ROIC – Yatırılan Sermayenin Getirisi Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

Finans dünyasının nabzını tutan bu yeni finans sözlüğü girişimimizde, analistlerin en sık başvurduğu finansal metriklerden biri olan ROIC'yi mercek altına alıyoruz. Peki, ROIC tam olarak nedir? Nasıl yorumlanır? Ve en önemlisi, sıfırdan nasıl hesaplanır?

Bir Şirketin ROIC'si Ne Anlama Gelir?

ROIC (Return on Invested Capital), yani Yatırılan Sermayenin Getirisi, temel analizin önemli bir finansal metriğidir ve bir şirketin işine yatırdığı sermayeyi ne kadar kârlı ve verimli kullandığını gösterir. Basitçe ifade etmek gerekirse, ROIC, bir şirketin operasyonlarına yatırılan her bir lira sermaye başına ne kadar kâr ürettiğini ölçer.

ROIC, sadece kârları ölçmekle kalmaz, aynı zamanda yatırılan sermayenin kullanım verimliliğine de odaklanır. Bu yönüyle ROIC, yatırımların kârlılığını ve bir şirketin uzun vadede değer yaratma kapasitesini değerlendirmek için son derece önemli bir metriktir.

Pozitif ve sürekli artan bir ROIC, genellikle etkili bir yönetim anlayışını ve sağlam bir büyüme potansiyeline sahip bir işi işaret eder.

ROIC Formülü Nedir?

Bir şirketin ROIC'sini hesaplamak için basit bir formül kullanılır:

ROIC = NOPAT / Yatırılan Sermaye

Burada:

• NOPAT (Vergi Sonrası Net Faaliyet Kârı): Şirketin ana faaliyetlerinden elde ettiği kârları, finansman ve vergi etkilerini hariç tutarak temsil eder.
• Yatırılan Sermaye: Öz sermaye (net varlıklar) ve uzun vadeli borçların toplamıdır. İş operasyonlarında aktif olarak kullanılmayan nakit ve nakit benzerleri bu hesaba dahil edilmez.

👉 Daha fazla bilgi için: Temel Oranlar ile Bir Şirket Nasıl Analiz Edilir?

ROIC Nasıl Yorumlanır?

Yatırılan Sermayenin Getirisi (ROIC), bir şirketin sermayesini kâr elde etmek için nasıl kullandığını anlamamızı sağlayan kritik bir metriktir. Peki, ROIC'yi iyi veya kötü olarak nasıl değerlendirebiliriz? İşte size basit bir rehber:

Sermaye Maliyeti ile Karşılaştırma:

Bir ROIC'nin sermaye maliyetinden yüksek olması, şirketin değer yarattığını gösterir. Bu, şirketin operasyonlarını finanse etmenin maliyetinden daha yüksek bir getiri elde ettiği anlamına gelir.

Örneğin, sermaye maliyeti %8 ve ROIC %12 ise, şirket finansman maliyetinin %4 üzerinde ek bir getiri sağlıyor demektir ki bu, oldukça olumlu bir durumdur.

ROIC'yi Değerlendirmek İçin Genel Aralıklar:

Her endüstrinin kendine özgü standartları olsa da, genel bir değerlendirme için aşağıdaki aralıklara bakabiliriz:

• %10'un Altında ROIC: Düşük olarak kabul edilir. Şirketin sermayesini verimli kullanmadığını veya yatırımlarından kâr elde etmekte zorlandığını gösterebilir.
• %10 ile %15 Arasında ROIC: Normal veya olumlu olarak kabul edilir. Sermayenin kullanımında makul bir verimlilik gösterir, ancak hala iyileştirme için alan vardır.
• %15'in Üzerinde ROIC: Çok iyi olarak kabul edilir. Şirketin sermayesini çok verimli kullandığını ve yatırımlarından yüksek getiriler elde ettiğini gösterir.
• %20'nin Üzerinde ROIC: Mükemmel olarak kabul edilir.

Bir Şirket'in ROIC'si Nasıl Hesaplanır? | Pratik Örnek

Şimdi, Borsa İstanbul'da işlem gören bir şirket olan Ereğli Demir Çelik (EREGL) üzerinden 2023 yılı verilerini kullanarak ROIC hesaplamasını adım adım inceleyelim. Finansal veri platformu Finnet'ten yararlanarak bu hesaplamayı pratik bir örnekle görelim:

Adım 1: FAVÖK'ü (EBITDA) Belirlemek

İlk olarak, EREGL'nin 2023 yılı FAVÖK'ünü (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr) bulmamız gerekiyor. Bu veriyi,Finnet üzerinde şirketin gelir tablosunda bulabiliriz:

EREGL'nin 2023 yılı FAVÖK'ü: 14.190.693.000 TL

Adım 2: Amortisman ve İtfa Paylarını Belirlemek

Amortisman ve itfa payları da gelir tablosunda, FAVÖK'ün biraz altında yer alır:

EREGL'nin 2023 yılı amortisman ve itfa payları: 2.443.261.000 TL

Adım 3: Faiz Giderlerini Belirlemek

Faiz giderleri de gelir tablosunda bulunur.

EREGL'nin 2023 yılı faiz giderleri: 1.236.558.000 TL

Adım 4: Vergiyi Hesaplamak

Vergi gideri de gelir tablosunda yer alır.

EREGL'nin 2023 yılı vergi gideri: 2.090.349.000 TL

Adım 5: Yatırılan Sermayeyi Hesaplamak

Bunun için öz sermaye, uzun vadeli borçlar ve nakit ve nakit benzerlerinin değerine ihtiyacımız var. Bu bilgileri bilançoda bulabiliriz:

• Öz sermaye: 31.337.635.000 TL
• Uzun vadeli borçlar: 11.691.670.000 TL
• Nakit ve nakit benzerleri: 7.596.359.000 TL

Adım 6: NOPAT'ı Hesaplamak

Adım 7: Yatırılan Sermayeyi Hesaplamak

Adım 8: ROIC'yi Hesaplamak

Sonuç

EREGL'nin 2023 yılı ROIC'si %23,76 olarak hesaplanmıştır. Bu, şirketin yatırılan her 100 TL sermaye için 23,76 TL getiri elde ettiğini göstermektedir.

Kaynak: Finnet

Not: Bu hesaplama, örnek olması amacıyla yapılmıştır. Kesin ve güncel ROIC değerleri için şirketin resmi finansal tablolarına ve ilgili finansal veri platformlarına başvurmanız önerilir.

ROCE ve ROIC: Hangi Oran Daha Fazla Değer Sağlar?

Karar vermeden önce ROCE ve ROIC arasındaki farkları inceleyelim:

ROCE ve ROIC'in Dikkate Aldığı Sermaye Kapsamı:

• ROCE: ROIC'in dayandığı yatırılan sermayeden daha geniş bir kapsam olan kullanılan sermayeye dayanır. Kısa vadeli borçlar hariç toplam borç ve sermaye finansmanını içerir.
• ROIC: İşletmede aktif olarak kullanılan yatırılan sermayeye odaklanır ve operasyonlarda yatırılan sermayenin getirisini daha doğru bir şekilde ölçer.

ROCE ve ROIC Kârlılık Kriterleri:

• ROCE: Bir şirket, ROCE'si sermaye maliyetinden büyükse kârlı kabul edilir. Bu, finansman maliyetini karşılayacak kadar kâr elde ettiğini gösterir.
• ROIC: Bir şirket, ROIC değeri sıfırdan büyükse kârlıdır. Bu da yatırılan sermayenin vergi sonrası net kâr ürettiğini gösterir.

Vergi Dikkate Alındığında:

• ROCE: Vergi öncesi rakamlara (EBIT) dayanır. Bu, şirketin genel operasyonel verimliliğini değerlendirme açısından önemlidir.
• ROIC: Vergi sonrası rakamlara (NOPAT) dayanır. Bu, yatırımcı perspektifinden daha önemlidir çünkü vergi sonrası sermayenin net getirisini gösterir ve olası temettüler hakkında daha iyi bir fikir verir.

ROCE veya ROIC Ne Zaman Daha Uygun?

• ROCE: Vergi öncesi temele dayandığı için farklı ülkeler veya vergi sistemlerindeki şirketler arasında karşılaştırmalar için uygundur. Farklı vergi yapılarındaki şirketlerin genel operasyonel verimliliğini değerlendirmek için kullanışlıdır.
• ROIC: Aynı vergi rejimi içindeki şirketleri karşılaştırmak için daha kullanışlıdır. Benzer bağlamlarda yatırılan sermayenin verimliliği hakkında kesin çıkarımlar yapmayı kolaylaştırır.

ROCE mi, ROIC mi? Hangisi Daha İyi?

Her iki oran da, ROCE (Kullanılan Sermayenin Getirisi) ve ROIC (Yatırılan Sermayenin Getirisi), bir şirketin sermaye kullanımının karlılığını ve verimliliğini değerlendirmede önemli araçlardır. Ancak, hangisinin daha iyi olduğu, analizin amacına bağlıdır.

ROCE, genel operasyonel verimliliği değerlendirmek ve farklı vergi sistemlerine sahip şirketleri karşılaştırmak için daha uygundur. ROIC ise yatırılan sermayenin net karlılığı hakkında daha kesin bir görüş sunar ve özellikle stratejik kararlar ve yatırım projelerini değerlendirmek için kullanışlıdır.

Özetle, ROCE ve ROIC arasındaki seçim, analiz ihtiyaçlarınıza ve ne aradığınıza bağlıdır. Eğer amacınız geniş bir operasyonel verimlilik değerlendirmesi ise ROCE, yatırılan sermayenin net getirisini daha detaylı incelemek ise ROIC daha uygun olacaktır.

Diğer Karlılık Oranları

• ROA (Aktif Kârlılık): Bir şirketin toplam varlıklarına göre karlılığını ölçer. Net gelirin ortalama toplam varlıklara bölünmesiyle hesaplanır ve yüzde olarak ifade edilir. Şirketin varlıklarını ne kadar verimli kullandığını gösterir.
• ROE (Öz Sermayenin Getirisi): ROE, hissedarların öz sermayesi üzerindeki karlılığı ölçer. Şirketin net karının hissedarların öz sermayesine bölünmesiyle hesaplanır ve yüzde olarak ifade edilir. Hissedarların sermayesinin ne kadar verimli kullanıldığını gösterir.
• ROI (Yatırım Getirisi): Bir yatırımın karlılığını, elde edilen karı yatırım maliyetiyle karşılaştırarak ölçer. Yatırımın net karının yatırım maliyetine bölünmesiyle hesaplanır ve yüzde olarak ifade edilir. Bir yatırımın verimliliğini değerlendirmek için önemli bir metriktir.

Sonuç olarak, ROIC, vergi sonrası yatırılan sermayenin verimliliğini ölçer. Bu nedenle, yatırım projelerinin daha cazip olması için ROIC'nin yüksek olması önemlidir - en azından sıfırdan büyük olmalıdır.