Değer Yatırımı Nedir? Nasıl Yapılır?

Değer yatırımı veya value investing, piyasa fiyatı gerçek veya içsel değerinin altında kalmış yani ucuz hisseleri tespit etmeye dayalı bir yatırım stratejisidir. Değer yatırımcılarının amacı hisselerin içsel değerlerini hesaplamak, bu değerlerin altında kalan hisseleri belirlemek ve belirledikleri bu hisselere yatırım yapmaktır.

Diğer bir deyişle, değer yatırımı, borsada, fiyatı gerçek değerinin altında olan hisse senetlerini belirlemeyi hedefleyen bir yatırım biçimidir.

Bu stratejiyi kullanan yatırımcılar, ucuz veya herhangi bir nedenle piyasa değeri gerçek değerinin altında kalmış hisseleri bulmaya çalışır ve zaman içinde bu hisselerin fiyatlarının yükselmesini bekler. Hisselerin piyasa fiyatı gerçek değerlerine ulaşınca da bu hisseleri satarak kar elde ederler. Yatırımcılar, hissenin gerçek değerini hesaplanması ve bulunan değeri piyasa fiyatıyla karşılaştırmasında farklı yöntemler kullanırlar.

Bir Hisse'nin İçsel Değeri

Eğer bir hissenin piyasa değeri, içsel değerinin, yani olması gereken değerin altındaysa bu hisseye yatırım yapmak için uygun bir zaman olabilir. Bu hisseyi bugün düşük bir fiyata satın alabilir ve daha sonra gerçek değerine ulaştığında satabiliriz.

Değer analizi, piyasanın şirketleri etkileyen haberlere veya olaylara bazen aşırı tepki verdiği bunun da hisse senetlerinin fiyatlarının gerilemesine neden olduğu fikrine dayanır. Değer analizi ile hisseleri gerçek değerlerinden daha düşük fiyatlara satın almak için bu gibi yatırım fırsatlarını bulmaya çalışırız ve getiri elde etmek için hisse fiyatlarının toparlanmasını bekleriz.

Yatırımcılar değer analizi yaparken çeşitli araçlar ve teknikler kullanırlar.

• Temel analiz,
• Teknik analiz,
• Finansal oran analizi
• Endüstri çarpan analizi

Bu araçlar sayesinde yatırımcılar şirketlerin kalitesini analiz edebilir ve içsel değerlerini belirleyebilirler. Bunun yanı sıra analizlerini yaparken piyasa trendleri ve faiz oranları gibi makroekonomik faktörleri de dikkate alabilirler.

Değer yatırımının babası, ABD'nin saygın Üniversitelerinden Columbia Üniversitesi profesörlerinden (Columbia Business School) Benjamin Graham'dir. Aynı zamanda bir yatırımcı ve yazar olan Graham'ın öğrencileri arasında ünlü yatırımcı Warren Buffett'ın da olduğunu belirtelim.

Özetle, değer yatırımı ya da value investing, piyasada değerinin olması gerekenden daha düşük olan hisseleri bularak satın almak ve daha sonra bu hisseleri fiyatları toparlandığında satmak üzerine kurulu bir yatırım stratejisidir.

Değer Yatırımı (Value investing) Felsefesi

Değer yatırımı veya "value investing" felsefesi piyasaların sıklıkla şirketleri ya aşırı değerli ya da gerçek değerinin altında fiyatlandırdığı, dolayısıyla piyasaların etkin olamadığı böyle durumlardan yararlanarak yatırım fırsatları belirlemenin mümkün olduğu inancına dayanır.

Buna göre, değer yatırımıcısı, hisse senedinin piyasa değerinin, gerçek veya içsel değerinin altında oluştuğu şirketleri belirlemeye çalışır. Değer yatırımcıları, hisse senetlerinin piyasa fiyatlarına bakmak yerine, bazı faktörlere dayanarak şirketin gerçek değerini belirlemeye çalışırlar;

• Bilanço,
• Şirket yönetimi,
• Nakit akışı
• Şirketin varlıkları

Değer yatırımcıları, güvenlik marjı olan yani, piyasa fiyatı içsel değerinin altında olan şirketleri bulmaya çalışırlar Hisse senedini düşük fiyata satın alıp, zaman içinde piyasa şirketin gerçek değerini algıladığında da satarak getiri elde etmeyi umarlar.

Dahası, değer yatırımcıları genellikle uzun vadeli bir bakış açısına sahiptir ve uzun vadede rekabetçi üstünlüğünü koruyan şirketlere yatırım yapmayı tercih ederler. Piyasa trendlerini takip etmek veya moda olan şirketlere yatırım yapmak yerine, sağlam bir iş modeli olan ve uzun vadede kar üretebilen şirketleri ararlar.

Özetle, değer yatırımcılığının temel felsefesi, içsel değeri güçlü, kalıcı rekabetçi üstünlüğe ve güvenlik marjına sahip ancak piyasa fiyatı gerçek değerinin altında kalan şirketleri bulmaya dayalıdır. Değer yatırımcıları, sağlam bir iş modeline sahip şirketlere yatırım yaparak ve kısa dönemli piyasa dalgalanmalarından kaçınarak uzun vadede kar elde etmeyi hedefler.

Değer Analizi

Değer analizi, piyasada gerçek veya içsel değerinden daha düşük bir fiyata satılan hisselerin belirlenmeye çalışıldığı bir tür borsa analizidir. Bu tekniği kullanan yatırımcılar önce hisselerin gerçek değerini, yani bir dizi faktör ve finansal veriye dayanan içsel değerini belirler sonra da buldukları değeri hissenin piyasa değeriyle karşılaştırır.

Değer yatırımcısı, hissenin piyasa değerinin içsel değerinin altında olduğunu, yani hissenin piyasa fiyatının olması gereken seviyenin altında olduğunu tespit ederse, halen piyasa fiyatı gerçek değerinin altında kalan hisseyi, hissenin piyasa fiyatı zaman içinde gerçek değerine ulaştığında satmak üzere, bugünden satın alır.

Kısacası, değer analizi, değer yatırımı stratejisini izleyenlerin ve birazdan öğreneceğimiz gibi değer yatırımcılarının çok ilgisini çeken değer hisselerini "value stocks" bulmaya çalışanların kullandığı bir analiz türdür.

Değer Hisseleri veya "Value Stocks"

Değer hissesi veya yatırım dünyasında bilinen popüler adıyla "value stock" , değer yatırımı stratejisine göre piyasa fiyatı içsel değerinden düşük olan şirketlerin hisseleri için kullanılan bir kavramdır.

Yatırım dünyasında, resmi olarak değer hissesi veya değer hisse senedi adı verilen belirli bir hisse senedi çeşidi yoktur; yani, sahiplerine özel haklar ve yükümlülükler sağlamazlar.

Yatırımcılar bu tür hisselerden, yani değer hisselerden bahsederken, değer yatırımına ve bu konuda kullanılan metodolojiye göre piyasa değerleri içsel değerlerinden, yani ekonomik faaliyetleri, gelişmeleri, beklentileri, büyümeleri ve diğer değişkenler göz önüne alındığında her hisseye verilen değerden, daha düşük olan şirketlerin hisselerini kastediyorlar.

"Değer" veya "value" teriminin kullanılmasının nedeni, bu göstergeleri dikkate alarak, hisseyi, bu değer analizine göre "gerçek değerinin" altında bir fiyata satın aldığımız ve söz konusu gerçek değer, beklenen değer artışını dikkate aldığımızda bize karlılık, getiri ve dolayısıyla bir değer sağladığı içindir.

Değer hisseleri genellikle diğerlerinden daha az risk barındırır. Bu hisseler, bir bakıma, yatırımı "garanti eden" diğer unsurların yanı sıra güvenlik marjına sahiptir. Ayrıca, bu tür hisseler genellikle oturmuş ve olgun şirketlere ait olduğu için piyasadaki bu hisselerin volatilitesi daha düşüktür.

Yine de, daha önce belirtilen nedenlerle, bu tür hisselerin potansiyellerinin analizde hesaplanan değer artışı ile sınırlı olduğunu belirtmek gerekir. Ve yine bu nedenle teoride, bir değer hissesinin vadedebileceği getiri, başka bir tür hissenin, örneğin büyüme hisselerinin (Growth stocks) beklenen getirisinden daha düşük olabilir.

Değer Yatırımı Analizinde Kullanılan Oranlar

Değer yatırımı, bir şirketlerin temel analizine dayanan bir yatırım stratejisidir ve bir hissenin piyasa fiyatının gerçek değerine göre düşük veya yüksek olduğunu belirlemek için kullanılır. Değer yatırımcıları bu amaçla, hisse senedinin piyasa fiyatını içsel değeriyle karşılaştırmak için farklı oranlar kullanır.

Aşağıda, bu tür yatırım stratejisinde çok yaygın olarak kullanılan oranlardan bazıları açıklanmaktadır:

• Fiyat-kazanç oranı (F/K) veya PER (P/E) oranı (Price-to-earnings ratio): Bu oran, hisse senedi fiyatı ile hisse başına kazanç arasındaki ilişkiyi ölçer. Hissenin fiyatı hisse başına kazanca bölünerek hesaplanır. Yüksek F/K oranı, hisse senedi fiyatının şirketin elde ettiği kazançlara göre yüksek olduğuna işaret edebilir.
• Piyasa değeri/ defter değeri oranı (PD/DD) veya P/B oranı (Price-to-book ratio): Bu oran, hisse senedi fiyatı ile hisse başına defter değeri arasındaki ilişkiyi ölçer. Hissenin fiyatı hisse başına defter değerine bölünerek hesaplanır. Düşük bir PD/DD oranı, hisse senedinin piyasa fiyatının şirketin defter değerinden daha düşük olduğuna işaret edebilir.
• Fiyat-satış oranı veya P/S oranı (Price-to-sales ratio): Bu oran, hisse senedi fiyatı ile hisse başına satışlar arasındaki ilişkiyi ölçer. Hissenin fiyatı hisse başına satışa bölünerek hesaplanır. Düşük bir P/S oranı, hisse fiyatının şirketin satışlarına göre düşük olduğuna işaret edebilir.
• Temettü getirisi (Dividend yield): Bu oran, şirketin yıllık olarak ödediği temettü miktarı ile hisse senedi fiyatı arasındaki ilişkiyi ölçer. Yıllık temettü tutarı hisse senedi fiyatına bölünerek hesaplanır. Yüksek bir temettü getirisi hissenin fiyatının şirketin ödediği temettüye göre düşük olduğuna işaret edebilir.

Yukarıda açıklananlar değer yatırımında kullanılan oranlardan sadece bazılarıdır. Değer yatırımcıları, bir hissenin piyasa fiyatının gerçek değerine göre düşük veya yüksek olduğunu belirlemeye çalışırken yaptıkları analizlerde genellikle birden çok oranı birlikte kullanırlar

Değer Yatırımı'nın Tarihi

Değer yatırımı (Value investing), 20. yüzyılın ortalarında, Columbia Üniversitesinden iki ekonomi profesörü, Benjamin Graham ve David Dodd'un ortak çalışmaları sonucunda ortaya çıkan bir yatırım stratejisidir. Bu iki ekonomist 1934 yılında "Security Analysis" (Menkul Kıymet Analizi) adlı kitabı yayınladılar, bu kitap değer yatırımı tarihinin en etkili kitabı ve borsa yatırımının en etkili kitaplarından biri olarak kabul edilir.

Bu kitapta, Graham ve Dodd, bir şirketin içsel değerinin piyasa fiyatından bağımsız olduğu fikrini savunurlar. Yani, bir şirketin piyasa değeri gerçek değerinin altında veya çok üstünde olabilir ancak şirketin gerçek değeri uzun vadede kar ve likidite üretme yeteneğine dayanır.

Değer yatırımı, yatırımcıların piyasanın şimdi algılamadığı ancak daha sonra algılayacağı potansiyel bir içsel değere sahip olan piyasa değeri gerçek değerinin altında kalmış şirketlere yatırım yaparak kar elde edilebileceği düşüncesine dayanır. Strateji, piyasa değeri içsel değerinden düşük olan şirketleri bulmak ve piyasanın zaman içinde şirketin gerçek değerini algılamasını beklemekten ibarettir.

Tüm zamanların en başarılı yatırımcılarından biri olarak kabul edilen Warren Buffett, Graham'ın en ünlü öğrencilerinden biridir. Buffett, kariyeri boyunca değer yatırımının savunucusu olmuştur ve bu stratejiyi servetini oluşturmak için kullanmıştır.

Değer Hissesi "Value Stocks" Olarak Kabul Edilen Şirket Hisseleri

Son olarak, yatırımcılar tarafından değer şirketleri olarak kabul edilen bazı şirketlere bakalım. Tahmin edebileceğimiz gibi hisseleri değer hisseleri "value stocks" olarak kabul edilen yani piyasa değeri içsel değerinden düşük olan çok sayıda şirket bulunmaktadır.

Değer yatırımcılarının dikkate alabileceği bu şirketlerden bazıları:

• General Electric (GE): 100 yılı aşkın bir süredir faaliyetlerini sürdüren ve son yıllarda zorluklar yaşayan bir şirket. Ancak, birçok yatırımcı, GE'nin büyüklüğü ve çok sayıda ve farklı sektörlerdeki deneyimleri nedeniyle GE'nin bir içsel bir değeri olduğunu düşünüyor.
• Coca-Cola (KO): Onlarca yıldır alkolsüz içecek sektöründe lider olan bir şirket. Satışları son yıllarda gerilemiş olsa da, birçok yatırımcı Coca-Cola markasının hala büyük bir içsel değere sahip olduğuna inanıyor.
• ExxonMobil (XOM): Petrol fiyatlarındaki gerileme nedeniyle zorluklar yaşayan bir şirket. Ancak, birçok değer yatırımcısı, ExxonMobil'in içsel değerinde büyüklüğü ve sektördeki deneyiminden kaynaklanan bir fırsat olduğunu düşünüyor.
• Johnson & Johnson (JNJ): Sağlık seköründe lider olan ve kar ve temettü konusunda sağlam bir geçmişe sahip bir şirket. Birçok değer yatırımcısı, J&J'yi uzun vadeli karlar üretebilme kabiliyeti nedeniyle bir değer hissesi olarak görüyor.
• Berkshire Hathaway (BRK.A): Tüm zamanların en başarılı yatırımcılarından biri olan Warren Buffett tarafından yönetilen ve kar ve temettü konusunda sağlam bir geçmişe sahip bir yatırım şirketi. Farklı sektörlere yatırım yapan şirketi birçok yatırımcı değer yatırımı felsefesinin bir yansıması olarak görür.

Yukarıda gördükleriniz değer hissesi olarak kabul edilebilecek şirketlerden sadece birkaçı. Değer yatırımcılarının sadece hisse fiyatını değil, aynı zamanda şirketin yönetim kalitesi ve uzun vadeli karlar üretme yeteneği gibi diğer faktörleri de dikkate aldığını belirtmekte fayda var.