sigorta ve hatta diğerleri de var (elektrik, su, gaz). | ||
| ✅ Karlı Yatırım: Kiracı düzenli kirasını ödediği sürece bu, verimli bir yatırımdır. | |||
| ✅ Pasif Gelir: Pratikte hiçbir şey yapmadan her ay sabit bir para kazanırız, mülkiyeti korumaya devam ederiz. |
| Artılar | Eksiler |
| ✅ Satış olasılığı: İstenilen zamanda gayrimenkul satılabilir | ❌ Hukuki belirsizlik: Eğer talihsizlikle aylık kirasını ödemeyen bir kiracımız varsa, yatırım sadece meyve vermekle kalmaz, aynı zamanda zarara neden olur, çünkü kira geliri almadığımız gibi, aidat, Emlak Vergisi, sigorta ve hatta diğerleri de var (elektrik, su, gaz). |
| ✅ Karlı Yatırım: Kiracı düzenli kirasını ödediği sürece bu, verimli bir yatırımdır. | |
| ✅ Pasif Gelir: Pratikte hiçbir şey yapmadan her ay sabit bir para kazanırız, mülkiyeti korumaya devam ederiz. |
Bir diğer seçenek daha bulunmaktadır: gayrimenkul yatırım fonları. Burada iki farklı yatırım fonu bulunmaktadır:
Gayrimenkul yatırım fonlarında yatırım yapmanın büyük avantajı, bu sektördeki birçok şirkete yatırım yapmaları nedeniyle çeşitlilikleridir.
Son olarak sıfırdan yatırım yapmaya başlayan yatırımcılar için Bitcoin veya kripto para gibi daha yüksek riskli finansal varlıklar da bulunmaktadır. Fakat, bu ürünler hem yüksek risk içermesi de hem de daha kompleks yapılar olması nedeniyle sıfırdan yatırım için çok da uygun değildir.
Ciddi bir yatırım planı geliştirmek istediğimizde iki temel unsurun iyi bir şekilde anlaşılması gerekmektedir:
Bileşik faiz, faizin sermayeye eklenmesi anlamına gelir. Böylece sermaye büyür ve daha fazla faiz üretir. İşlemi tekrar tekrar yaptığımızda faizleri sermayeye ekleriz ve zamanla sermaye üssel olarak büyür.
Dolayısıyla, elde edilen faizler başlangıçta sahip olduğumuz sermayeye eklenir ve aynı zamanda yeni faizler üretir. Böylece çarpan etkisi oluşturur çünkü faizler yeni faizler oluşturur ve bu böyle devam eder.
Örnek: 10.000 TL yatırdığınızı ve 500 TL kazandığınızı varsayalım. Bu 500 TL'yi yeniden yatırırsınız, böylece artık 10.000 TL yerine 10.500 TL yatırım yapmış olursunuz. Eğer şimdi %10 kazanıyorsanız, mantıken daha fazla para kazanırsınız, çünkü 10.000 TL'nin %10'u ile 10.500 TL'nin %10'u eşit değildir.
Pratikte aşağıdaki şekilde olur:

Dolar maliyet ortalaması veya sabit yatırım planı, bir yatırım stratejisidir. Strateji, sermayeyi bir seferde yatırmak yerine, kademeli olarak gerçekleştirilmesi üzerine kuruludur.
Zaman içinde sürekli olarak alım yapmayı ve o anki piyasa fiyatını dikkate almamayı içerir.
Dolayısıyla, hisse senetlerine yatırım yapmak için bir sermayemiz varsa tek bir hisse senedi alımı yapmıyoruz. Bunun yerine zaman içinde birkaç parçalı alım yapıyoruz.
Örneğin, 100.000 TL yatırım yapabileceğinizi düşünelim ve hisse senetleri 10 TL olan bir şirketin hisselerine yatırım yapacağız. İki seçenek arasından birini seçebilirsiniz:
Bu stratejini artıları şunlardır:
Bu stratejini en önemli eksisi ise sabırdır. Bu stratejide en büyük düşmanınız kendi can sıkıntınız olur. Fakat, bu durum finansal açıdan çok tehlikelidir.
Sıfırdan yatırım yapmak istediğimiz nedenler veya sebepler önemli değildir. Gerçekten önemli olan başlamaktır ve bu ne kadar erken olursa o kadar iyidir. Ayrıca bu başlangıç belirlediğimiz finansal amaçlar için bir sermaye oluşturmaya da başlamayı içermektedir.
Öte yanda, sıfırdan yatırım yapmaya başlamak için oldukça kritik nedenler vardır:

Enflasyon, bir ülkenin ekonomisi ve vatandaşların parası için bir beladır çünkü ana sonucu alım gücünün kaybolması anlamına gelmektedir.
Son yıllarda Türkiye'de yükselen enflasyon hepimiz için sorun oluşturmaktadır. Yaşadığımız enflasyon sonucunda elde ettiğimiz gelir her geçen gün daha az gideri karşılamaktadır.
Bu durumda sermaye ve parayı "yastık altına saklamak", alım gücünü düşürür. Bunun karşısında enflasyondan daha yüksek bir getiri elde etmek ve alım gücünü korumak için yatırım yapılabilir.
👉 Enflasyon Ortamında Yatırım Kararları
Ennflasyondan öte uzun vadede varlık oluşturmak için yatırım yapmak esastır. Bunun iki nedeni bulunmaktadır:
Sıfırdan yatırım yapmanın en büyük sebeplerinden birisi de emekliliktir. Gelecekte ay sonunu getirmek ve saygın bir yaşam sürdürmek daha zor olacak olması bir gerçektir. Çalışma hayatı boyunca yeterince prim ödenmediyse elde edeceğimiz emekli maaşı da bu oranda düşük olacaktır.
Bu yüzden, birikim yapmak ve gelecek için yatırım yapmak harika bir fikirdir. Bu şekilde emekli olduğumuzda, emekli maaşımızı tamamlayabilecek ekstra bir para elde ederiz.
👉 Bireysel Emeklilik Sistemi Nedir?- BES Hakkında Merak Edilenler
Sıfırdan yatırım yapmak, bir ev satın almak, çocuklarınızın eğitimi veya rahat bir emeklilik sağlamak gibi belirli finansal hedeflere ulaşmak için güçlü bir araç olabilir. Finansal hedeflerinizi belirleyerek, zaman ve risk hedeflerinizle uyumlu bir yatırım planı oluşturabilirsiniz.
Örneğin, hedefinizin 10 yıl içinde bir ev satın almak olduğunu varsayalım. Büyüme ve risk arasında bir denge sunan yatırımları seçebilirsiniz. Diğer yandan, emeklilik için birikim yapıyorsanız ve önünüzde birkaç on yıl varsa, tarihsel olarak uzun vadede daha yüksek getiri sunan hisse senetlerine yatırım yaparak daha fazla risk alabilirsiniz.
Gençken sıfırdan yatırım yapmaya başlamak, zaman kavramına ve yatırımlar üzerindeki çarpan etkisine dayanır. Bu çarpan etkisinin en büyük sebebi uzun vadede elde ettiğimiz kârdan da getiri sağlayabilmemizdir. Ne kadar genç yaşta yatırıma başlarsanız, paranızın büyümek ve piyasa dalgalanmalarından toparlanmak için o kadar çok zamanı olur.
Bu, piyasaların yükseliş eğilimi nedeniyle, birkaç on yıl sonra önemli bir servet biriktirmiş olacağınız anlamına gelir.
Ayrıca, küçük deneyler yapma için de zamanınız olacaktır. Örneğin, daha riskli varlıklara "bakalım ne olacak" fikriyle yatırım yapabilirsiniz. Eğer bunu yaparsanız ve zarar ederseniz, onları telafi etmek için bolca zamanınız olacak. Bunun sonucunda ise değerli bir ders öğrenmiş olacaksınız.
Dolayısıyla, gençken, yatırım portföyünüz şu şekilde olabilir:
Düşük sermaye ile yatırım yapmak sanılanın aksine oldukça mümkün bir finansal aktivitedir. Bu noktada, birkaç seçenek bulunmaktadır:
Ayrıca, düşük bir sermaye ile giriş yaptıysanız şu iki konuyu unutmamalısınız:
Yatırıma başlarken yatırımcıların sıkça yaptığı hatalar oldukça fazladır. Bunlar arasında brokeri doğru seçmemek, acemiler için uygun olmayan piyasalara yatırım yapmak, aceleci ve sabırsız olmak, disiplin eksikliği ve bir işlem planı olmaması, stop-loss koymamak veya onlara uymamak, duyduğunuz veya okuduğunuz şeyleri sorgulamadan satın almak, rastgele hareket etmek ve aşırı işlem yapmak gibi hatalar bulunmaktadır.

Öte yandan, 3 yaygın hatayı seçmek gerekirse aşağıdakiler söylenebilir:
Hayattaki her şey gibi, öğrenmeyi asla bırakmazsanız gelişirsiniz. Finansal dünya genelinde ve özellikle yatırımlarda bu durumun daha büyük bir önemi vardır.
Piyasalara ne kadar uzun süre yatırım yaparsanız yapın, ne kadar deneyim biriktirirseniz biriktirin, ne kadar çok bilgi edinirseniz edinin, iyi bir yatırımcı olsanız ve genel olarak iyi kârlarınız olsa bile asla eğitim almayı bırakmayın.
Sonuç olarak, sıfırdan yatırıma nasıl başlanacağını bilmesi kolay değildir. Ancak, her zaman en mantıklısı en tanıdık ve anlaşılması kolay yerden başlamak ve böylece güven kazanmak oldukça önemlidir. Bu sayede yukarıda bahsedilen hatalardan kaçınılabilir.
Zamanla ve aynı zamanda bilgi ve deneyim kazandıkça, daha riskli ve potansiyel olarak kârlı varlıklar ve pozisyonlar aramak için zamanınız olacaktır.
Şu adımları takip edebilirsiniz:
Ama her şeyden önce sabırlı, disiplinli, kararlı olun.
"Risksiz" ifadesi değişken geliri yani borsayı dışarda bırakır. Bu kapsamda bazı yatırım alternatifleri bulunmaktadır:
Bugünlere yatırımcıların sıklıkla tercih ettiği yatırım araçlarından bazıları şunlardır: